اُمگا-۳ و تاریخچه آنامگا ۳ نوعی اسید چرب غیر اشباع است که در زنجیره اتصالی کربن آن یک گروه کربوکسیل (COOH) و چندین پیوند دوگانه وجود دارد. علت نامگذاری آن، قرار گرفتن اولین باند دوگانه در بین اتم کربن های ۳ و ۴ در ساختمان شیمیایی مولکول آن است و همین محل قرارگیری باند دوگانه باعث پیداشدن خواص بیوشیمیایی خاص امگا ۳ می شود.
اولین بار دو دانشمند به نام های دکتر بنگ (Dr. Bang) و دکتر دایربرگ (Dr. Dyerberg) پس از تحقیقات علمی بر روی چربی های ماهی ، نام
اُمگا ۳ (OMEGA-3 ) را بر آن نهادند و آن را اولین بار در هنگام بررسی روش تغذیه اسکیموها در سال ۱۹۷۹ میلادی کشف کردند. آنها با مطالعه بر روی خون اسکیموها مشاهده کردند، با وجود اینکه اسکیموها همراه غذای اصلی خود ( ماهی ) از گوشت حیوانات پرچرب شکاری نیز استفاده می کنند،اسیدهای چرب موجود در خون آنها مانع از تجمع پلاکت و در نتیجه مانع از رسوبات و گرفتگی رگ ها می شود.
نقش اُمگا- ۳در پیشگیری از بیماری ها
سه اسید چرب معروف از خانواده
امگا ۳ که بر روی آن ها تحقیقات و مطالعات بیشتری انجام شده است عبارت اند از:۱٫ آلفا لینولئیک اسید با نام اختصاریALA.2. ایکوزا پنتانوئیک اسید با نام اختصاریEPA.3. دوکوزا هگزانوئیک اسید با نام اختصاریDHA.
سه اسید چرب ذکر شده از خانواده امگا- ۳ در چه موادی یافت می شوند؟
مهم ترین مخزن آلفالینولئیک اسید ( ALA) روغن بذرکتان است که حاوی مقدار قابل توجهی از اسیدچربALAاست. پس از آن روغن گردو، جوانه گندم و سویا حاوی این اسید چرب هستند. سایر موادغذایی فاقد این اسید چرب هستند یا مقداری بسیار جزئی از اسید چربALA را دارند.
مخزن دو اسید چرب دیگر از خانواده امگا ۳ یعنی ایکوزا پنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزا هگزانوئیک اسید (DHA) فقط و فقط ماهی است و در هیچ ماده غذایی دیگری تا به حال یافت نشده است. این دو اسید چرب نقش مهمی را در تغذیه دارند و در چند سال گذشته، مطالعات فراوانی بر روی آنها انجام شده است.
خواص معجزه آسای این دو اسید چرب ( DHAوEPA) در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها شناخته شده است . با توجه به این که این دو اسید چرب فقط در ماهی و روغن ماهی یافت می شود، سعی کنید ذائقه خود و خانواده خود را به این سرمایه پربهای الهی یعنی ماهی که برکت و هدیه ای ارزنده از طرف خداوند به بندگان خود است، عادت داده و آن را جزء برنامه غذایی خود قرار دهید.
متأسفانه در کشور ما به ماهی و فراورده های دریایی کمتر اهمیت داده می شود و آن را از غذاهای تشریفاتی و یا محدود به ایام خاص مانند شب عید می دانند و تنها نقاط خاصی از کشور ما ( مناطق شمالی و جنوب کشور ) آن را در برنامه غذایی خود قرار می دهند.
نقش اسید چرب امگا ۳ در پیشگیری از بیماری ها
بر اساس مطالعات فراوان ثابت شده که هر چه مصرف ماهی بیشتر باشد ، اثرات مفید آن در جهت جلوگیری از امراض زیادتر خواهد بود. اگر به کشور ژاپن توجه کنیم می بینیم که ژاپنی ها نیز مانند اسکیموها مصرف ماهی بالایی دارند. به طوری که مصرف سرانه ماهی در ژاپن حدود ۶۶ کیلوگرم در سال است. از طرفی ژاپنی ها برعکس اسکیموها در برنامه غذایی خود از چربی بسیار کمی استفاده می کنند. بررسی انجام شده نشان می دهد که افراد ساکن ژاپن دارای متوسط عمر حدود ۸۸ سال هستند. این تحقیق تأیید کننده اثرات بسیار مفید امگا ۳ است. همچنین علت مرگ و میر و کوتاهی عمر در اسکیموها را مرتبط به حوادث و صدمات می دانند نه بیماری ها و سکته های قلبی و تنگی عروق.
در ایران مصرف سرانه ماهی حدود ۵ کیلوگرم است که تفاوت فاحشی با کشور ژاپن دارد و متأسفانه عمر متوسط در ایران حدود ۶۷ سال است که با عمر متوسط ژاپنی ها یعنی ۸۸ سال فاصله زیادی دارد.
پژوهشهای انجام شده در کشور پرتغال نیز نشان می دهد کسانی که درسواحل این کشور ساکنند و به طور مرتب از ماهی استفاده می کنند، در مقایسه با افرادی که درنقاط دیگر کشور هستند و ماهی کمی می خورند، بسیار کمتر دچار
چربی خون و سکته های قلبی می شوند. افرادی که در ساحل دریا زندگی می کنند، ده برابر بیشتر از گروه دیگر ماهی می خورند و سطح امگا ۳ خون آنها نیز در اندازه گیری های انجام شده بسیار بالاتر از گروه دیگر بوده است . همچنین بررسی آزمایشگاهی انجام شده نشان می دهد که این افراد علاوه بر سطح بالای امگا ۳ ، دارای مقدار HDL( کلسترول خوب ) بالاتر وLDL( کلسترول بد ) کمتری از سایر افراد بوده اند. گروهی که در سایر نقاط کشور زندگی می کردند مصرف گوشت آن ها بالاتر از ماهی بوده و در این گروه سکته قلبی نسبت به گروه ساکن کنار دریا چهار برابر بیشتر بود.
نقش اُمگا- ۳در پیشگیری از بیماری ها
همان طور که می دانید فشار خون بالا یکی از علل مهم بیماری های قلبی- عروقی و آتروسکلروز ، سکته های قلبی و مغزی است. اگر فشار خون فردی به مدت طولانی بالای عدد ۱۶۰-۱۴۰ میلی متر جیوه بر روی ۹۵-۸۵ میلی متر جیوه باشد ( البته این اعداد به سن هم بستگی دارد ) خطر ابتلاء به بیماری های قلبی- عروقی افزایش می یابد.
ناگفته نماند برای محافظت از قلب و عروق باید به فشار خون اهمیت زیادی بدهید. خوشبختانه نتایج جالبی در تحقیقات علمی اخیر در پایین آوردن فشارخون با اسید چرب امگا ۳ به دست آمده و بررسی های انجام شده نشان می دهد که کمبود این چربی با افزایش فشار خون رابطه دارد.
امروزه ثابت شده که انجام ورزش های سبک به همراه مصرف اسید چرب امگا ۳ به صورت یک برنامه دائمی و منظم می تواند در کاهش فشار خون بالا و تنظیم آن بسیار مفید باشد و این کار برای هر گروه سنی قابل اجراست.
در تحقیقات علمی فراوان که بر روی تنگی نفس بزرگسالان انجام گرفته ، نتایج مثبتی از تأثیرات آن مشاهده شده است. بررسی بافت جدار ریه و مجاری تنفسی در بیماران مبتلا به آسم نشان داده که این افراد دارای عوامل التهاب زا در جدار ریه و مجاری تنفسی خود هستند که همگی به علت افزایش اسید چرب آراشیدونیک مربوط به خانواده اسید چرب امگا ۶ بوده است.
در نتایج آزمایش هایی که بر روی ۸۹۶۰ مردی که قبلاً سیگار می کشیدند ولی در حال حاضر آن را ترک کرده بودند، دیده شد که پس از ترک سیگار تعداد ۶۶۷ نفر آنها مبتلا به برونشیت مزمن شده اند. هم چنین ۱۸۵ نفر آن ها دچار آمفیزم ریوی و ۱۹۷ نفر دچار صدمات مزمن و تنگی ریه ها شده بودند. متخصصان ریه در اروپا، در پی تحقیقات انجام شده پی بردند که با اضافه کردن اسید چرب امگا ۳ در تغذیه بیماران می توان تعداد امراض، راه های هوایی و تنفسی، شدت امراض، تعداد دفعات عود آن و یا تعداد مرگ و میر حاصل از آن را کاهش داد.
تغذیه سرشار از امگا ۳ کمک فراوانی به بهبود مشکلات تنفسی بیماران می کند و از طرف دیگر باعث کاهش داروهای مصرفی می شود. محققان علم تغذیه به اثبات رسانده اند که مصرف اسید چرب به فرم ترانس باعث افزایش مشکلات تنفسی مثل آسم می شود. به عبارت دیگر تغذیه نادرست و افزایش مصرف اسیدهای چرب به فرم ترانس به همراه آلودگی هوا، عاملی مهم در جهت افزایش احتمال ابتلا به بیماری های مزمن تنفسی است.
همچنین محققان نشان داده اند که مصرف اسید چرب امگا ۳ نه تنها بیماری های مزمن تنفسی را بهبود می بخشد، بلکه در بیماران با تنگی نفس حاد و شدید که در بخش های مراقبت ویژه ( ICU) بستری هستند نیز تأثیر داشته است. نتایج این تحقیقات و بررسی ها در مجله علمی آمریکایی به نامCritical Care Medicine در شماره نوامبر ۱۹۹۹ میلادی به چاپ رسیده است. در این تحقیق دانشمندان مشاهده کردند که حتی پزشکان بخش مراقبت ویژه اورژانس توانسته اند با کمک این اسید چرب، زمان توقف بیماران را در زیر دستگاه تنفس مصنوعی تا پنج روز کاهش دهند.
طبق آمار جهانی یک چهارم زنان بالای پنجاه سال مبتلا بهپوکی استخوان هستند. این آمار در کشورما بسیار بالاتر است و متأسفانه خانم های ایرانی از سن پایین تری مبتلا به پوکی استخوان می شوند. پوکی استخوان نوعی اختلال حاصل از کاهش بافت استخوانی محسوب می شود. اگر تعادل بین ساخت و تجزیه بافت استخوانی به هم بخورد، به مرور از تراکم بافت استخوانی کاسته می شود و اگر روند کمبود مزمن کلسیم و ویتامینD( به ویژه مصرف لبنیات ) ادامه داشته باشد، باید از موادی مثل داروی کورتن، سیگار پرهیز کرد و به طور مرتب فعالیت ورزشی مناسب داشت.
محققان پی برده اند که اسید چرب امگا ۳ در پیشگیری از پوکی استخوان نقش بسیار مهمی به عهده دارد. اگر مصرف دائمی و منظم اسید چرب امگا ۳ ادامه یابد، جذب کلسیم از روده ها بیشتر می شود.
با مصرف ماهی علاوه بر افزایش جذب کلسیم، سلول های استخوانی تحریک شده کلسیم را بهتر در خودشان رسوب می دهند.
این اسید چرب علاوه بر پیشگیری، به عنوان درمان کمکی در کنار درمان با داروهای شیمیایی در مبتلایان به پوکی استخوان، بسیار موثر است
تاثیر مصرف امگا 3 در بدنسازی
اکثر مردم امگا 3 را با سلامت قلب و مغز مرتبط میدانند، اما امگا 3 علاوه بر این برای ورزشکاران که سبک زندگی فعالی دارند، فواید بسیاری از جمله محافظت از مغز و قلب و تسهیل ریکاوری در طول تمرین دارد. بدنسازانی که امگا 3 مصرف میکنند، معتقدند که این ماده قادر است در عضله سازی و از دست دادن چربی به آنها کمک کند. برخی مربیان بدنسازی از امگا 3 به عنوان «تغییر دهنده بازی» برای کسانی که به شدت تمرین میکنند، نام میبرند. اما آیا این حقیقت دارد؟ و اگر چنین است، آیا امگا 3 میتواند به ورزشکاران منظمی که فقط به دنبال اضافه کردن ماهیچه بدون چربی به بدن خود هستند، کمک کند؟
در پاسخ باید گفت اگرچه ورزش کردن برای بدن لازم است، اما اگر اقدامات احتیاطی مناسب از جمله مصرف مواد مغذی مناسب رعایت نشود، میتواند عضلات و مفاصل فرد را تخریب کند. یکی از محبوبترین مواد مغذی در این زمینه، مصرف پروتئین برای قویتر و انعطاف پذیرتر شدن ماهیچههاست. به نظر میرسد همین امر در مورد امگا 3 موجود در ماهیهای چرب، مانند سالمون، جلبکها و کریل نیز صادق باشد. EPA و DHA موجود در امگا 3 میتوانند به جبران آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد که اغلب در طول تمرینات شدید ایجاد میشوند، کمک نموده و باعث کاهش التهاب در عضلات، مفاصل و رباطها شوند. در عین حال، آنها میتوانند به شفاف نگه داشتن رگها و جریان خون موثر در بدن و عضلات و حتی مغز نیز کمک کنند.
بدنسازان از مکملهای روغن ماهی استفاده میکنند، زیرا معتقدند این مکمل به آنها کمک میکند تا علاوه بر فواید سلامتی از ظاهری لاغر و زیبا نیز برخوردار شوند. صدها مقاله و بحث در مورد تاثیر امگا 3 در بدنسازی در سایتهای مختلف اینترنتی وجود دارد، زیرا بدنسازان معتقدند که این ماده میتواند به رشد بافتهای عضلانی جدید در هنگام حجیم شدن کمک نموده و از هدر رفتن ماهیچهها در هنگام افزایش حجم جلوگیری کند. مطالعه انجام شده توسط دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن، نشان داد که مصرف مکمل امگا 3، منجر به افزایش 50 درصدی در تنظیم مثبت مسیر سیگنال ژنتیکی شده و رشد ماهیچههای بدون چربی را تحریک میکند.
باعث عضله سازی و حفظ قدرت عضلانی میشود!
آیا امگا ۳ در بدنسازی به رشد عضلات و قدرت عضلانی کمک میکند؟
بله کمک میکند. اسیدهای چرب امگا ۳، سنتز پروتئین را افزایش میدهند، این (سنتز پروتئین) فرآیندی است که بدن شما برای رشد عضلانی و بالا بردن قدرت طی میکند.
محققان دریافتند که مصرف امگا ۳ در بدنسازی باعث افزایش عضله سازی افراد در واکنش به انسولین و اسیدهای آمینه میشود که هر دو در طول ورزش تولید میشوند. به عبارت دیگر، هرچه امگا ۳ بیشتری داشته باشید، شانس بیشتری برای ساخت و حفظ عضله خواهید داشت. اما چرا اینطور است؟
احتمالا خاصیت ضدالتهابی روغن ماهی در اینجا اثربخش است. کم شدن التهاب عضلات (همانطور که گفتیم) سیگنالدهی انسولین را بهبود میبخشد و تولید پروتئین و سنتز برای سلولها آسانتر میشود. دلیل دیگر میتواند این باشد که دریافت امگا ۳ در بدنسازی باعث میشود که جریان خون پس از میل غذا به سمت عضلات افزایش یابد.
خطر آسیب دیدگی ورزشی را کاهش میدهد!
مصرف امگا ۳ در بدنسازی علاوه بر سرعت بخشیدن به ریکاوری پس از ورزش، با جلوگیری از تخریب بافت، کاهش التهاب، افزایش جریان خون و اکسیژن، افزایش دامنه حرکتی و تسکین حساسیت مفاصل، باعث کاهش آسیبهای ورزشی میشود. بنابراین افزودن منابع غذایی حاوی روغن ماهی و امگا۳ به رژیم غذایی ورزشکاران بسیار اقدام هوشمندانهای خواهد بود.
تاثیر امگا 3 بر کاهش التهاب و سرعت بهبودی بدنسازان
امگا 3 موجود در منابع دریایی، مانند ماهیان و جلبکها، خاصیت ضدالتهابی دارد. از آنجا که ورزش به خودی خود یک فعالیت التهابی است، افزودن امگا 3 ممکن است تنها چیزی باشد که برای جلوگیری از درد عضلانی یا همان چیزی که در دنیای تمرین به آن درد عضلانی تاخیری (DOMS) میگویند، نیاز باشد.
DOMS میتواند یک تا چند روز پس از ورزش شدید رخ دهد و به طور قابل توجهی بر توانایی ورزشکار برای حفظ تمرین در سطح بالا تأثیر بگذارد. مشخص شده است که امگا 3 باعث کاهش درد و تورم عضلانی و همچنین افزایش دامنه حرکتی پس از ورزشهای آسیبرسان مانند بدنسازی میشود. مکمل امگا 3 علاوه بر کاهش درد عضلانی پس از ورزش، به افراد کم تحرک یا بیمارانی که برنامههای ورزشی یا درمانهای پزشکی مانند فیزیوتراپی یا توانبخشی قلبی را شروع میکنند نیز کمک میکند. در یک مطالعه دیگر روی تمرینات پیش فصل ورزشکاران، محققان به این نتیجه رسیدند که افزودن روغن ماهی به مکمل پروتئینی، به طور قابل توجهی خستگی و درد عضلانی را کاهش میدهد.
کیفیت تمرین را بهبود میبخشد!
EPA و DHA موجود در امگا سه به بهتر شدن عملکرد ورزشی کمک میکند. در حین یا بعد از تمرینات سنگین، خواص ضدالتهابی این اسیدهای چرب امگا ۳ میتواند از کم شدن قدرت، کم شدن انعطاف پذیری و کاهش دامنه حرکتی عضلات، جلوگیری کند.
مطالعات مختلفی، تاثیر مثبت امگا ۳ در بدنسازی و عملکرد ورزشی را تایید میکنند. در مطالعات پژوهشگران، ورزشکارانی که روزانه مقدار مشخصی روغن ماهی مصرف میکردند، تورم عضلانی و انرژی بیشتری داشتند. همچنین مکملهایی با اسیدهای چرب، قدرت عضلانی را حفظ و حتی بهبود میبخشند.
تاثیر امگا 3 بر رشد عضلات بدنسازان
اسیدهای چرب امگا 3، سنتز پروتئین را افزایش میدهند. امگا 3 در بدنسازی، پروتئینهای مصرفی را به سوختی تبدیل میکند که ماهیچهها برای رشد و قوی ماندن به آن نیاز دارند. امگا 3 باعث افزایش پاسخ عضلهسازی افراد به انسولین و اسیدهای آمینه میشود که هر دو در طول ورزش در بدن آزاد میشوند. به نظر میرسد وجود مقدار بیشتری از اسیدهای چرب امگا 3 در سلول ماهیچهای، آنها را برای سنتز پروتئین بیشتر آماده میکند. به عبارت دیگر، هر چه امگا 3 بیشتری مصرف شود، شانس بیشتری برای ساخت و حفظ عضلات وجود خواهد داشت.
تاثیر امگا 3 بر قلب عملکرد بدنسازان
مطالعه دیگری نشان داد که روغن ماهی ممکن است بر سلامت قلب و ماهیچههای اسکلتی و همچنین برای کاهش نیاز به اکسیژن در طول ورزش موثر باشد. بخشی از فواید امگا 3 برای سلامت قلب این است که ضربان قلب و میزان اکسیژنی که بدن فرد در هر دقیقه میسوزاند را کاهش میدهد؛ یعنی با مصرف امگا 3 در طول هر دقیقه ورزش، بدن ورزشکار نسبت به رقیبش به اکسیژن و صرف انرژی کمتری نیاز دارد.
درد عضلانی را کاهش میدهد!
هنگامی که فردی به شدت ورزش میکند (بهطور مثال بدنسازی) یا یک روتین جدید را وارد برنامه تمرینی خود میکند، احتمالاً یکی دو روز بعد احساس درد و سفتی عضلانی خواهد داشت. درد عضلانی تاخیری (DOMS) یک مشکل رایج است که محققان پیشنهاد میکنند با پارگیهای میکروسکوپی در عضلات و التهاب ارتباط دارد.
به دلیل تمرینات ورزشی شدید، بدنسازان احتمال بیشتری دارد که DOMS را تجربه کنند و این وضعیت میتواند انگیزه و عملکرد تمرینی را مختل کند. در این وضعیت معمولا استراحت و ماساژ توصیه میشود؛ اما مطالعات نشان میدهد که مصرف امگا ۳ در بدنسازی میتواند بسیار کمک کند. مطالعهای در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که مکملهای DHA و EPA موجود در روغن ماهی به کاهش آسیب عضلانی پس از ورزش کمک میکنند.
تاثیر امگا 3 بر چربیسوزی در بدنسازان
بسیاری از افراد، ورزش را با هدف کاهش وزن شروع میکنند. طبق مطالعهای که در مجله انجمن بینالمللی تغذیه ورزشی انجام شد، امگا 3 میتواند به بدنسازان در سوزاندن چربی کمک کند. در اینجا هم همان قانون سنتز پروتئین صدق میکند که هر چه امگا 3 بیشتری مصرف شود، عملکرد بدن برای سوزاندن چربی بهتر خواهد بود. در یک مطالعه، 44 مرد و زن به مدت 6 هفته، روزانه 4 گرم روغن گلرنگ و 4 گرم روغن ماهی دریافت کردند. محققان دریافتند افرادی که مکمل روغن ماهی مصرف میکردند، به طور قابل توجهی توده بدون چربی را افزایش داده و توده چربی را کاهش میدهند.
اسیدهای چرب امگا ۳ میتوانند به شما در سوزاندن چربیهای اضافی کمک کنند. بله امگا۳ خودش یک چربی است؛ اما دریافت این چربی، اثر چربی سوزی دارد.
مصرف روزانه مکملهای روغن ماهی و امگا ۳ به میزان قابل توجهی توده چربی بزرگسالان را تنها در شش هفته کاهش میدهد. این امر به این دلیل است که داشتن سطوح کافی امگا ۳ به بدن شما اجازه میدهد تا در حین ورزش، چربیها را برای انرژی بهتر بسوزاند.
اینجا همان قانون سنتز پروتئین صدق میکند که هرچه امگا ۳ بیشتری داشتهباشید، عملکرد بدن شما بهتر خواهد بود؛ زیرا در حین ورزش، چربی بیشتری برای انرژی سوزانده میشود. همچنین به این معنی است که هنگام تمرین ، عضله از دست نمیدهید.
تاثیر امگا 3 بر رژیمهای غذایی محدود بدنسازان
یکی از منابع غذایی حیاتی محدود در رژیم غذایی بدنسازان، چربی است. یک مکمل روغن ماهی با کیفیت بالا میتواند به بدنسازان کمک کند تا علاوه بر اینکه برنامه غذایی سخت خود را حفظ میکنند، تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را نیز دریافت کنند.
امگا ۳ از تحلیل عضلانی ناشی از افزایش سن جلوگیری میکند!
همه افراد به طور طبیعی با افزایش سن، توده عضلانی خود را از دست میدهند که پزشکان به آن سارکوپنی میگویند. هنگامی که افراد به سن ۳۰ سالگی میرسند، طبق تحقیقات، توده عضلانی هر سال ۰.۱ تا ۰.۵٪ کاهش مییابد و پس از رسیدن به سن ۶۵ سالگی حتی بیشتر هم میشود.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان میدهد که PUFAها، این کاهش طبیعی توده عضلانی را در افراد مسن، کندتر میکنند. بنابراین روغن ماهی و امگا ۳ در بدنسازی برای جلوگیری از سارکوپنی و حفظ استقلال فیزیکی در افراد مسن مفید است.
افراد مسنتر ممکن است که عضله سازی را چالش برانگیزتر بدانند. این موضوع به این دلیل است که بدن آنها به خوبی به تمرینات مقاومتی و دریافت پروتئین پاسخ نمیدهد. با این حال، خواص ضدالتهابی روغن ماهی میتواند با این شرایط مقابله کند.
کمبود امگا 3 در ورزشکاران چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
به گفته آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، محققان دریافتند اکثر ورزشکاران در دریافت میزان توصیه شده امگا 3 (یعنی 500 میلی گرم در روز) کوتاهی میکنند. اما ورزشکاران باید بدانند که یکی از مزایای کلیدی اسیدهای چرب امگا 3، توانایی آن در مبارزه با التهاب است. اگرچه ورزش نوعی استرس خوب برای بدن محسوب میشود، اما با تولید مواد التهابی به نام رادیکالهای آزاد، میتواند به سلولهای بدن آسیب برساند.
عدم مصرف امگا 3 کافی باعث میشود این التهابات دامنهدار شده و به تدریج بافت عضلانی را دچار آسیبهای غیرقابل جبران کند. سایر عوارض کمبود امگا 3 در هنگام ورزش عبارتند از: ریزش مو، کاهش پلاکت خون، اختلال بینایی، تغییر حالات ذهنی، مشکلات یادگیری، خستگی، ضعف حافظه، خشکی پوست، مشکلات قلبی، تغییرات خلقی یا افسردگی و گردش خون ضعیف.
مصرف توصیه شده امگا 3
اگر می خواهید مکمل امگا3 مصرف کنید، 2000 تا 3000 میلی گرم در روز EPA و DHA برای بدنسازان توصیه می شود.
طبق گفته سازمان ایمنی غذای اروپا، مکملهای EPA و DHA به طور کلی به خوبی توسط بدن هضم می شوند و می توان با خیال راحت در دوزهای ترکیبی تا 5000 میلیگرم در روز آن را مصرف کرد.
برای مزایای کلی سلامت، مصرف ایمن اسیدهای چرب امگا 3، 3 گرم در روز است. اکثر کپسول های امگا 3 حاوی حدود 1 گرم (حدود 180 میلی گرم EPA و 120 میلی گرم DHA) هستند، بنابراین می توانید سه قرص در روز مصرف کنید.
اگر اهل ورزش هستید و می خواهید برای مبارزه با درد عضلانی ناشی از ورزش امگا ۳ مصرف کنید، ۶ گرم در روز مصرف کنید.
روزی چند عدد قرص امگا ۳ بخوریم؟
میزان مصرف قرص امگا ۳ توسط پزشک تعیین میشود؛ اگر وضعیت خاصی دارید (مثل بارداری یا بیماری) نظر پزشک بسیار مهم است. سازمان بهداشت جهانی به مردم بزرگسال عادی (بدون شرایط خاص) توصیه میکند که روزانه حداقل ۵۰۰ میلی گرم اسید چرب امگا ۳ دریافت کنند؛ که میتواند هم از طریق مواد غذایی باشد و هم از طریق قرص. اگر بخواهید قرص امگا ۳ بخورید، میتوانید روزانه یک قرص امگا سه ۱۰۰۰ را همراه غذا بخورید.
فواید قرص امگا ۳ در بدنسازی
بهترین زمان مصرف امگا ۳ برای ورزشکاران
هرچند بهترین زمان خاصی برای مصرف امگا ۳ در بدنسازی وجود ندارد اما از آنجا که امگا ۳ یک اسید چرب محلول در چربی است، مصرف آن همراه با غذاهایی که حاوی چربیهای سالم هستند (مانند آووکادو، آجیل، ماهیهای چرب و روغن زیتون) باعث میشود بهتر جذب شود. البته اگر پزشک توصیه کرده قبل یا بعد غذا (یا هر زمان دیگری) مصرف کنید، طبق نظر او پیش بروید.
نحوه مصرف قرص امگا ۳ در بدنسازی
امگا ۳ بابت خواص ارزشمندش برای بدنسازان، بسیار محبوب است؛ توصیه میکنیم که همراه با غذا یک قرص ۱۰۰۰ بخورید.
امگا ۳ یک اسید چرب است که به کاهش التهاب عضلانی و ریکاوری بعد از تمرینات سنگین کمک میکند، همچنین به بهبود عملکرد قلبی عروقی و کاهش خطر بیماریهای قلبی کمک میکند که برای بدنسازان بسیار مهم است.
منابع امگا ۳ (مواد غذایی، مکملها و قرصها) چیست؟
بهترین راه برای دریافت اسیدهای چرب امگا ۳، خوردن حداقل ۱۰۰ گرم ماهی چرب به صورت هفتگی است. اگر این مقدار ماهی بخورید، نیاز شما به امگا ۳ تامین شدهاست. البته مکمل و قرص هم وجود دارد که احتمالا از ماهی چرب تهیه شدهاند، پس چرا ماهی را نخورید؟!
اسید چرب امگا ۳ در منابع گیاهی و همچنین به صورت مکمل یافت میشود. انواع خاصی از جلبکهای دریایی هم امگا۳ دارند.
بزرگترین منابع امگا ۳:
بزرگترین منابع امگا ۳:
ماهی خال مخالی
میگو
شاه ماهی
سالمون
ماهی ساردین
ماهی تن
مار ماهی
جلبک دریایی
تخم مرغ
انجمن قلب آمریکا پیشنهاد میکند که: هفتهای حداقل ۲ وعده ۱۰۰ گرمی از مواد غذایی که در بالا معرفی شد، مصرف شود.
اگر همین الان از بیماری قلبی رنج میبرید، باید مصرف روزانه ۱ گرم DHA و EPA را از منابعی مثل: مکملهای روغن ماهی در نظر بگیرید.
اگر از جمله دوستان گیاهخوار هستید، همچنان میتوانید امگا ۳ را دریافت کنید اما مسئلهای که وجود دارد این است که: امگا ۳ در گیاهان به صورت ALA است که باید تبدیل شود.
انواع ماهی (سالمون، ماهی خال مخالی، ماهی تن، شاه ماهی، ساردین)
گوشت قرمز (گوشت گاو، بره، گوسفند)
غذاهای غنی شده (تخم مرغ، ماست، شیر)
امگا 3 چیست؟ و چرا برای زنان ضروری است؟
Omega 3 یک نوع اسید چرب ضروری است که بدن به آن نیاز دارد، اما نمیتواند خودش آن را تولید کند. این ماده مغذی نقش مهمی در سلامت قلب، مغز، کاهش التهاب و حفظ تعادل هورمونی دارد. زنان بیشتر از مردان به این ماده معدنی نیاز دارند؛ چرا که میتواند دردهای قاعدگی را کاهش دهد، به سلامت پوست و مو کمک کند، از افسردگی و اضطراب جلوگیری کند و حتی در دوران بارداری و یائسگی تأثیرات مثبتی داشته باشد.
اگر رژیم غذایی شما شامل مقدار کافی از ماهیهای چرب، گردو، بذر کتان و روغنهای گیاهی نباشد، ممکن است سطح امگا ۳ در بدن شما کاهش یابد. این کمبود میتواند به خشکی پوست، خستگی، التهاب مزمن، افزایش استرس و حتی مشکلات قلبی منجر شود. به همین دلیل، بسیاری از زنان برای حفظ سلامت خود، مصرف مکملهای امگا ۳ را در برنامه روزانهشان قرار میدهند.
فواید قرص امگا 3 برای زنان
فواید قرص امگا 3 برای زنان
امگا ۳ یک ماده مغذی حیاتی برای سلامتی زنان است که تأثیر شگفتانگیزی بر سلامت جسم و روان دارد. از بهبود عملکرد قلب و مغز گرفته تا کاهش التهاب و تقویت پوست و مو، این اسید چرب میتواند کیفیت زندگی شما را متحول کند. در ادامه به بررسی مهمترین خواص امگا ۳ برای زنان میپردازیم.
۱. بهبود سلامت قلب و عروق
مطالعات نشان دادهاند که مصرف امگا 3 میتواند به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک کند. همچنین با جلوگیری از لخته شدن خون و کاهش فشار خون، خطر حملات قلبی و سکته را کاهش میدهد. زنانی که در رژیم غذایی خود به میزان کافی امگا ۳ دریافت میکنند، کمتر در معرض بیماریهای قلبی و عروقی قرار دارند. این ویژگی برای زنانی که در سنین یائسگی هستند، اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که در این دوره، خطر مشکلات قلبی افزایش مییابد.
۲. فواید امگا در کاهش دردهای قاعدگی و تنظیم هورمونها
دردهای قاعدگی برای بسیاری از زنان یک چالش ماهانه محسوب میشود. اما خبر خوب این است که امگا ۳ میتواند با کاهش التهاب و متعادلسازی سطح هورمونها، شدت گرفتگیها و دردهای قاعدگی را کاهش دهد. این ماده، میزان پروستاگلاندینها (ترکیباتی که باعث انقباض رحم میشوند) را کاهش داده و به همین دلیل، یک جایگزین طبیعی برای مسکنهای شیمیایی محسوب میشود.
۳. کاهش اضطراب و افسردگی با اسید چرب امگا 3
تحقیقات نشان داده است که زنانی که به میزان کافی اسید چرب امگا 3 مصرف میکنند، احتمال کمتری برای ابتلا به افسردگی و اضطراب دارند. این اسید چرب مستقیماً بر سطح سروتونین و دوپامین، دو هورمون شادیآور مغز، تأثیر میگذارد و باعث بهبود خلقوخو و کاهش استرس میشود. علاوه بر این، امگا 3 میتواند از بروز افسردگی پس از زایمان جلوگیری کرده و به تعادل روانی و سلامت زنان در بارداری کمک کند.
۴. امگا 3 برای زنان باردار و زنان شیرده
یکی از مهمترین فواید مصرف قرص امگا 3 برای زنان در دوران بارداری است. دریافت امگا ۳ کافی نهتنها برای سلامت مادر، بلکه برای رشد مغزی و بینایی جنین نیز ضروری است. DHA، یکی از انواع امگا 3، در ساختار مغز و سیستم عصبی جنین نقش مهمی دارد. مادرانی که در دوران بارداری این ماده مغذی را مصرف میکنند، کودکانی با قدرت یادگیری بالاتر و بینایی بهتر خواهند داشت.
علاوه بر این، استفاده از قرص امگا ۳ در دوران شیردهی کیفیت شیر مادر را بهبود میبخشد و باعث رشد بهتر نوزاد میشود. همچنین، برخی مطالعات نشان دادهاند که امگا 3 میتواند خطر زایمان زودرس را کاهش دهد و وزن نوزاد را در هنگام تولد به حد مطلوب برساند.
۵. بهبود علائم یائسگی
یائسگی مرحلهای از زندگی زنان است که تغییرات هورمونی شدیدی را به همراه دارد. امگا ۳ باعث کاهش التهابات بدن، میتواند علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و نوسانات خلقی را کاهش دهد. همچنین مصرف منظم امگا ۳ از تحلیل مغزی جلوگیری کرده و احتمال ابتلا به بیماریهایی مانند آلزایمر را کاهش میدهد. از طرفی، این اسید چرب برای حفظ سلامت استخوانها و کاهش خطر پوکی استخوان در زنان یائسه بسیار مفید است.
فکت علمی در مورد تاثیر امگا 3 بر زنان مبتلا به آرتریت:
در مطالعهای منتشرشده در Mediterranean Journal of Rheumatology با عنوان “The Effect of Omega-3 Fatty Acids on Rheumatoid Arthritis“، محققان اشاره کردهاند که مصرف اسیدهای چرب امگا-۳ میتواند به کاهش التهاب و بهبود علائم آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی کمک کند.
۶. تقویت سلامت پوست، مو و ناخن
همه ما دوست داریم پوست، مو و ناخنهایی سالم و زیبا داشته باشیم! امگا ۳ یک چربی سالم است که به آبرسانی و حفظ لطافت پوست کمک میکند. این ماده با کاهش التهابات پوستی، میتواند از بروز جوش و آکنه جلوگیری کند و به شفافیت و درخشندگی پوست بیفزاید.
امگا ۳ ریزش مو را کاهش میدهد و به رشد موهای سالم و قوی کمک میکند.
این ماده مغذی باعث تقویت ناخنها شده و از شکنندگی آنها جلوگیری میکند.
مصرف منظم امگا 3 باعث کاهش چینوچروکهای پوستی میشود و همچنین از پیری زودرس پوست جلوگیری میکند.
۳.۷. تأثیر امگا ۳ بر کاهش وزن و تناسب اندام
یکی از فواید دریافت کافی امگا ۳ این است که میتواند به کاهش وزن کمک کند. این ماده با افزایش متابولیسم بدن، باعث چربیسوزی بیشتر میشود و میتواند در کنار یک رژیم غذایی سالم و ورزش، تأثیر مثبتی بر کاهش وزن داشته باشد.
علاوه بر این، امگا ۳ باعث افزایش حس سیری میشود، یعنی شما کمتر احساس گرسنگی میکنید و پرخوری کاهش پیدا میکند. این ویژگی میتواند برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، بسیار مفید باشد.
عوارض قرص امگا 3
عوارض قرص امگا 3 و زیاده روی در مصرف آن
اگرچه امگا ۳ فواید زیادی دارد، اما مصرف بیشازحد یا نادرست آن میتواند باعث بروز برخی عوارض شود. این عوارض معمولاً در صورت مصرف دوزهای بالا یا مکملهای بیکیفیت ظاهر میشوند. برای جلوگیری از این مشکلات، آگاهی از عوارض احتمالی و رعایت دوز مناسب اهمیت زیادی دارد.
عوارض رایج مصرف امگا 3:
مشکلات گوارشی مثل نفخ، اسهال یا حالت تهوع (در صورت مصرف با معده خالی)
بوی ماهی در دهان یا آروغ زدن با طعم ماهی (بیشتر در مکملهای بیکیفیت)
افزایش خطر خونریزی در دوزهای بالا، بهویژه در افرادی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند
افت فشار خون بیشازحد در افراد دارای فشار خون پایین
تداخل با داروهای خاص مثل داروهای دیابت، فشار خون و رقیقکننده خون
✅ چگونه از این عوارض جلوگیری کنیم؟
امگا 3 را همراه با غذا مصرف کنید تا جذب آن بهتر شود و مشکلات گوارشی کاهش یابد.
اگر مکمل مصرف میکنید، از برندهای معتبر و تصفیهشده استفاده کنید تا از آلودگیهای فلزی در امان باشید.
دوز مصرفی را رعایت کنید و در صورت نیاز به مصرف طولانیمدت، با پزشک مشورت کنید.
اگر داروهای خاصی مصرف میکنید، قبل از شروع مصرف قرص امگا 3 با پزشک مشورت کنید تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود.
در کل، مصرف اصولی و متعادل امگا ۳ فواید زیادی دارد، اما آگاهی از عوارض احتمالی به شما کمک میکند که بدون نگرانی، از این ماده مغذی بهره ببرید. 😉
بهترین زمان و روش مصرف قرص امگا 3
برای اینکه بیشترین بهره را از امگا ۳ ببرید، باید بدانید که چه مقدار، در چه زمانی و چگونه آن را مصرف کنید. مصرف صحیح این مکمل نهتنها باعث جذب بهتر آن میشود، بلکه از عوارض جانبی احتمالی نیز جلوگیری میکند.
مصرف قرص امگا 3 در هر ساعتی از روز شدنی است، اما برای جذب بهتر و جلوگیری از عوارض گوارشی، بهتر است همراه با غذا، بهویژه وعدههای چرب مصرف شود.
هدف مصرف
زمان مصرف
توضیحات
حفظ سلامت عمومی بدن
همراه با ناهار یا شام
جذب بهتر همراه غذاهای چرب
کاهش التهاب و درد مفاصل
شب قبل از خواب
التهاب شبانه را کاهش میدهد
کاهش دردهای قاعدگی
یک هفته قبل از قاعدگی
مؤثرتر در کاهش شدت دردها
افزایش تمرکز و تقویت مغز
صبح همراه با صبحانه
تأثیر بهتر بر عملکرد مغز در طول روز
کاهش وزن و کنترل اشتها
۳۰ دقیقه قبل از غذا
به کاهش اشتها و چربیسوزی کمک میکند
کمک به خواب بهتر
شب قبل از خواب
DHA موجود در امگا ۳ باعث آرامش ذهن میشود
زنان باردار و شیرده
طبق دستور پزشک
مصرف منظم برای رشد بهتر جنین و نوزاد
دوز پیشنهادی مصرف قرص امگا 3
مقدار موردنیاز امگا ۳ بسته به سن، جنسیت و شرایط بدنی متفاوت است. در جدول زیر، دوز استاندارد مصرفی را میبینید:
گروه سنی / شرایط خاص
مقدار پیشنهادی روزانه
منبع تأمین (مکمل یا غذا)
زنان بزرگسال
۲۵۰-۵۰۰ میلیگرم
ماهیهای چرب، گردو، مکمل
زنان باردار و شیرده
۳۰۰-۹۰۰ میلیگرم
مکمل با نظر پزشک
زنان یائسه
۵۰۰-۱۰۰۰ میلیگرم
مکمل + رژیم غذایی غنی
ورزشکاران
۱۰۰۰-۲۰۰۰ میلیگرم
مکملهای قویتر توصیه میشود
افراد مبتلا به بیماریهای قلبی
۱۰۰۰-۴۰۰۰ میلیگرم
طبق نظر پزشک
افراد مبتلا به افسردگی یا اضطراب
۱۰۰۰-۲۰۰۰ میلیگرم
امگا ۳ با درصد بالای DHA
✅ نکته: میزان مصرف نباید از ۳۰۰۰ میلیگرم در روز بیشتر شود، مگر اینکه تحت نظر پزشک باشد.
روش صحیح استفاده از قرص امگا ۳ برای جذب بهتر
همراه غذا مصرف کنید: غذاهای چرب (مثل آووکادو، مغزها، تخممرغ یا ماهی) به جذب بهتر امگا ۳ کمک میکنند.
دوز مصرفی را تقسیم کنید: اگر دوز روزانه شما بالاست، آن را در دو نوبت (مثلاً صبح و شب) تقسیم کنید تا از بروز عوارض جلوگیری شود.
از مکملهای باکیفیت استفاده کنید: مکملی انتخاب کنید که دارای تأییدیههای بهداشتی و بدون فلزات سنگین باشد.
به مقدار DHA و EPA توجه کنید: برخی مکملها نسبت DHA و EPA متفاوتی دارند، بسته به نیاز خود مکمل مناسب را انتخاب کنید.
از مصرف بیشازحد خودداری کنید: دوز بالای امگا ۳ میتواند باعث خونریزی یا افت فشار خون شود.
منابع طبیعی امگا ۳ (برای کسانی که مکمل مصرف نمیکنند)
اگر ترجیح میدهید بهجای مصرف مکمل، امگا ۳ موردنیاز خود را از طریق رژیم غذایی تأمین کنید، خبر خوب این است که منابع متنوعی از این اسید چرب وجود دارد. برای دریافت امگا 3 در رژیم غذایی باید غذاهایی مانند ماهیهای چرب، مغزها و برخی روغنهای گیاهی مصرف کنید. در ادامه، لیستی از این منابع همراه با مقدار تقریبی امگا ۳ موجود در هر کدام را مشاهده میکنید.
منابع حیوانی امگا ۳ (DHA و EPA بالا)
منابع حیوانی امگا ۳ معمولاً حاوی DHA و EPA هستند، دو نوع از اسیدهای چرب امگا ۳ که بیشترین تأثیر را در سلامت قلب، مغز و کاهش التهاب دارند.
منبع غذایی
میزان امگا ۳ در هر ۱۰۰ گرم
ویژگی خاص
ماهی سالمون
۲.۲ گرم
سرشار از DHA و EPA، کاهش التهاب
ماهی ساردین
۲.۵ گرم
منبع غنی از کلسیم و ویتامین D
ماهی تن
۱.۲ گرم
پروتئین بالا، مناسب برای ورزشکاران
ماهی خالمخالی (Mackerel)
۴.۱ گرم
چربی مفید و ضدالتهاب
شاهماهی (Herring)
۲.۰ گرم
غنی از ویتامین B12
تخممرغ غنیشده با امگا ۳
۰.۳-۰.۵ گرم
گزینه عالی برای گیاهخواران جزئی
میگو
۰.۴ گرم
پروتئین بالا و کمکالری
روغن کبد ماهی (کاد لیور اویل)
۲.۶ گرم در یک قاشق چایخوری
سرشار از ویتامین A و D
✅ نکته: ماهیهای چرب بهترین منابع طبیعی امگا ۳ هستند و توصیه میشود حداقل دو بار در هفته مصرف شوند.
منابع گیاهی امگا ۳ (ALA بالا)
اگر گیاهخوار هستید یا ماهی دوست ندارید، منابع گیاهی امگا ۳ هم گزینههای خوبی هستند. این منابع بیشتر حاوی ALA (آلفا-لینولنیک اسید) هستند که بدن میتواند مقدار کمی از آن را به DHA و EPA تبدیل کند.
منبع گیاهی
میزان امگا ۳ در هر ۱۰۰ گرم
ویژگی خاص
بذر کتان (تخم کتان)
۲۳.۰ گرم
غنیترین منبع گیاهی امگا ۳
گردو
۹.۰ گرم
سرشار از آنتیاکسیدانها و فیبر
دانه چیا
۱۸.۰ گرم
سرشار از فیبر و پروتئین
روغن بذر کتان
۵۳.۳ گرم در هر ۱۰۰ میلیلیتر
بهترین جایگزین برای روغنهای معمولی
روغن کانولا
۹.۰ گرم در هر ۱۰۰ میلیلیتر
مناسب برای پختوپز سالم
سویا و محصولات آن (توفو، شیر سویا)
۱.۳ گرم
منبع گیاهی پروتئین و امگا ۳
سبزیجات برگ سبز (اسفناج، کیل، شاهی)
۰.۱-۰.۲ گرم
مقدار کم، اما مفید برای رژیم گیاهی
✅ نکته: اگر از منابع گیاهی امگا ۳ استفاده میکنید، بهتر است میزان مصرف را افزایش دهید، چون مقدار تبدیل ALA به DHA و EPA در بدن بسیار کم است.
امگا ۳ از غذا یا مکمل؟ کدام بهتر است؟
اگر رژیم غذایی شما متنوع و سرشار از مواد غذایی غنی از امگا 3 باشد، نیازی به مکمل نخواهید داشت. اما در برخی موارد، دریافت مقدار کافی اسیدهای چرب امگا 3 فقط از طریق غذا ممکن نیست، مثلاً:
اگر ماهی نمیخورید یا گیاهخوار هستید.
اگر نیاز بیشتری به امگا ۳ دارید (مثلاً در دوران بارداری، یائسگی یا ورزشکار بودن).
اگر بیماریهایی مانند التهاب مفاصل، افسردگی یا بیماری قلبی دارید که نیاز به دوز بالاتر امگا ۳ دارد.
✅ بهترین راه این است که ابتدا امگا ۳ را از غذاهای طبیعی دریافت کنید و در صورت نیاز، مکمل را به رژیم خود اضافه کنید.
سوالات متداول
امگا 3 برای رشد عضلات مفید است؟
امگا 3 به رشد ماهیچه ها کمک می کند اسیدهای چرب امگا 3 سنتز پروتئین را افزایش می دهند، این فرآیندی است که بدن شما طی می کند وقتی پروتئینی را که می خورید به سوختی که ماهیچه های شما برای رشد و قوی ماندن نیاز دارند تبدیل می کند.
یک بدنساز چقدر باید امگا 3 مصرف کند؟
مطالعات نشان می دهند که از 2000 میلیگرم تا 3000 میلیگرم در روز برای بدنسازان کافی است، اما دوزهای 5000 تا 6000 میلیگرم به خوبی بدون عوارض جانبی تحمل
می شوند.
چگونه از امگا 3 برای بدنسازی استفاده کنیم؟
اسید چرب امگا 3 برای کسانی که می خواهند عضله سازی کنند و به بدنسازی علاقه دارند مفید است.
می توانید مکمل های روغن ماهی را به صورت قرص یا کپسول مصرف کنید، اما طبق دوز تجویز شده توسط پزشک. می توانید روغن ماهی را قبل یا بعد از تمرین یا هر زمانی در طول روز مصرف کنید.
آیا امگا 3 عضلات را ترمیم می کند؟
بر اساس مطالعه جدیدی که در ژورنال FASEB منتشر شده است، اسیدهای چرب امگا 3 می توانند به کاهش از دست دادن عضلات به دلیل عدم استفاده کمک کنند، مانند زمانی که در حال بهبودی پس از یک آسیب هستید و نمی توانید طبق معمول تمرین کنید.
محققان بر این باورند که اسید چرب ممکن است به ترمیم و عضله سازی بدن شما کمک کند.