آسیب های شایع پا در کوهنوردی

• ضربه دیدگی ناخن و بستر ناخن
  گاهی خصوصاً زمانی که سایز کفش به درستی انتخاب نشده باشد ، فشارهای وارده به انگشتان و ناخنها به حدی است که منجر به بروز خون مردگی در زیر ناخنها و دردهای شدید موضعی می گردد .

در چنین شرایطی گهگاه، خونریزیهای کوچک زیر ناخن، به کبود و سیاه شدن زیر ناخن می انجامد. در بعضی افراد تغییر شکل و اندازه ی کف پا در حین ایستادن و فعالیت، بسیار زیاد و بعضاً بالغ بر دو سایز می باشد که قطعاً این افراد به شدت مستعد آسیب انگشتها و ناخنها هستند. خونریزی و تجمع آن در زیر ناخن ، هر چند اندک ، با جدا کردن ناخن از بستر آن، به درد شدیدی می انجامد که گاهی راه رفتن را دشوار می سازد و نیاز به اقدامات درمانی خاص را طلب می کند.

مهمترین اصل در پیشگیری از بروز این عارضه، انتخاب کفش و سایز مناسب می باشد در شرایط حاد و چنانچه درد ناشی از افزایش فشار در زیر ناخن بسیار زیاد باشد، می توان با ایجاد یک سوراخ کوچک در سطح ناخن ، امکان تخلیه خون و کاهش فشار و درد را فراهم نمود . برای این منظور می توان با حرارت دادن یک سر یک گیره کاغذ یا سوزن و قرار دادن آن بر روی ناخن به سادگی و بدون درد ، سوراخ لازم را در سطح ناخن ایجاد نمود.
استفاده از داروهای مسکن مانند استامینو فن به همراه کاستن از میزان فعالیت و استفاده از کفش راحتی و یا دمپایی به درمان سریعتر مشکل کمک می کند.

– عفونت گوشه ی ناخن (Ingrwing toe nail)
اعمال فشار بیش از حد به انگشتان پا ، چنانچه در مورد قبل یاد شد ، می توان باعث فرو رفتن قسمتهای کناری ناخن انگشت شصت پا در نسوج نرم کنار آن گردد. در این شرایط « و با اضافه شدن آلودگی میکروبی ، زمینه بروز عفونت با درد شدید و ناتوانی در راه رفتن همراه می شود . عدم درمان مناسب این عارضه به مــــزمن شـــدن و تکرار متناوب آن می انجامد.
حفظ بهداشت پا و نحوه ی درست کوتاه نمودن ناخن (در عین کوتاه بودن نباید از ته و بصورت زاویه دار گرفت) در کنار استفاده از کفش مناسب ، از بروز این عارضه پیشگیری می نماید.
در صورت بروز ،‌ انگشتان مبتلا را روزانه چندین نوبت با الکل شستشو داده و در محلول آب و نمک گرم قرار دهید . مراجعه به پزشک به جهت تجویز آنتی بیوتیک مناسب الزامی است و در صورت تکرار و مزمن شدن عارضه ، گاهی برداشتن قسمتی یا تمامی ناخن به طریق جراحی قطعی ترین روش درمان است.

• عفونت قارچی انگشتان
  فضای بین انگشتان پا که غالباً مرطوب از تعرق و مدتها در جوراب و کفش و به دوراز هوای آزاد و نور خورشید می باشد، محل بسیار مناسب و شایع برای رشد و تکثیر عفونتهای قارچی می باشد . این وضعیت خصوصاً در کوهنوردان که ساعات متمادی پا در کفش به فعالیت مشغول هستند متحمل تر می باشد. به دنبال استقرار و آلودگی قارچی ، علائم بصورت احساس سوزش و بعضاً درد در بین انگشتان ، خصوصاً بین انگشتان چهارم و پنجم بروز می کند . در چنین شرایطی با نگاه مستقیم متوجه ترشحات بد بو و ظهور سفیدک در سطح پوست ناحیه می شویم. اکثر مبتلایان به جهت خفیف بودن علائم معمولا‌ً توجه کافی به این عارضه نمی کنند و هرچه بسا ماهها دچار آلودگی باقی می مانند . مزمن شدن این آلودگی می تواند باعث استقرار عفونت در بقیه نواحی بین انگشتان و نیز درگیر نمودن و دچار بد شکلی و از بین رفتن تقارن می گردد، گاهی پوسته پوسته شده و از بستر ناخن جدا می گردد.
  رعایت بهداشت فردی ، شستشوی متناوب پا با آب صابون و استفاده از جورابهای نخی و پنبه أی به جای استفاده از جورابهای از جنس مواد مصنوعی، اصول پیشگیری از این عارضه است به جهت تجویز داروی ضد قارچ به پزشک مراجعه نمایید . لازم به ذکر است که درمان عفونتها ی قارچی ناخنها معمولاً طولانی و نیازمند مصرف داروهای تخصص خوراکی و موضعی است.

• میخچه انگشتان (Corn)
  وارد شدن فشار زیاد بر پوست قسمتی از انگشت به مرور زمان سبب کلفت شدن ( هیپوترفی ) پوست در محل فشار می گردد . این عارضه پوستی که میخچه نامیده می شود به تدریج حساس و دردناک می شود و گاهی شدت درد مانع انجام حرکات روزانه و فعالیتهای ورزشی می شود . انتخاب کفش مناسب کوه چه از نظر فرم و چه از نظر سایز اهمیت فراوان دارد . درمان میخچه معمولاً ، برداشتن آن بوسیله ی استفاده از داروهای موضعی و یا در موارد شدید به طریق جراحی است که در هر صورت نیاز است تا به یک پزشک متخصص مراجعه شود.

• شکستگی انگشتان پا (Toe fracture)
  اگر چه بروز شکستگی انگشتان پا آسیب شایعی نیست لیکن در کوهنوردی ، به دنبال سقوط سنگ بر روی پنجه پا و یا بد قرار گرفتن نوک کفش در بین سنگها امکان بروز آن وجود دارد . معمولاً در شرایط مناسب درمان این شکستگی ها به راحتی با فیکس نمودن انگشت آسیب دیده به انگشت بزرگتر مجاور خود به وسیله چسب زخم بندی امکان پذیر است و البته به دنبال آن برای حداقل یک هفته می بایست از پوشیدن کفش خود داری و از دمپایی استفاده شود.

• سندرم مورتون (Morton s syndrome )
  حرکات زیاد و مکرر استخوانهای «متاتارس» خصوصآً‌ در حین راهپیمایی در سطح ناهموار کوهستانی ، باعث گیر افتادن و فشرده شدن اعصاب بین آنها می شود که بتدریج به التهاب موضعی شاخه های عصبی در محل فشار و در ادامه به ایجاد یک توده ی عصبی کوچک ( به اندازه یک عدس )‌در محل فشردگی منجر می گردد . چنین توده أی که نورمای مورتون نامیده می شود ، در برابر فشردگی بسیار حساس و دردناک است و تحریک آن باعث ایجاد درد، احساس برق گرفتگی در انگشتان و گاهی اختلال حسی به شکل کاهش حس و احساس گزگز در بغل و نوک انگشتان مجاور می گردد . به راحتی قابل درک است که پوشیدن کفشهای نامناسب خصوصاً تنگ بر ایجاد و پیشرفت این ضایعه تاثیر زیادی دارد . پیشگیری از بروز این ضایعه ی دردناک و مزاحم در گرو استفاده از کفش مناسب با کفی مستحکم و متناسب با اندازه ی پا و نیز انجام تمرینات کششی و قدرت پنجه و کف پا است . نکته مهم این است که درمان این عارضه در مراحل اولیه راحت تر است لیکن چنانچه به آن توجه نشود و بتدریج بر قطر توده عصبی افزوده گردد ، درمان قطعی صرفاً‌برداشتن آن به طریق جراحی است .

• استخوانهای متاتارس دردناک – متاتارسالژیا (Metatarsalgia)
  ضعیف بودن عضلات کف پا و وارد شدن فشارزیاد به استخوانهای متاتارس در پنجه و کف پا ، اجازه ی حرکات بیش از حد و خارج شدن از محل این استخوانها را میسر می سازد . این حرکات باعث فشرده شدن و سایش بین استخوانهای متاتارس می شوند که منجر به بروز درد در ناحیه کف و یا روی پا می گردند. این عارضه را که در واقع التهاب این استخوانها است متاتارسالژیا می نامند . در صورت نیاز به کارگیری کفی های طبی ویژه در کاهش درد موثر می باشد .

• دردهای قوس کف پا
  مجموعه ای از عضلات لیگامانها ، تاندون عضلات ، استخوانها و مفاصل کوچک در ناحیه کف پا ، قوسهای طولی داخلی و خارجی کف پا را تشکیل می دهند . این دو قوس در کف پا مانند ضربه گیر عمل می کنند و وجود آنها امکان انعطاف و تحمل وزن بیشتری را به پا در حین ایستادن و راه رفتن می دهد . چنانچه یکی از عناصر این قوسها ، ضعیف شده یا آسیب ببیند ، استخوانهای قوس پا از امتداد خود خارج می شوند و قوس به هم می ریزد این اختلال باعث می شود تا فشار و کشش زیادی به نسوج نرم کف پا وارد شود و نیز مفاصل استخوانهای بین کف پا به هم فشرده شوند . مجموعه أی تغییرات به احساس درد در ناحیه قوس کف پا خصوصاً در حین راه رفتن و دویدن و خستگی زود رس پا می انجامد . در این بین افرادی که بطور مادر زادی دارای قوس کف پای کمتر از حد (کف پای صاف) یا بیش از حد هستند ، نسبت به بروز این عارضه حساس ترند و به جهت پیشگیری می بایست با نظر پزشک متخصص از کفـهای طبی خاصی استفاده نمایند .
  استفاده از کفشهای نا مناسب کوهنوردی که کف داخلی مناسبی ندارند و یا کف نرم و قابل انعطافی دارند مزید به علت و عامل بروز تشدید این عارضه هستند به خاطر داشته باشید که چنانچه کفش خود را بین دو دست خود قرار دهید و با اعمال فشار سعی در خم نمودن تخت آن نمایید ،چنانچه از ناحیه ی وسط تخت خم گردد مناسب و استاندارد نیست . در یک کفش خوب با اعمال چنین فشاری ، تخت کفش از ناحیه جـــــلو تر ( حدود قرار گیری محل پنجه پا ) خم مـی شود نه از وسط.
  پیشگیری از این عارضه عبارتند از:
  ۱-کنترل و جلو گیری از وزن بدن
  ۲-انجام تمرینات کششی عضلات پشت ساق پا
  ۳-انجام تمرینات کششی و افزایش طول فاشیای کف پا
  ۴-استفاده از کفشهای استاندارد با کفی و تخت مناسب
  ۵-مراجعه زود هنگام به پزشک متخصص و در صورت بروز عارضه، به جهت درمان سریع و مناسب و جلو گیری از مزمن شدن عارضه که غالبآً مستلزم درمانهای طولانی و دشوار است .

• دردهای پاشنه پا
  یک باند نسبتآً ضخیم و مستحکم از جنس نسج و عضلات بنام فاشیا در کف پا از حدود انگشتان پا شروع شده و به پاشنه پا متصل می شود کوتاه بودن این فاشیا ، فشار و کشش زیادی را به محل چسبندگی خود در زیر استخوان پا وارد می سازد . تکرار این فشار و کشش ها سبب بروز التهاب در محل چسبندگی و پیدایش درد پاشنه پا می شود . این درد با راه رفتن و دویدن تدریجاً افزایش می یابد و معمولاً صبح هنگام قبل از آغاز فعالیتهای روزانه در بیشترین حد خود است . تکرار زیاد این مکانیسم و اعمال فشار بر این محل چسبندگی فاشیا و استخوان باعث تشکیل زایده ی استخوانی کوچک و خارمانندی می شود که به اصطلاح خار پاشنه نامیده شده است و معمولاً‌در کلیشه های رادیو گرافی به وضوح دیده می شود . از علل دیگر دردهای پاشنه پا ، تحت فشار قرار گرفتن شاخه های کوچک و حساس عصب کف پایی در زیر و سطح داخلی پاشنه پا می باشد .همراه علائمی چون بی حسی و سوزن سوزن شدن نواحی مجاور می گردد. استفاده از کفشهایی که فضای کافی و مناسبی برای پاشنه پا ندارند از عوامل بروز این اختلال محسوب می شوند. انجام تمرینات کششی عضلات پشت ساق پا و فاشیای کف پا به همراه قرار دادن مکرر کیسه های حاوی یخ خرد شده در محل دردناک پاشنه پا ، چند نوبت در روز و استفاده از داروهای ضد درد ساده أی چون آسپرین در کاهش درد و بهبود شرایط بسیار موثرند.