مرز سرعت انسان كجاست؟
وقتي يوسين بولت در مسابقه نهايي دوي 100 متر المپيك پكن به ركورد كمتر از 9.7 ثانيه رسيد، دنيا با شگفتي به او نگريست. بولت به موفقيتي رسيد كه بسياري از كارشناسان دووميداني فكرش را هم نمي‌كردند و منتظر بودند دست‌كم يكي دو دهه بعد دونده‌اي بيايد و چنين ركوردي را كسب كند.
يك سال بعد بولت كاري بزرگ‌تر انجام داد و عنوان اولين دونده‌اي در تاريخ ورزش را به دست آورد كه 100 متر را در كمتر از 9.6 ثانيه دويده بود. چنين نمايش خيره كننده‌اي به دانشمندان انگيزه داد تا بروند و مطالعه كنند كه نهايت سرعت انسان چقدر مي‌تواند باشد.
در سال 2008 موسسه ورزش فرانسه بر اساس تحقيقي به اين نتيجه رسيد كه ركوردهاي دووميداني تا سال 2060 همچنان شكسته خواهند شد و پس از آن به‌ندرت پيش مي‌آيد كه ركوردي شكسته شود.
اين موسسه به تجزيه و تحليل 3260 ركورد جهاني پرداخت كه از المپيك 1896 تا به حال در دووميداني شكسته شده است. بر مبناي اين تحقيق در اولين دوره المپيك نوين ورزشكاران با 75 درصد توان بالقوه خود رقابت كردند، در حالي كه در المپيك 2008 پكن آنها با 99 درصد توان خود در مسابقات شركت و مبارزه كردند.
پس از المپيك پكن چند موسسه و دانشگاه كار بررسي ساختار بدني بولت و ركوردهايش را آغاز كردند. دانشگاه كورنل يكي از مراكز علمي بود كه تحقيقي جامع را در خصوص ركورد 9.69 ثانيه بولت در المپيك پكن انجام داد و نتايج آن را منتشر كرد.
دانشمندان دانشگاه كورنل در تحقيق خود آوردند كه بولت در پكن مي‌توانست 100 متر را در 9.55 ثانيه بدود. نبود رقيب جدي سبب شده بود كه در مترهاي پاياني مسابقه، اين دونده جامائيكايي از آهنگ سرعت خود بكاهد. دانشمندان در همان سال 2008 پيش‌بيني كردند بولت قادر است روزي از مرز 9.5 ثانيه پايين‌تر بيايد.
مارك دني، استاد دانشگاه استنفورد نيز براساس مطالعه خود به اين نتيجه رسيد كه يوسين بولت توانايي دارد كه به ركورد 9.48 ثانيه دست يابد. يوسين بولت خودش با وجود آسيب‌ديدگي در سال 2010 مي‌گويد دوست دارد پيش از بازنشسته شدن به مرزي باورنكردني در دوي 100 متر برسد.
او اين‌گونه مي‌گويد: اميدوارم روزي 100 متر را در زماني كمتر از 9.5 ثانيه بدوم. در آن صورت چنين ركوردي احتمالا هرگز شكسته نخواهد شد، اما واقعا نمي‌دانم به چنين موفقيتي خواهم رسيد يا نه.
فرانس بوش، استاد بيومكانيك دانشگاه فونتيس هلند و متخصص ارشد دووميداني اعتقاد دارد بسياري از پيش‌بيني‌ها كه براساس آمار و داده‌هاي رياضي انجام مي‌شود، غلط از آب درمي‌آيد. او تاكيد كرده است: كسي نمي‌داند كه مرز توانايي‌هاي انسان تاكجاست.
بنابراين بياييم و بگوييم دونده‌اي 100 متر را در 9.5 ثانيه مي‌دود و پس از آن انسان هرگز نخواهد توانست سريع‌تر از اين بدود، درست نيست. اگر همه پيش‌بيني‌هايي را كه تا به حال شده خوب بررسي كنيد، مي‌بينيد همه آنها تنها برجنبه‌هاي كوچكي از سرعت انسان انجام شده‌اند.
بوش استدلال مي‌كند كه در سريع دويدن عوامل گوناگوني دخيل هستند. قدرت عضلات يكي از آنهاست. واقعا نمي‌دانيم قدرت يك دونده سرعتي تا چه ميزان افزايش مي‌يابد. قد، طول گام‌ها، ساختار بدن و حتي مسائل روحي ـ رواني در سريع‌تر دويدن نقش دارند.
بوش حرف‌هايش را چنين ادامه ميدهد: هنوز بايد خيلي چيزها بياموزيم. تحقيقات در مراحل اوليه است. بايد ساليان سال صبر كنيم تا درباره راز سرعت انسان بيشتر بدانيم. خيلي مانده تا به جواب برسيم. ما فقط داريم به پرسيدن سوال‌هاي درست نزديك مي‌شويم. به اعتقاد بوش اگر يوسين بولت تكنيك خود را اصلاح كند، به زماني كمتر از 9.58 ثانيه كه ركورد جهاني اوست، خواهد رسيد. البته تكنيك او از ديگر دوندگان دوهاي سرعت بهتر است و دونده‌اي قوي‌تر به شمار مي‌آيد. دونده‌اي كه تكنيك و قدرت كم دارد، وقتي مثلا پاي راستش به زمين برخورد مي‌كند، بدن او نيز به سمت راست متمايل مي‌شود. در حالي كه بولت با زدن يك پا به زمين به سمت ديگر متمايل مي‌شود و در واقع پاي ديگرش به پرواز درمي‌آيد تا در مسافتي دورتر به زمين برسد.
اگر به دويدن او خوب دقت كنيد، پي مي‌بريد كه او در مقايسه با ديگر دوندگان قادر است نيرويش را سريع‌تر به زمين وارد كند و اين وضع به دويدن جهشي او كمك مي‌كند. بوش اعتقاد دارد سرعت مقوله پيچيده‌اي است و در افراد مختلف متغير است. حتي مايكل جانسون كه ركورددار دوي 200 متر جهان بود نمي‌تواند بگويد تكنيك مطلوب براي يوسين بولت چيست؟
بوش توضيح ميدهد كه در دوهاي سرعت امروز گام‌هاي كشيده اهميت زيادي دارد. او دونده فرانسوي را مثال مي‌زند كه اولين سفيدپوستي است كه 100 متر را در زماني كمتر از 10 ثانيه دويده است. بوش مي‌گويد: كريستوف لوماتره نمونه خوبي براي مطالعه است. بولت دونده‌اي بلندقد با گام‌هاي كشيده است.
لوماتره نيز مثل اوست. لوماتره زياد قدرتمند و عضلاني نيست. او در تمرينات بدنسازي در سالن، در دو ضرب 60 كيلوگرم و در يك ضرب 45 كيلوگرم وزنه مي‌زند كه افراد معمولي نيز كه براي آمادگي جسماني و سلامت ورزش مي‌كنند، در همين حد وزنه مي‌زنند. اما مي‌بينيد كه او نيز مانند بولت بسيار سريع است و سرعت او مثل بن جانسون بر قدرت استوار نيست. شايد در آينده ساختار بدني جديدي را ببينيم كه عامل اصلي سرعت بيشتر و ركوردها پايين‌تر شود. بايد صبر كرد.
دانشمندان دانشگاه آمستردام بر اين باورند كه نحوه قرار داشتن عضلات در اسكلت انسان در سريع دويدن او نقش اساسي دارد. بررسي‌ها تنها به دوي 100 متر و ديگر دوهاي سرعت محدود نمي‌شود. دانشمندان حتي درباره سرعت دوندگان استقامت پرداختند. كنه نيسا بكه له، ركورددار دوهاي 5 و 10 هزار متر جهان و قهرمان جهان و المپيك در اين 2 ماده، بارها بر مبناي سرعت خود قهرمان شده است.
او در بسياري از مسابقات تا يك دور مانده به پايان يا نفر اول نبود يا اين‌كه پا به پاي او ديگر دوندگان مي‌دويدند. اما دور آخر را چنان سريع مي‌دويد كه رقيبان با اختلاف فاحش از او عقب مي‌افتادند. هايله گبرسلاسي، ركورددار دوي ماراتن جهان نيز نمونه خوبي است. وقتي او در سال 2008 در مسابقه ماراتن برلين ركورد جهاني 2 ساعت و 3 دقيقه و 59 ثانيه را كسب كرد، دانشمندان به بررسي اين سوال پرداختند. آيا انسان قادر است مسافت 42 كيلومتر و 195 متري دوي ماراتن را در زماني كمتر از 2 ساعت بدود.
پاسخ كويل، يكي از استادان برجسته تربيت بدني و بيومكانيك ورزش اين است: علم مي‌گويد انسان ماراتن را در مدتي كمتر از 2 ساعت خواهد دويد و من فكر مي‌كنم در آينده دوندگان به ركورد يك ساعت و 58 دقيقه در دوي ماراتن خواهند رسيد. موضوع مهم اين است كه دوندگان بدانند انرژي خود را در طول مسير چگونه مصرف كنند.
بهترين دوندگان در مقايسه با دوندگان متوسط، 30 درصد كمتر انرژي مصرف مي‌كنند. علت را نمي‌دانيم. يكي از علت‌ها شايد اين باشد كه دوندگان برجسته، توانايي مصرف اكسيژن به ميزان بالا دارند، در حالي كه اسيدلاكتيك كمي توليد مي‌كنند. كويل مي‌گويد ركورد يك ساعت و 58 دقيقه بر مبناي داده و اطلاعات موجود قابل دسترسي است. اما به هر حال بايد اطلاعات بيشتري به دست آيد و مطالعات گسترده‌تري انجام شود. شايد براساس مطالعات جديد و علمي‌تر اعلام شود كه انسان قادر خواهد بود دوي ماراتن را خيلي سريع‌تر بدود.
به اعتقاد كويل، گبرسلاسي 37 ساله دونده‌اي نيست كه بتواند دوي ماراتن را در زماني كمتر از 2 ساعت بدود. زيرا سن او اجازه چنين كار بزرگي را نمي‌دهد. اما سامي وانجيرو قهرمان دوي ماراتن المپيك پكن شايد بتواند به اين مرز برسد. او در المپيك 2008 پكن ركورد 2 ساعت و 6 دقيقه و 32 ثانيه را در ماراتن به دست آورد و ركورد قبلي المپيك را كه در سال 1984 ثبت شده بود، حدود 3 ثانيه كاهش داد.
وانجيرو در سال 2008 تنها 21 سال داشت. بنابراين او سال‌هاي زيادي را پيش رو دارد كه به اوج دوران ورزشي‌اش برسد و ركوردي استثنايي در دوي ماراتن به دست آورد.
. به گفته ی بِزودیس مشخصا سه ویژگی کلیدی در این زمینه تاثیر گذار است:
۱- توانایی در ایجاد نیروهای زیاد در فواصل زمانی کوتاه به ویژه روی همسترینگ و عضلات سرینی.
۲- توانایی تغییر مسیر نیروها از حالت افقی تر در فاز شتابگیری به حالت عمودی تر در حداکثر سرعت مهم است، در دوی سرعت، وضعیت اولیه خم شدن به سمت جلو است که سپس به وضعیت صاف تر با بالا آوردن زانو تغییر میکند.
۳- و سرانجام توانایی رسیدن به یک رابطه ی مطلوب بین طول گام و سرعت گام با مهارت زیاد است.
بزودیس توضیح می دهد که بدن یوسن بولت برای دوی سرعت المپیک غیر عادی است و شما به راحتی متوجه می شوید که با قد ۱۹۵ سانتی متر به معنی واقعی کلمه از رقبای خود یک سر و گردن بلندتر است. پاهای بلندش به او این امکان را می دهد که ۱۰۰ یا ۲۰۰ متر را در گام های کمتری طی کند و این به سبب طول گام برتر او نسبت به رقیبانش است. بولت به طور متوسط ۴۱ گام در ۱۰۰ متر بر می دارد، در حالیکه سایر دوندگان ِ سرعتی، چیزی بین ۴۳ تا ۵۰ گام برمیدارند. این بدان معناست که طول گام آنها حدود ۲۰ سانتی متر کوتاه تر از بولت با طول گام ۲ متر و نیم است. وقتی شما توانایی این جامائیکایی را برای طی مسیر در گام های کمتر و نیز اعمال نیرویی قابل توجه روی مسیر در نظر می گیرید، در می یابید که چرا بولت افسانه ای برای سرعت ساخته شده است.
حقایق جالب بیشتر درباره یوسین بولت:
ژست پیروزی معروف او
ژست معروف یوسین بولت با عنوان «به دنیا» (To Di World) اولین بار در المپیک 2008 پکن معرفی شد. این ژست به سرعت در سراسر جهان به شهرت رسید. این ژست با نام «بولتینگ» (Bolting) شناخته می شود و یوسین بولت آن را پس از هر پیروزی در پیست انجام می دهد. این ژست به عنوان ادای احترام به میلیون ها هوادارش تفسیر می شود که برای او دعا کرده، تشویقش کرده و از او برای پیروزی حمایت کرده اند.
رکوردهای یوسین بولت چقدر بوده است ؟
در فینال ۱۰۰ متر المپیک ۲۰۰۸ پکن ، یوسین بولت با زمان خارق العاده ۹.۶۹ ثانیه و در حالی که بند کفش او باز بود، به مقام قهرمانی رسید. جالب‌تر اینکه طبق تحقیقات دانشگاه اسلو، اگر بولت قبل از رسیدن به خط پایان برای جشن گرفتن پیروزی مسلمش سرعت خود را کم نمی‌کرد، می‌توانست با زمان ۹.۶۰ ثانیه مسابقه را تمام کند.
سرعت یوسین بولت چقدر بوده است ؟
یوسین بولت در فینال ۱۰۰ متر المپیک ۲۰۰۸ پکن با سرعت متوسط 37.58 کیلومتر در ساعت (23.35 مایل در ساعت) دوید.
حداکثر سرعت او در این مسابقه 44.72 کیلومتر در ساعت (27.78 مایل در ساعت) بود که در 60 متر دوم مسابقه به آن دست یافت.
نکته: این سرعت ها بر اساس داده های ردیابی GPS محاسبه شده اند.
دونده‌ای که با کفش‌های باز رکورد زد
در بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن، یوسین بولت با زمان خارق‌العاده‌ی ۹.۶۹ ثانیه قهرمان دوی ۱۰۰ متر شد. نکته‌ی جالب این است که او در حالی به این مقام دست پیدا کرد که بند کفشش هنگام دویدن باز بود. اما این تنها شگفتی ماجرا نیست، طبق مطالعات انجام‌شده توسط دانشگاه اسلو، اگر بولت پیش از رسیدن به خط پایان برای جشن گرفتن پیروزی آشکارش کمی سرعت خود را کم نمی‌کرد، می‌توانست با زمان ۹.۶۰ ثانیه به خط پایان برسد.
کریکت اولین انتخاب ورزشی او بود
کریکت، اولین عشق ورزشی یوسین بولت بود. او یک توپ‌انداز سریع (فست بولر) بود. استعداد بولت در دوومیدانی توسط مربی‌اش، زمانی که او مشغول توپ‌اندازی در کریکت بود، کشف شد. بولت عاشق ورزش و بودن در دنیای آن بود، بنابراین زمانی که مربی کریکتش به او پیشنهاد داد تا به دوومیدانی روی بیاورد، با خوشحالی مسیرش را به سمت دوهای سرعتی تغییر داد. بولت در گذشته بارها از علاقه‌ی همیشگی خود به توپ‌انداز سریع، ابراز کرده است. او همچنین در آن دوران، طرفدار پرشور تیم ملی کریکت پاکستان بود. علاوه بر این، بولت از کریس گِیل، تندولکار و متیو هیدن نیز با قدردانی و تحسین یاد کرده است.
رویای بازی در منچستریونایتد
یوسین بولت، طرفدار پر و پا قرص منچستریونایتد است و علاقه‌ی خود را به این تیم علناً ابراز میکند. او تمایل خود را برای بازی در منچستریونایتد بعد از بازنشستگی از دوومیدانی، اعلام کرده است. بولت در سال ۲۰۱۲ گفت: «اگر الکس فرگوسن با من تماس می‌گرفت و می‌گفت: باشه، بیا تست بده، برای من غیرممکن بود که رد کنم. هرگز چنین چالشی را نمی‌پذیرفتم مگر اینکه فکر می‌کردم به اندازه‌ی کافی خوب هستم. من بازیکن بسیار توانمندی هستم و می‌دانم که می‌توانم تأثیرگذار باشم.»
رکوردشکن زنجیره‌ای ( مردی که رکوردها را درو میکند)
یوسین بولت در طول دوران دوومیدانی خود رکوردهای زیادی را جابجا کرده است. او اولین ورزشکاری است که توانسته به طور همزمان در دوهای ۱۰۰ متر و ۲۰۰ متر قهرمان شود. همچنین او با کسب ۶ مدال طلا در رشته‌های سرعت، رکورد دیگری را به نام خود ثبت کرده است. بولت دونده‌ی ۲۰۰ متر بسیار موفقی بوده و عناوین متعددی را از آنِ خود کرده است. او با هشت قهرمانی جهان در دوهای سرعت، رکوردی را نیز در دوی امدادی ۴ در ۱۰۰ متر به جا گذاشته است. بولت اولین مردی است که با کسب پیروزی در هر دو ماده‌ی ۱۰۰ متر و ۲۰۰ متر به طور متوالی در المپیک‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ به «دابل دابل» دست یافت. او همچنین با تکرار این قهرمانی‌ها به همراه مدال طلای دوی امدادی ۴ در ۱۰۰ متر، به افتخار «تریپل دابل» نیز رسید.
رازِ قهرمانی بولت: ناگت مرغ طلاییِ المپیک
ظاهرا راز موفقیت یوسین بولت در کسب مدال طلای ۱۰۰ متر مردان در المپیک پکن ۲۰۰۸، ناگت مرغ و سیب‌زمینی‌های شیرین (یام) بوده است. با وجود اینکه ناگت به دلیل سرخ شدن در روغن، غذای سالمی به شمار نمی‌رود، اما بولت قبل از یکی از مهم‌ترین مسابقات دوران حرفه‌ای‌اش، آن را میل کرده است.
لقب‌ها
یوسین بولت چهره‌ای بسیار محبوب در میان طرفداران ورزش و رسانه‌هاست. دستاوردهای خارق‌العاده‌ی او باعث شده است تا لقب‌هایی مانند «صاعقه‌ی آبی» و «پلنگ سیاه» را از آن خود کند.
اپلیکیشن اختصاصی یوسین بولت
یوسین بولت با همکاری کمپانی RockLive برای ساخت یک بازی ویدیویی وارد مذاکره شد. در این بازی، نسخه‌ی کارتونی بولت باید با گذراندن چالش‌های مختلف، به سرعت لایتنینگ (سرعت برق‌آسا) دست پیدا کند. این بازی با نام «Bolt!» در سال ۲۰۱۲ برای کاربران گوشی‌های آیفون (با سیستم عامل iOS) شرکت اپل عرضه شد.
درآمد سالانه 23 میلیون دلاری
یوسین بولت یکی از شناخته‌شده‌ترین ورزشکاران جهان است. به طور طبیعی، او قراردادهای تبلیغاتی زیادی را به خود جلب میکند. ثروت کلان بولت از طریق همکاری‌های تبلیغاتی با برندهایی مانند پوما، ویرجین مدیا، نیسان موتورز، ویزا، هابلوت، گِیتورِید، به علاوه‌ی جوایز مسابقات و پاداش‌های دولتی به دست می‌آید. او با درآمد تخمینی ۲۳ میلیون دلار آمریکا، در رتبه‌ی ۴۵ پردرآمدترین ورزشکاران جهان قرار گرفته بود.
مالک برند هدفون، برند لباس و رستوران
یوسین بولت با همکاری کمپانی سول الکترونیکز، دو نسخه‌ی اختصاصی از هدفون‌های داخل گوشِ «ران-فری» را تحت عنوان «بولت» روانه‌ی بازار کرد. علاوه بر این، بولت مالک رستورانی به نام «ترَکْس اند رِکوردز» در جامائیکا است. او همچنین یک برند لباس به نام «مجموعه‌ی بولت» را داراست که روی سه بازار هدف تمرکز دارد. یکی از این بخش‌ها، خط تولید اختصاصی پیراهن‌های پولو است که با ژست معروف او به نام «به‌جهان نشان دادن» (To Di World) تزئین شده است.
