نکاتی بیشتر پیرامون تغذیه

در این مقاله سعی کردم در مورد تغذیه و موارد بی شمار آن با شما صحبت کنم ، احساس کردم که نوشتاری طولانی شد ، اما هر کدام از مباحث مطرح شده شاید گره ای از کار کسی باز کند ، مطالب را با دقت بخوانید و سپس با هم در مورد آن به بحث و گفتگو خواهیم پرداخت .

پرهیز غذائی چیست ؟
همانگونه که از نام آن پیدا است به معنی پرهیز از مصرف غذا و یا ترکیب خاصی از مواد غذائی است ، برای افراد بیمار و یا خیلی چاق در کنار رژیم غذائی ، مواردی نیز به عنوان پرهیز غذائی مطرح می گردد .

ادامه مطلب:  نکاتی بیشتر پیرامون تغذیه

.
برنامه غذائی چیست ؟
برنامه غذائی به نحوه غذا خوردن شما در طول روز اشاره می کند و باید به صورت دقیق به آن عمل کنید ، اگر کمی به مفهوم آن دقت کنید ، عنوان برنامه را در آن می بینید ، یعنی باید طبق نقشه ای مشخص و زمانبندی شده به اجرا آن بپردازید .
.
رژیم غذایی یعنی چه ؟
همواره شنیده ایم که بعضی از غذاها برای برخی از بیماریها خوب نیستند و بیماران باید از مصرف بعضی غذاها خودداری نمایند یا به اصطلاح پرهیز غذایی را رعایت نمایند. رعایت رژیم غذایی کامل دارای این مفهوم است که بیمار از غذاهای مناسب برای خود آگاه باشد و از این غذاها به مقدار مناسب مصرف نماید به صورتی که تاحد ممکن نیازهای بدن او به مواد غذایی تامین گردد.

چه کسی باید رژیم غذایی را مشخص کند ؟
پزشک معالج نوع رژیم غذایی شما را تعیین می کند، درک بعضی از رژیم های غذایی بسیار ساده است. ولی برای آشنایی و عمل به برخی از رژیم های غذایی لازمست از متخصص تغذیه یا پزشک معالج و یا پرستار کمک بگیرید.

آیا رژیم های غذائی به انواع مختلفی تقسیم می شوند ؟
برخی از بیماریها دوره کوتاهی دارند و عوارض و مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد نمی کنند و احتیاج به رژیم غذایی سخت و طولانی ندارند و احتمالا با وجود تب مختصر و بی اشتهایی و سایر عوارض خفیف گوارشی این مشکلات در عرض یکی دو روز برطرف می شوند استفاده از غذاهای ساده و سبک، مایعات بیشتر، آب میوه های شیرین، سوپ های کم چربی و پرهیز از غذاهای سرخ شده در روغن به این بیماران کمک می کند که به سرعت بهبود یابند اما دربیماریهای سخت و طولانی توجه به رژیم غذایی اهمیت زیادی دارد. اینگونه بیماران به مدت طولانی لازمست از رژیم غذایی مناسبی استفاده نمایند. باید توجه داشته باشیم همانطور که مصرف بعضی از مواد غذایی برای آنها مضر می باشد، پرهیز زیاد و بی مورد نیز موجب ضعف شدید بدنی آنها می شود.
در بسیاری از بیماریها بیماران نیاز به رعایت رژیم غذایی سخت ندارند ولی مشکلاتی مانند بی اشتهایی موجب می شود این بیماران به اندازه کافی غذا مصرف ننمایند و یا به علت بی اطلاعی از خواص مواد غذایی و نقش آنها در رابطه با بیماری خود، به پرهیزهای غذایی سخت بپردازند. اینگونه بیماران احتیاج به مشاوره غذایی دارند و باید از راهنمایی متخصصین تغذیه استفاده نمایند. افراد چاق نیز برای حفظ سلامتی خود باید به رعایت رژِم های غذائی بپردازند .

در مورد رژیم غذایی خود از پزشک و متخصص تغذیه کمک بگیرید. در بخش های بعد به شرح مختصر بعضی از انواع رژیم ها می پردازیم. بسیاری از بیماران احتیاج به رعایت رژیم غذایی مخصوص ندارند و شاید که شما از اینگونه افراد باشید در عین حال ممکن است با مشکلاتی در مورد غذا خوردن مواجه شوید. لذا به توصیه های کلی در مورد غذا خوردن توجه نمایید.
.
فرصت ها را غنیمت بشمارید
توجه داشته باشید چیزی که امروز برای شما جالب نیست و تمایلی نسبت به آن ندارید، فردا برای شما ارزش پیدا خواهد کرد. سعی کنید برای غذا خوردن از فرصت های مناسب استفاده نمایید و مواقعی که احساس سلامت و راحتی می کنید خوب غذا بخورید. هر ساعت از روز که اشتها دارید غذا بخورید هر چند که آن ساعت زمان خوردن غذا نباشد. توجه داشته باشید که تغذیه با مواد مغذی اهمیت زیادی دارد، زیرا مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری می تواند در بدن شما ذخیره شوند و در روزهای بعد مورد استفاده قرار گیرند.
.
در وقت صرفه جویی نمایید
غذاهایی را انتخاب کنید که تهیه آنها احتیاج به وقت و زحمت زیادی نداشته باشد به خصوص اگر تنها زندگی می کنید یا مجبور هستید شخصا غذای خود را تهیه نمایید غذاهایی را انتخاب نمایید، که سریعا پخته می شوند. از غذاهای آماده یا نیمه آماده خریداری نمایید. سوپهای آماده اگر با شیر، کره و آب میوه مصرف شوند از نظر تغذیه ای مفید هستند. ما در بخش های آینده مطالبی در مورد نحوه افزایش پروتئین و انرژی غذاها برای شما مطالبی عنوان خواهیم کرد.
.
از خوردن غذاهایی که برای شما جالب نیست اجتناب کنید برخی افراد از احساس ناراحتی بعد از خوردن بعضی غذاها شکایت می کنند. و بعضی از غذاها برای آنها مزه خوبی ندارد یا خوردن بعضی دیگر در آنها ایجاد نفخ و گاز می کند توصیه ما این است که اگر غذایی برای شما ایجاد ناراحتی می کند از خوردن آنها پرهیز کنید، خوشبختانه غذاها بسیاز متنوع هستند. مهم این است که شما غذاهای مفید و ضروری برای بدن خود را بشناسید و از بین آنها هر کدام که برای شما مطبوع هستند و ایجاد ناراحتی نمی کنند انتخاب و مصرف نمایید. درست است که رژیم غذائی دارید ، اما هدف ما حفظ لذت و شادابی شما است .
.
مشکلات عمومی غذایی
کاهش اشتها و کم شدن وزن بدن یکی از مشکلات عمومی و مشترک در بین افراد است ، برخی از بیماران به طور متناوب به بی اشتهایی دچار می شوند. عده ای می گویند که واقعا احساس گرسنگی نمی کنند. عده ای علت کم غذا خوردن را عدم احساس گرسنگی یا خوش طعم نبودن غذا ذکز می کنند و یا در دهان و یا روی زبان خود طعم فلزات را احساس می کنند و یا خیلی زود احساس سیری می نمایند.
بعضی نیز که دچار ولع خوردن هستند و افرادی دیگر هم هر چه دم دستشان باشد میل می کنند ، بعضی دیگر علاقه به غذاهای چرب دارند .
.
به شما برای رفع مشکلات غذایی خود کمک می کنیم .
اگر بی اشتها هستید سعی کنید در هر وعده غذای مختصری میل نمایید، در عوض تعداد دفعات غذایی خود را زیاد کنید. ما معمولا در سه وعده صبحانه، ناهار و شام غذا می خوریم، اگر در هر وعده نمی توانید غذای کافی میل نمایید می توانید علاوه بر وعده های سه گانه فوق در ساعات ۱۰ صبح، ۴ الی ۵ بعد از ظهر و قبل از خواب غذاهای مختصری میل نمایید. به خصوص اگر شام را زود میل می کنید، حتما قبل از خواب یک خوراکی مختصر میل نمایید.

اگر از منزل بیرون می روید سعی کنید یک خوراکی مختصر همراه خود داشته باشید. تجربه نشان داده است که وقتی غذایی در دسترس باشد اشتهای بیشتری برای خوردن پیدا می کنید. وقتی شما بی اشتها و سیر هستید برای خوردن بعضی از غذاها تمایل دارید. از این احساس خود استفاده نموده غذای مورد علاقه خود را تهیه و میل نمایید.

برای به دست آوردن وزن با کیفیت تر بدن شما به پروتئین بیشتری احتیاج دارد، شما می توانید مقدار پروتئین غذای خود را زیادتر کنید در حالی که غذای شما کم حجم تر یا مختصرتر باشد.

جهت ایجاد اشتها برای غذا خوردن می توانید به کمک ادویه هایی که طعم و عطر آنها را دوست دارید غذاهای خود را خوش طعم و معطر و اشتها انگیز نمایید.

زیبایی و شکل ظاهری غذا در ایجاد اشتها اثر زیادی دارد، شما برای زیبا نمودن غذای خود از حلقه های گوجه فرنگی، پرتغال، لیموترش، تربچه، جعفری و سایر سبزی ها و میوه ها استفاده نمایید. در ضمن این مواد که برای زیبا نمودن غذاهای خود به کار می برید می توانند به تامین ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای بدن شما کمک نماید.

سعی کنید در محیطی که دوست دارید و با افرادی که از مصاحبت آنها لذت می برید غذا میل نمایید. بعضی از مردم دوست دارند هنگام غذا خوردن به موزیکی آرام و شاد گوش دهند. شما هم می توانید این عمل را آزمایش کنید.

مصرف اغذیه تکراری موجب بی اشتهایی در شما می شود، پس سعی کنید با تنوع در غذا اشتهای خود را افزایش دهید. مفهوم تنوع در مصرف، غذاهایی نیست که تهیه آنها زحمت و وقت زیادی می برد یا احتیاج به هزینه زیادی دارد. بلکه با کمی ذوق و سلیقه می توان به کمک مواد غذایی ساده در انواع غذاها تنوع ایجاد نمود. در ایجاد تنوع غذایی می توان از جداول جانشینی غذاها استفاده کرد. این جداول غذاها و مواد خوراکی ارزان ولی پرمحتوا را به شما معرفی می کند. که در آینده آن را در اختیار شما قرار می دهیم .
گاهی تغییر ظروف غذاخوری یا تغییر در لوازم و محلی که در آنجا غذا می خورید موجب اشتهای بیشتری برای غذا خوردن می شود.
گاهی غذا خوردن در رستوران به ایجاد روحیه و اشتها برای غذا خوردن کمک می نماید.
.
آیا بعضی از غذاها برای شما تغییر کرده است؟
بعضی از افراد در دهان خود احساس طعم تلخ یا فلزی می کنند. عده ای نیز به گونه ای احساس بی حسی می نمایند. برخی از طعم گوشتهای قرمز خوششان نمی آید. و یا می گویند که تحمل طعم شیرین برایشان مشکل است و یا طعم تلخ غذاها برایشان شدیدتر است در صورتی که شما نیز با اینگونه تغییرات در ذائقه خود مواجه هستید، به توصیه های زیر عمل نمایید:
.
اگر طعم گوشتهاتی قرمز برای شما جالب نیست می توانید به جای گوشت قرمز از گوشت مرغ و ماهی استفاده نمایید و اگر از طعم این نوع گوشتها نیز خوشتان نمی آید، می توانید پروتئین مورد نیاز بدن خود را به وسیله استفاده از تخم مرغ، شیر، پنیر تامین نمایید.
.
برای خوش طعم کردن غذاهای خود از ادویه ها، پیاز، سبزی های معطر، عرق نعنا و غیره استفاده نمایید.
اگر اشکالی در دهان و یا گلوی خود ندارید از غذاهای تند و ترش استفاده نمایید. آب پرتغال و آب لیمو برای شما می تواند موثر باشد.
.
طعم بعضی از غذاها اگر سرد باشد بهتر خواهد شد. شما هم طعم غذاهای سرد را امتحان کنید.
برای برطرف کردن طعم نامطبوع دهان خود می توانید از مایعات بیشتر مانند آب، چای، میوه و آب نبات استفاده نمایید.
.
گاهی طعم بد دهان مربوط به اشکال در دندانها می باشد، اگر از سلامت دندانهای خود مطمئن نیستید به دندانپزشک مراجعه نمایید ضمنا در مورد روش صحیح مسواک زدن و بهداشت دهان و دندان به شما کمک خواهد نمود.
.
آیا بعد از صرف یک غذای مختصر احساس سنگینی می کنید؟
بسیاری از مردم اظهار می دارند که بعد از صرف یک غذای مختصر احساس سنگینی و پری شدید می کنند. در صورتی که شما نیز چنین مشکلی دارید به توصیه های زیر عمل نمایید.
کمتر از حد معمول غذا بخورید و از غذاهای مختصر ولی مغذی استفاده کنید.
به آرامی غذا بخورید و آن را خوب بجوید، در این حالت از پر شدن سریع معده شما جلوگیری می شود.
از غذاهای خیلی چرب، کره و سس های چرب کمتر مصرف نمایید.
از مایعات غنی از مواد غذایی مانند شیر، دوغ و آب میوه استفاده نمایید.
حجم آب و نوشابه هایی که همراه غذا می آشامید باید محدود باشد مایعات و آب را یک تا دو ساعت بعداز غذا بیاشامید.
.
آیا شما حالت تهوع و استفراغ دارید؟
گاهی در بیماران حالت تهوع و استفراغ پیدا می شود. علل مختلفی می توانند موجب بروز این حالت بشوند. گاهی این حالت بستگی به ضعف عمومی یا روش های درمانی دارد. گزارشات حاکی از آن است که بعد از شیمی درمانی و یا اشعه درمانی برخی از بیماران دچار حالت تهوع و استفراغ می شوند. اما بیشتر بیمارانی که ما با آنها صحبت کردیم هرگز چنین مشکلی نداشتند و فقط تعداد معدودی از آنها به طور اتفاقی در طول مدت درمان دچار این مشکل شده بودند. به نظر می رسد که فقط تعداد معدودی از بیماران دچار مشکل می گردند.
در صورتی که مبتلا به حالت تهوع و استفراغ هستید به توصیه های زیر عمل نمایید :
.
مشکل خود را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. وی در صورتی که لازم باشد داروی ضد تهوع و استفراغ برای شما تجویز خواهد نمود. این داروها معمولا نیم تا یک ساعت قبل از خوردن غذا باید مصرف شوند.

از غذاهای پروتئینی که چربی آنها کمتر است استفاده کنید. گوشتهایی را که دوست دارید به صورت آب پز یا کباب استفاده نمایید، زیرا غذاهای کم چرب زودتر هضم می شوند و سریع تر از معده عبور می کنند. اگر از غذاهای پروتئینی کم چرب استفاده می نمایید، مطمئن باشید که احتیاجات بدن شما به کالری و پروتئین در حدی که به آنها نیاز دارید تامین می شود.

اگر پزشک شما را از مصرف نمک منع نکرده است، از غذاهای نمکدار استفاده نمایید. پنیر غذای پروتئینی مناسبی است که مقدار قابل توجهی نمک دارد.

اگر خوراکی های شیرین در شما حالت تهوع ایجاد می نماید از مصرف آنها پرهیز نمایید.

در هنگام صبح از غذاهای خشک( غیر آبکی) مانند نان برشته، نان سوخاری، بیسکویت و یا نان روغنی استفاده نمایید و در نوشیدن چای، شیر و مایعات رعایت اعتدال را بنمایید.

در صورتی که طعم و مزه بعضی از غذاها موجب حالت تهوع در شما می شود، از مصزف این غذاها خودداری نمایید.

اگر در ساعت مشخصی در روز حالت تهوع و استفراغ دارید، برنامه غذایی خود را طوری تنظیم نمایید که در حوالی آن ساعت غذایی مصرف ننمایید. از نوشیدن مایعات همراه با غذا خودداری نمایید. سعی کنید مایعات را نیم تا یک ساعت قبل از غذا صرف نمایید آب و نوشیدنی ها را سرد و به کمک نی و به آرامی صرف نمایید. بعد از خوردن غذا بلافاصله دراز نکشید. البته استراحت بعد از غذا مفید است. زیرا فعالیت باعث کند شده هضم غذا و افزایش ناراحتی می شود. اگر احساس کردید بعد از غذا خوردن احتیاج به استراحت دارید، بنشینید و اگر احتیاج به دراز کشیدن دارید، بالشی انتخاب کنید که سر شما به اندازه ده سانتیمتر بالاتر از پای شما قرار گیرد.
بعضی اوقات لباس گشاد و هوای تازه در بهبود حال شما موثر است.

اگر قبل از تهوع و استفراغ دچار درد در ناحیه شکم می شوید و ممکن است این مشکلات در رابطه با تهوع و استفراغ شما باشند، با پزشک خود تماس بگیرید و مشکل خود را با او در میان بگذارید.
.
آیا بوی غذاها در شما ایجاد حالت تهوع می کند؟

بعضی از افراد اظهار می دارند که حتی بوی غذا ها در هنگام طبخ در آنها ایجاد حالت تهوع می کند. برای رفع این مشکل رههای متعددی وجود دارد.
.
بگذارید شخص دیگری غذا را طبخ نماید و موقع طبخ غذا سعی کنید در اتاق دیگری باشید و حتی الا مکان دور از محل طبخ قرار گیرید.
.
از غذاها و نوشیدنی هایی که در شما حالت تهوع و استفراغ ایجاد می کند، مانند قهوه سرخ شده و غذاهای چرب و سرخ کرده که بیشتر از سایر غذاها در ایجاد تهوع موثر است، به خصوص در هنگام خواب اجتناب نمایید.
.
از غذاهایی که آماده هستند و یا با مختصر حرارتی گرم و آماده می شوند و یا از غذاهایی که احتیاج به پختن
ندارند استفاده نمایید.
.
مشکلات دهان و گلو
.
سطح دهان و گلو در مقایسه با سایر قسمتهای بدن از حسایت بیشتری برخوردار است عده ای از بیماران به خصوص آنهایی که مورد شیمی درمانی و یا اشعه درمانی قرار می گیرند اغلب با مشکل درد در این ناحیه مواجه هستند. به نظر می رسد که این مشکلات مستقیما در رابطه با درمان آنها باشد. جراحی در ناحیه سر و گردن باعث ایجاد مشکلاتی در جویدن و بلع غذا می گردد. به خاطر داشته باشید که قسمتی از این مشکلات بستگی به نوع و نحوه خوردن و نوشیدن مایعات دارد. اگر با چنین مشکلاتی مواجه هستید به توصیه های زیر توجه فرمایید :

اگر سطح دهان و گلوی شما درد ناک می باشد، یا در جویدن و بلع غذا با مشکل مواجه هستید، مشکل خود را با پزشک در میان بگذارید.

اگر احساس خشکی در دهان می کنید، از پزشک خود سوال نمایید که آیا این حالت عارضه دارویی که مصرف می کنید می باشد یا علت دیگری دارد؟

اگر زبان، دهان و یا گلوی شما خشک است و یا در این نواحی زخم وجود دارد و یا احساس درد می کنید، فقط به دستورات پزشک معالج و پرستار خود عمل نمایید.

اگر جویدن و بلع غذا به علت وجود زخم و یا خشکی دهان برای شما مشکل است به توصیه های زیر توجه نمایید :

برای رفع خشکی دهان و ترشح بزاق بهختر است با پزشک مشورت کنید.

غذاهای نرم را امتحان نمایید. غذاهی مورد علاقه خود را انتخاب کنید و آنها را به شکل نرم درآورده میل نمایید.
برای نرم کردن غذاها از چرخ گوشت یا مخلوط کن و یا رنده استفاده نمایید.

اگر سوپ سبزیجات را دوست دارید، ابتدا سوپ را بپزید، سپس آن را به شکل نرم درآورید. توجه داشته باشید که مزه غذاهایی که ابتدا پخته شوند و بعد نرم شوند بهتر است. ضمنا، له کردن غذاهای پخته شده آسانتر است.
گوشت را قبل از پختن به تکه های کوچک تقسیم کنید و سپس به آنها ادویه اضافه کنید و به شکل دلخواه خود
بپزید. این عمل به له کردن غذا کمک می کند.

برای نرم شدن غذاها می توانید از کره و یا سس های خانگی استفاده نمایید.

موادی را که به آسانی می توان به شکل نرم در آورد انتخاب کنید. مانند سیب زمینی و تخم مرغ آب پز، پنیر، ماکارونی، آرد غلات، ژلاتین، ماست، شیر و خامه برای نرم کردن غذاها بسیار مفید هستند.

می توانید به کمک گوشت و سایر مواد تاس کباب و انواع خوراک و خورشت را تهیه نمایید. بعد از پختن آنها را له کنید، برای نرم تر شدن این غذاها از مقدار بیشتری آب استفاده نمایید.

از غذاهای خیلی شور و غذاهای بسیار ترش استفاده ننمایند.

از ادویه های تند مانند پودر فلفل، جوز هندی و از سیر و پیاز و همچنین مواد سفت و خشن مانند سبزیجات خام و مواد سبوس دار خودداری نمایید.

غذاها را به صورت ولرم و یا سرد میل نمایید و ازصرف غذاهای خیلی گرم خودداری نمایید.

از مصرف غذاهای خشک و سخت مانند نان تست خودداری کنید. مگر آنکه آنها را به صورت مناسب و قابل تحمل درآورید. زیرا این قبیل غذاهای سخت موجب خراشیدن بافت های حساس در دهان و گلو می شوند.

عده ای با خوردن غذاهای سرد احساس تسکین می کنند. اگر این حالت در مورد شما نیز صادق است، بستنی یا شیر و دوغ خنک مصزف نمایید و یا می توانید به وسیله شیر و آب میوه های شیرین بستنی یخی درست کنید
و میل نمایید.

برای نرم شدن بعضی از مواد خوراکی می توانید آنها را در چای، قهوه، شیرکاکائو و یا آشامیدنی های دیگر بخیسانید.

عده ای از آب مرکبات و یا گوجه فرنگی استفاده می کنند، می توانید از میوه هایی مانند موز و گلابی کاملا رسیده و یا کمپوت های میوه های شیرین مانند آلو، زرد آلو، هلو که راحت تر جویده می شوند و یا به سهولت می توان آنها را له نمود استفاده کنید.

گاهی اگر سر را به طرف عقب یا جلو حرکت دهیم، عمل جویدن آسانتر انجام می شود شما این کار را امتحان کنید و در وضعیتی که احساس می کنید جویدن راحت تر است سر خودرا قرار دهید.

برای آشامیدن و خوردن مایعات و غذاهای نرم شده، از نی و لیوان استفاده کنید و از قاشق استفاده نکنید.
دود سیگارر و مشروبات الکلی نیز موجب تحریک مخاط دهان و گلو می شوند. اگر به ا ین مواد اعتیاد دارید، برای ترک آنها به توصیه های پزشک خود توجه نمایید.

اگر هوای داخل منزل شما خشک است، از قرار دادن کتری یا وسیله مناسبی برای مرطوب نمودن هوا استفاده نمایید. البته استفاده از دستگاه بخور برقی ترجیح دارد زیرا موجب آلوده شدن هوای اطاق با گازهای سمی نمی شود.

برای مرطوب کردن سطح های دهان و گلوی خود و همچنین شستن باقی مانده غذا و برطرف کردن عوامل تحریک کننده، دهان خودرا با آب بشویید.

درست است که مراجعه به پزشک و یا مشورت با آنها امروزه بسیار گسترده و آسان شده است ، اما به یاد داشته باشید که در آخر هم تنها کسی که به شما می توانند کمک کند ، خود شما هستید ، پس به افزایش دانش و یادگیری خود بپردازید .