چرا مانوئل اوريبه (چاق ترين مرد جهان) 560 کيلو وزن داشته است و چرا برخي از ما هر چه قدر هم غذا مي خوريم چاق نمي شويم؟ آيا چاق‌ها شکمو هستند ؟ اصلا چاقي چيست و چرا چاق مي شويم؟ آيا شما هم به چاقي ارثي عقيده داريد؟
.jpg)
اين ها پرسش‌هايي است که از دکتر عليرضا استقامتي، فوق تخصص غدد و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران پرسيده ايم.
مي گويند هر کس در زمينه‌اي استعداد دارد، برخي در نقاشي، بعضي در بازيگري و… . آيا حقيقت دارد که برخي هم در چاقي استعداد دارند؟
جامعه معمولا کساني را چاق مي داند که زياد مي خورند و کمتر کار مي کنند. اين نگاه تا حدي گوياي واقعيت است، اما تمام واقعيت نيست، زيرا نمي توان گفت که همه افراد چاق پُرخورند و تحرک بدني ندارند، چرا که برخي از چاقي ها داراي زمينه ژنتيکي براي بروز اين عارضه هستند که معمولا در جامعه تحت عنوان “داراي استعداد چاقي” شناخته مي شود. بيش از 300 ژن مختلف در بروز چاقي نقش دارند که خيلي هم قوي عمل مي کنند، اما مکانيسم اين عمل تا حدي ناشناخته است، بنابراين خيلي ساده‌انديشي است که فکر کنيم هر فرد چاقي، خيلي مي خورد.
يعني مي توان گفت که چاقي مانوئل اوربيه مکزيکي که 560 کيلو وزن داشته است، خيلي هم به دليل پُرخوري و عدم تحرک نبوده و بيشتر مربوط به همين استعداد چاقي بوده است؟
اين افرادي که در کتاب رکوردهاي گينس نامشان ثبت مي شود، آدم هاي پُرخوري نيستند. برخي اوقات براي پُرخوري دليل علمي وجود دارد؛ به عنوان مثال برخي افراد در مرکز اشتهاي خود مشکل دارند، يا هورمون هايي که بايد در مغز ترشح شوند تا فرد احساس سيري کند، به درستي کار نمي کنند، يا پيام رساني بين مغز و دستگاه گوارش به درستي صورت نمي گيرد زيرا مغز با دستگاه گوارش حرف مي زند.
بدن يکي از پيچيده ترين سيستم‌هاي جهان است. در بدن ما ارتباطات زيادي برقرار است که ما اين ارتباطات را يا نمي شناسيم يا کم مي شناسيم، مثلا مغز به معده راه دارد و دائما بين آنها پيام هايي رد و بدل مي شود تا مغز متوجه شود که ما سير شده‌ايم و به ما بگويد عمل خوردن را متوقف کنيم. در اثر برخي بيماري ها ممکن است اين پيام رساني مختل شود و شخص پُرخوري کند. البته اين موضوع نبايد دليلي باشد که ما هر چاقي اي را به استعداد ربط بدهيم و در اين ميان خود را در چاقي مان بي تقصير بدانيم.
بنابراين اگر کسي پيام رساني دروني بدنش دچار اشکال است بايد به حرف ها و پيام هاي پزشکان توجه کند تا مشکلي برايش به وجود نيايد.
مغز و معده با چه زباني با هم در ارتباط هستند؟
زبان اين ارتباط شامل پيام هاي عصبي و هورموني است؛ براي مثال هورمون لپتين که ميزان کافي بودن ذخيره انرژي در بدن را نشان مي دهد و از بافت چربي ترشح مي شود، يکي از اين هورمون هاست. اگر ترشح لپتين کم باشد، آن‌وقت ميزان کافي بودن انرژي بدن به درستي تشخيص داده نمي شود و فرد غذاي بيشتري مي خورد.
قبلا فکر مي کردند که بافت چربي يک بافت خنثي است و فقط به عنوان يک منبع ذخيره اي عمل مي کند و انرژي مازاد بدن را براي روزهاي نداري ذخيره مي کند و کار خاصي انجام نمي دهد، اما امروزه مشخص شده است که اين بافت خيلي از هورمون ها و ريزفاکتورها را در بدن مي سازد.
بافت چربي بدن هم يک بافت يک دست نيست، يعني ما هم بافت چربي زير جلدي داريم و هم بافت چربي احشايي که از نظر عملکرد با هم فرق مي کنند.
نوع احشايي آن مضر است؟
بله. اما چربي احشايي يا شکمي، مخزني است که خيلي زود به انرژي تبديل مي شود؛ براي مثال هنگامي که ورزش مي کنيم يا غذا نمي خوريم، از اين بافت استفاده مي شود. بافت چربي اسيد چرب آزاد مي کند. اگر اين اسيد چرب به کبد وارد شود، موجب مي شود که قند بيشتري توليد شود. اين اسيد چرب مي تواند مانع جذب گلوکز (قند) از خون توسط عضلات شود و زمينه براي ابتلا به ديابت فراهم شود.
بافت چربي يک بافت فعال است و مي تواند هورمون هاي مضري ترشح کند که موجب ايجاد مشکل شوند، بنابراين بايد به بافت چربي خود احترام بگذاريم و فکر نکنيم که فقط يک بافت خنثي است. بافت چربي مي تواند موجب بروز ديابت در همه ي افراد و يا جوش و ريزش مو در زنان جوان شود.
چاقي مادر بسياري از بيماري هاست. برخي افراد چاق با شکايت از خواب آلودگي در طول روز به پزشک مراجعه مي کنند ، زيرا چاقي در ناحيه گردن، جلوي تنفس آن ها را مي گيرد، لذا دچار حملات خواب مي شوند و معمولا در طول شب خواب عميقي ندارند.
چاقي احتمال ابتلا به 15 نوع سرطان را افزايش مي دهد.
احتمالا استعداد چاقي تنها استعدادي است که دوست نداريم شکوفا شود.
براي سرکوب اين استعداد چه کارهايي بايد انجام دهيم؟
اولين راه حل آن اين است که با چشم باز غذا بخوريم. در دو دهه اخير غذا‌ها خوش مزه تر و در دسترس تر، ولي پُرکالري تر شده‌اند، مثلا يک همبرگر با نوشابه و سيب زميني به اندازه سه وعده غذايي کامل، کالري دارد، يا چلوکباب خودمان سرشار از کلسترول و تري گليسيريد (چربي) است، مخصوصا الان که به تدريج طول کباب ها از نيم متر هم بيشتر مي شود. يک قوطي نوشابه، 30 گرم قند دارد که برابر 120 کالري است. الان چلوکبابي ها و يا بدتر از آن کله پاچه‌اي ها، محل هاي پيش از CCU هستند.
هما‌ن طور که گفتم عدم تحرک بدني نيز از دلايل اصلي چاقي است، بنابراين بايد هم خوب بخوريم و هم ورزش کنيم. منظور از خوب خوردن هم اين است که غذاهايي را انتخاب کنيم که انرژي کمتري دارند و سالم تر هستند.
آدمي که با چشم باز غذا مي خورد، وقتي به رستوران مي رود و چلوکباب سفارش مي دهد، با خودش مي گويد که اين برنج براي من زياد است و نصف آن را کنار مي گذارد، به جاي نوشابه، آب يا دوغ مي خورد، با چلوي خود کره نمي خورد، به جاي کباب کوبيده، کباب برگ مي خورد و به جاي مصرف ماست پرچرب، ماست کم چرب استفاده مي کند و سالادش را بدون سس مصرف مي کند.
