پروتئين و اسيدهاي آمينه پروتئين‌ها فراوان‌ترين مولكول‌هاي آلي در سلول‌هاي جانوري بوده و حدود 50% و يا بيشتر از وزن خشك آنها را تشكيل مي‌‌دهند. پروتئين‌ها در اثر هيدروليز به واحدهاي ساختماني خود يعني اسيدهاي آمينه تبديل مي‌شوند و همين واحدهاي ساختماني تعيين‌كننده ارزش غذايي پروتئين‌ها مي‌باشند
پروتئين و اسيدهاي آمينه
پروتئين‌ها فراوان‌ترين مولكول‌هاي آلي در سلول‌هاي جانوري بوده و حدود 50% و يا بيشتر از وزن خشك آنها را تشكيل مي‌‌دهند. پروتئين‌ها در اثر هيدروليز به واحدهاي ساختماني خود يعني اسيدهاي آمينه تبديل مي‌شوند و همين واحدهاي ساختماني تعيين‌كننده ارزش غذايي پروتئين‌ها مي‌باشند.
واحدهاي ساختماني پروتئين هر يك داراي قدرت خاصي بوده و برحسب نياز بدن مورد مصرف قرار مي‌گيرند.
پروتئين براي ساخت و بازسازي عضلات، گلبول‌هاي قرمز، مو و ديگر بافت‌هاي بدن و براي ساخت هورمون يك ماده اساسي و ضروري است. وقتي كربوهيدرات به طور كافي در دسترس نباشد مي‌توان به جاي آن از پروتئين استفاده كرد. حدود 15% انرژي مورد نياز روزانه بايد از غذاهاي پرپروتئين مثل ماهي، مرغ و تخم‌مرغ تأمين شود. بسياري از ورزشكاران مقدار زيادي گوشت گاو، تخم‌مرغ، جوجه يا پروتئين ديگر مصرف مي‌كنند با اين تصور كه پروتئين عضله‌سازي مي‌كنند با اين وجود پروتئين اضافي بر حجم نمي‌افزايد بلكه تمرينات درست و فشرده است كه حجم عضلات را زياد مي‌كند نسبت نياز روزانه بدن افراد از درصد پروتئين با يكديگر متفاوت است. معمولاً مصرف پروتئين براساس هر كيلوگرم وزن افراد معمولي 1 تا 2/1 گرم مي‌باشد و در ورزشكاران 5/1 تا 2/2 گرم به ازاي هر كيلوگرم از وزن بدن پيشنهاد شده است. پروتئين‌ها از تركيباتي آلي به نام اسيدهاي آمينه تشكيل شده‌اند. كه اين اسيدهاي آمينه را به دو گروه تقسيم مي‌كنند:
1- اسيدهاي آمينه ضروري
2- اسيدهاي آمينه غيرضروري.
اسيدهاي آمينه ضروري:
اصطلاح اسيدهاي آمينه ضروري بدين دليل گفته مي‌شوند كه بدن انسان قادر به ساخت آنها نيست و حتماً بايد از طريق مواد غذايي به بدن برسند. اين اسيدهاي آمينه عبارتند از: آرژنين- ليزين- تره اونين- متيونين – والين – فنيل آلانين لوسين – تريپتوفان – ايزولوسين- هيستيدين.
اسيدهاي آمينه غيرضروري:
اين اسيدهاي آمينه عبارتند از: گليسين- آلانين- سرين- سيستئين- آسپارتيك اسيد- پرولئين – سيستئين – هيدروكسي پرولئين.
اگرچه تمام اسيدهاي آمينه براي بدن و رشد عضلات لازم هستند. ولي بعضي از آنان در مقايسه با بقيه از اهميت خاصي برخوردارند.
براي مثال اسيدهاي آمينه ارژنين و گليسين در تحريك ترشح هورمون رشد خود بدن تأثير دارند. از طرف ديگر گليسين در كنترل افسردگي حائز اهميت است. اسيد گلوتاميك فراوان‌ترين اسيد آمينه موجود در عضلات است كه نقش مهمي در توليد انرژي دارد و براي اين كار خود به ويتامين B6 و B3 نيازمند است. پس به طور خلاصه: آرژنين 1- آزاد كردن هورمون رشد از مغز 2- تحريك رشد عضله گليسين: 1- آزاد كردن هورمون رشد از مغز 2- كمك به ساخت كراتين 3- كنترل افسردگي 4- جلوگيري از تشكيل اسيد لاكتيك و ديرخسته‌شدن ورزشكار.
هيستيدين: 1- تحريك رشد نوزادان و شيرخواران 2- جلوگيري از دردهاي مفصلي.
اسيد گلوتاميك: 1- تقويت حافظه و تمركز حواس 2- عضله‌سازي 3- توليد انرژي در عضله
سرين: 1- بالابردن قند خون 2- توليد انرژي در عضله
آلانين: 1- كمك به تنظيم قند خون 2- جلوگيري از تحليل عضلات.
سيستين: 1- كاهش درد ناشي از التهاب 2- به تأخير انداختن پيري 3- كاهش التهاب ناشي از آسيب 4- آنتي‌اكسيدان بافت‌هاي بدن.
ليزين: 1- جلوگيزي از آب شدن عضلات 2- كمك به ساخت كارني‌تين البته به كمك ويتامين C 3- بالابردن توان فرد در ورزش‌هاي استقامتي.
لوسين و ايزولوسين: 1- ضروري براي رشد و نمو عضلات بدن 2- داراي خاصيت آنابوليكي و بالابردن كارايي ورزشي.
تمرينات بدني و فعاليت‌هاي شديد باعث تحليل پروتئين‌هاي بافت عضلاني مي‌شود و اين كمبود پروتئين در واقع زمينه را براي مصرف پروتئين درخواستي ايجاد مي‌كند و مصرف پروتئين مورد نياز بعد از تمرين باعث افزايش حجم عضلات مي‌گردد.
پروتئين به عنوان منبع سازنده مواد براي ماهيچه‌هاي بزرگ و قسمت‌هاي تركيب‌دهنده ماهيچه‌هاست و اين گروه غذايي عاملي براي ترميم بافت‌هاي آسيب‌ديده حاصل از تمرين و عامل تحريك‌كننده فاكتورهاي رشد بدن و كاهش‌دهنده چربي‌هاي اضافه بدن مي‌باشد و اين همان علتي است كه باعث مي‌شود و شده تا ورزشكاران از اين گروه غذايي استفاده بيشتري ببرند.
