کبد بزرگترین غده بدن می باشد که در سمت راست بدن و در زیر دیافراگم واقع شده است . کبد به عنوان عضوی مهم در بدن ، وظایف متعددی را انجام می دهد . اما تقریباً می توان سه وظیفه بسیار مهم برای کبد در نظر گرفت : که عبارتند از :
۱- تولید صفرا : یکی از وظایف مهم کبد در دستگاه گوارش ، تولید صفرا می باشد. صفرا مایع گوارشی است که توسط کبد ساخته می شود و در کیسه ای به نام کیسه صفرا دخیره می شود . صفرا به شکستن چربی ها و تجزیه آنها به اسید چرب که می تواند مورد استفاده بدن قرار گیرد کمک می کند .
صفرا غالباً از مواد زیر تشکیل می شود . کلسترول ، اسید های صفراوی یا نمک های صفراوی ، بیلی روبین ( ماده ای است که از تجزیه گلبول های خون بدست می آید ) ، مقداری آب و نمک ( سدیم و پتاسیم ) و مقدارکمی از مس و ایر فلزات
۲- فرایند مواد غذایی و سموم بدن : یکی دیگر از وظایف مهم کبد فرایند مواد غذایی و سموم است . هنگامی که فرد ماده غذایی را می خورد ، معده و روده بتریک آن را هضم می کنند . مواد غذایی هضم شده از طریق دیواره روده باریک جذب خون شده و به کبد می روند . در کبد مواد غذایی بیشتر تجزیه می شوند . در آنجا مولکول های مفید مواد غذایی ، به شکلی که مورد استفاده قسمت های مختلف قرار گیرند در می آیند
۳- ذخیره سازی قند ها : کبد می تواند گلوکز ( قند خون ) را ذخیره کند آنزیم های روده باریک ، کربوهیدرات ها را به قند های ساده تر مثل گلوکز تبدیل می کنند گلوکز از روده باریک به کبد منتقل می شود . کبد گلوکز را دریافت و سپس به صورت گلیکوژن ذخیره می کند . هنگامی که فرد به انرژی بیشتری نیاز داشته باشد ، کبد گلیکوژن را به گلوکز تجزیه کرده و به جریان خون می فرستد و با این کار انرژی مورد نیاز اعضای بدن را تامین می کند
سایر اعمال کبد
کبد پروتئین های خاصی را تولید می کند که برای پلاسمای خون بسیار با اهمیت باشند .
میزان اسید های آمینه خون را تنطیم می کند
کبد آهن ذخیره می کند ، هموگلوبین خون را پردازش می کند تا از محتوای آهن آن استفاده کند
آمونباک سمی را به اوره تبدیل می کند . اوره یکی از محصولات مهم متابولیسم پروتئین هاست که از طریق ادرار دفع می شود
خون را از مواد سمی و آسیب زا به سلول های بدن ، پاکسازی می کند
لخته شدن خون را در تمام نقاط بدن تنظیم می کند
با تولید عواملی برای از بین بردن باکتریها ، ایمنی و مقاومت بدن را افزایش می دهد
هشدار
افرادی که کبد سالم دارند ، باید نکات ایمنی و بهداشتی زیادی را برای سالم ماندن کبد خود رعایت کنند، زیرا در صورت بیدار شدن کبد و یا سرطان کبد بسیاری از وظایف این عضو مهم انجام نخواهد گرفت و فرد با مشکلات جدی زیادی روبرو می شود و حتی ممکن است منجر به فوت او شود
مصرف چه غذاهایی برای کبد مفید می باشد
مصرف بعضی از مواد غذایی طبیعی ، فعالیت کبد را در حد مطلوب حفظ می کند . داشتن یک کبد سالم باعث می شود انرژی بیشتر و حال بهتری داشته باشیم . ولی کبدی که بیمار است و به درستی کار نمی کند ، باعث احساس خستگی ، سردرد ، اشکال در تنفس ، حساسیت و عدم تحمل بعضی مواد غذایی ، مشکلات پوستی و افزایش وزن می شود
غذاهای مفید برای کبد به دو گروه عمده تقسیم می شوند
۱- مواد غذایی که فرایند سم زدایی و تصفیه کبد را افزایش می دهند
۲- مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان که در طی فرایند سم زدایی از کبد محافظت می کنند
در قسمت زیر به ۸ ماده غذایی مهم که برای کبد مفید هستند اشاره می شود
۱- سیر و پیاز : سیر حاوی آلیسین ( یک نوع آنتی اکسیدان ) است که یک ترکیب سولفور دار است و برای سم زدایی بهتر و موثرتر کبد لازم است . سیر به کبد کمک می کند تا بدن را از آلودگی جیوه ، بعضی مواد افزودنی موجود در غذاها و هورمون استروژن پاک کند
۲- انواع کلم ( کلم بروکلی ، گل کلم ، کلم قمری ، کلم پیچ و کلم بروکسل ) : کلم ها دارای خاصیت سم زدایی قوی برای کبد هستند. این سبزیجات دارای موادی هستند که بعضی سموم را در بدن خنثی می کنند ؛ مثل نیتروزامین های موجود در دود سیگار و افلاتوکسین موجود در بادام زمینی . همچنین انواع کلم دارای موادی به نام « گلوکوزینولات » هستند که باعث می شوند کبد آنزیم هایی را تولید کند که برای انجام فرایند سم زدایی لازم هستند.
۳ – آب لیمو ترش تازه در آب داغ : آب لیموترش تازه را در یک لیوان آب داغ بریزید و ناشتا بنوشید ( البته اگر ناراحتی معده ندارید . این کار باعث می شود کبد پاک شود و عمل سم زدایی و تصفیه آن افزایش یابد . همچنین تولید صفرا را تحریک می کند ، معده و روده را پاک می کند و حرکات روده ای را افزایش می دهد .
۴- چغندر : چغندر ، تصفیه ی خون را تقویت می کند و فلزات سنگین را در بدن جذب می کند .
۵- میوه های غنی از آنتی اکسیدان : براساس مطالعاتی مشخص شده که میوه های زیر بیشترین مقدار آنتی اکسیدان را دارند که به ترتیب غنای آنتی اکسیدانی عبارتند از : آلو ، کشمش ، زغال اخته ، شاتوت ، توت فرنگی ، تمشک ، پرتقال ، گریپ فورت سرخ ، طالبی ، سیب و گلابی . در طی فرایند سم زدایی و تصفیه کبد تعداد زیادی رادیکال های آزاد تولید می شود که برای سلامت کبد مضر هستند . آنتی اکسیدان ها از کبد در برابر آسیب رادیکال های آزاد محافظت می کنند .
۶- سیب : سیب دارای پکتین است که می تواند به فلزات سنگین موجود در بدن متصل شود ( به خصوص در روده بزرگ ) و باعث دفع آنها از بدن شود . این کار بار کبدی را کاهش می دهد وطرفیت سم زدایی آن .
۷- آرتیشو ( کنگر فرنگی ) : آرتیشو تولید صفرا را افزایش می دهد . یکی از کارهای صفرا این است که سموم بدن را از طریق روده پاک می کند . ۳۰ دقیقه بعد از خوردن یک گلوله آرتیشو ، ترشح صفرا تا صد در صد افزایش می یابد .
۸- سالاد سبزیجات برگی شکل تند : این سالاد ترشح و جریان صفرا را در داخل کبد افزایش می دهد و تحریک می کند مثل اندیو و کاسنی تلخ
