عوارض دوپینگ

عوارض دوپینگ قسمت اول: عوارض استروئیدهای آنابولیک
عوارض جانبی چیست؟
عوارض جانبی مجموعه علائم ، مشکلات و عوارضی است که در کنار نقش و هدف اصلی استفاده از یک ماده خصوصاً داروها ایجاد می شود. به طور مثال وقتی از داروهای ضد التهاب استروئیدی مانند ایبو پروفن به منظور کاهش درد ، التهاب و تب استفاده می شود ، می تواند باعث ایجاد عواض جانبی گوارشی نظیر تهوع ، سوء هاضمه ، استفراغ و یا زخم معده شود. در ضمن آنکه بروز عوارض بستگی به خصوصیات فردی ، میزان مصرف و مدت مصرف دارو دارد.
مهمترین مواردی که در لیست ممنوعه دوپینگ وجود دارد کدامها هستند و چه عوارض جانبی دارند؟

مهمترین موارد ممنوعه در لیست ممنوعه سال ۲۰۰۶ آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ به پنج گروه بزرگ تقسیم می شوند:
۱٫ عوامل آنابولیک
۲٫ هورمونها و مواد وابسته
۳٫ محرکهای گیرنده های بتادو
۴٫ موادی که دارای فعالیتهای آنتی استروژن هستند
۵٫ عوامل ادرار آور و پوشاننده

عوامل آنابولیک : عوامل آنابولیک موادی هستند که مشتقات سنتتیک ( صناعی ) تستوسترون هستند و باعث تعادل مثبت نیتروژن و در صورت مصرف مقدار کافی کالری و پروتئین سبب افرایش اشتها و ساخت پروتئین می شود. این موارد در ورزشکاران به مظور افزایش وزن ، حجم و قدرت عضلات مورد سوء استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک : عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک را به دو دسته بزرگ تغییرات خارجی و تغییرات داخلی تقسیم بندی می کنند.
تغییرات خارجی : تغییراتی است که در خارج بدن بوجود می آید و در ظاهر دیده می شود. این تغیرات ظاهری عمدتاً در پوست و موی افراد دیده می شود.
تغییرات در پوست: در افرادی که از این مواد استفاده می کنند با توجه به مقدار و مدت زمان مصرف مواد به تدریج منافذ پوستی بزرگتر می شوند و پوست ایشان زبر و خشن می شود. این مسأله در خانمها بیشتر باعث ناراحتی و ناخرسندی می شود ، چرا که احساس می کنند لطافت و زیبایی پوست بدنشان از بین رفته است. آکنه یا جوشهای بزرگ پوستی مشکل بزرگ دیگری است که این افراد با آن مواجه هستند.
مشکل دیگر افرادی که استروئیدهای آنابولیک استفاده می کنند بوجود آمدن علائم کشش پوست است که در اصطلاح به آن Strech Mark می گویند. زمانی که عضلات خیلی سریع رشد می یابند و وزن افزایش پیدا می کند پوست دچار کشیدگی می شود و در نهایت ترکهایی در پوست ایجاد می شود که متأسفانه فقط با جراحی یا لیر از بین می روند.
تغیرات در مو : استفاده از استروئیدهای آنابولیک باعث افزایش سرعت ریزش مو می شود . استروئیدهای آنابولیک در بدن به DHT یا دی هیدروتستسترون تبدیل می شود که این ماده می تواند باعث طاسی مردانه نیر بشود. این ریزش مو و از دست دادن آن به هیچ وجه قابل برگشت نیست.
تغییرات داخلی : عوارض جانبی ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک به غیر از عوارض پوست و مو که به آن اشاره شد شامل مجموعه گسترده ای است که مسائل بسیار جزئی از عقیمی و تا مرگ را می تواند شامل شود. ازمهمترین عوارض ، عوارض روانی ، بروز علائم زنانه ، بروز علائم مردانه ، عوارض قلبی و عروقی ، اختلالات رشد و نمو ، عوارض تنفسی ، عوارض کلیوی ، عوارض کبدی ، اختلالات سیستم ایمنی ، اختلالات در میل ***ی ، افزایش فشار خون ،اختلالات گوارشی و احتباس آب و نمک را می توان نام برد.
عوارض روحی روانی : رفتار خشن ، کم طاقتی ، انجام واکنشهای رفتاری غیر طبیعی و کج خلقی مهمترین علائمی هستند که کم کم به عدم توانایی کنترل رفتارها و عکس العمل های خشن و تهاجمی تبدیل می شود. در یک چنین وضعیتی ممکن است افراد نزدیک به وی اعم از همسر ، افراد خانواده ، دوستان و آشنایان از او دوری کرده و روابط خود را با وی محدود و یا قطع کنند.
احساس افسردگی یکی دیگر از مشکلات مهم این افراد است. چرا که بعد از اتمام دوره مصرف این مواد هرگز نمی توانند عملکردورزشی و رکوردهای سابق خود را تکرارکنند. در یک چنین حالتی یابه علت کاهش توانایی ها و یا به علت احساس اعتیاد و وابستگی به استروئیدهای آنابولیک که باعث توانائیهای کاذب در وی شده بودند فرد دچار افسردگی می شود.
مصرف زیاد هورمونهای مردانه در مردان چه عوارضی دارد؟
به دلیل شباهت ساختمانی تستسترون با هورمونهای زنانه ، افزایش سطح هورمون تستسترون در مردان باعث آن می شود که تستسترون به استروژن تبدیل شود و در مردان باعث ایجاد صفات زنانه شود. بزرگ شدن پستان مردان ، نازک شدن صدا و ظاهر زنانه پیدا کردن مردان ، افزایش ذخایر چربی و عضلات نرم در آقایان از جمله این علائم است.
آیا مصرف بیش از حد هورمون مردانه می تواندباعث عقیمی شود؟
افزایش مصرف هورمونهای صناعی مردانه باعث می شود که طی واکنش منفی بدن انسان تستسترون کمتری بسازد که این عمل سبب می شود بیضه ها دچار آتروفی یا کاهش اندازه شوند ، تعداد اسپرمهای مردانه کاهش یابد و اگر این کاهش شدید باشد باعث ناباروری و عقیمی می شود.
مصرف زیاد هورمونهای مردانه در زنان چه عوارضی دارد؟
استفاده از استروئیدهای آنابولیک در زنان صفات مردانه ایجاد می کند ، پر مویی بدن و در آوردن موهای زائد در صورت ، سینه ، بازوها ، رانها ، دور ناف ، بین کشاله های ران ، شانه و پشت ، شایعترین عوارض است. در کنار آن افزایش خشونت صدا ، بزرگ شدن کلیوتوریس ، اختلالات قاعدگی ، افزایش آکنه ، تغییرات پوستی ، ریزش مو و علائم طاسی مردانه و افزایش پرخاشگری از عوارض مهم در زنان است. در صورتی که زن حامله باشد انواع اختلالات و ناهنجاریهای جنینی نیز به وقوع می پیوندد.
عوارض قلبی و عروقی : شاید از مهمترین عوارض ، عوارضی است که در دستگاه قلبی و عروقی در افراد استفاده کننده از استروئیدهای آنابولیک به دلیل افزایش کلسترول خون ، افزایش ضخامت دیواره شریانها و افزایش فشار خون به وجود می آید. احتمال بروز انفاکتوس میو کارد قلب افزایش می یابد.
اختلالالت رشدو نمو : در نوجوانان خصوصاً زمانی که هنوز رشد و نمو کامل نشده باشد استفاده از استروئیدهای آنابولیک باعث اختلالات رشد می شود. استروئیدهای آنابولیک باعث بسته شدن زود رس صفحات رشد استخوانها و رشد ناقص می گردد. البته سایر عوارض نیز در نوجوانان وجود دارد ، اما علاوه بر سایر اختلالات و عوارض ، اختلالالت رشد نیز اضافه می شود.
عوارض تنفسی : مصرف استروئیدهای آنابولیک می توانند باعث قطع تنفس در هنگام خواب یا آپنه تنفسی گردد.
عوارض کلیوی : استروئیدهای آنابولیک دارا ی عوارضی بر روی دستگاه کلیوی و ادراری نیز هست. وقتی فردی دارویی مصرف می کند کلیه ها که مسئولیت سم زدایی و دفع مواد زائد را دارا هستند شدیداً تحت استرس قرار می گیرند. اختلالات آب و الکترولیتها و فشار خون بالای ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک باعث عملکرد نامناسب کلیه ها می شود و علائمی مانند ادم ، درد پهلوها ، تب ، بزرگ شدن کلیه ها و و تورم در ناحیه دنده ها و مهره ها دیده می شود. اصرار ، استمرار و مصرف بیش از حد این مواد عوارض غیر قابل جبرانی در کلیه ها می تواند به جا بگذارد.
عوارض کبدی: مصرف استروئیدهای آنابولیک خصوصاً نوع خوراکی آنها باعث اختلالات عملکردی و آسیبهای جدی کبدی حتی بروز تومورهای سرطان کبد می شود. در یک شکل خطرناک از مصرف این مواد که در اصطلاح به آن Peliosis Hepatis می گویند ، تا زمانی که کل کبد از کار نیافتد و خونریزی داخلی بوجود نیاید آشکار نمی شود.
عوارض کبدی در صورتی که دوز مصرف مواد کم نباشد و بین مصرف انها فواصل زمانی مناسبی رعایت نشود بیشتر و خطرناک تر است. مصرف استروئیدهای آنابولیک می تواند باعث بوجود آمدن دیابت نیز بشود.
اختلالات میل ***ی : مصرف استروئیدهای آنابولیک در اوایل باعث افزایش عملکرد ***ی در مردان می گردد ، اما سپس کاهش میل ***ی و اختلالات نعوظ در افرادی که از این مواد مصرف می کنند بسیار شایع است. مصرف استروئیدهای انابولیک احتمال بوجود آمدن سرطان پروستات را نیز افزایش می دهد . همانطور که قبلاً نیز گفته شد آتروفی بیضه ، ناباروری و عقیمی نیز از سایر عوارض در دستگاه تناسلی است.
افزایش فشار خون : سردرد ، اختلالات بینایی ، دو بینی و به سختی نفس کشیدن از مهمترین علائم فشار خون بالا و عدم تعادل هورمونی است. فشار خون بالا خود باعث احتباس آب و نمک و افزایش وزن نیز می شود. در افرادی که ورزش سنگین می کنند و از این مواد استفاده می کنند به دلیل استرس بیش از حد ناشی از تمرینات سنگین ، غذا خوردن زیاد و نگه داشتن نفس در هنگام بلند کردن وزنه های سنگین از علل دیگری است که باعث تشدید افزایش فشار خون می شود.
احتباس آب و نمک : مصرف استروئیدهای آنابولیک باعث ذخیره شدن آب و الکترولیت در عضلات و تورم بافتها می شود. این احتباس آب در پوست و خون باعث می شود که این افراد دارای پوستی پف کرده و ورم کرده باشند.
حسن ختام : عوارض ناشی از مصرف مواد ممنوعه طیف وسیعی دارد که فرد به فرد متفاوت است و اصلاً قابل پیش بینی نیست که این عوارض بسیار خطرناک در چه افرادی رخ می دهد. لذا توصیه می شود که ورزشکاران آبرو ، سلامتی ، زندگی و آینده خود را با مصرف این داروها و مواد به خطر نیاندازند. علاوه بر خطرات گفته شده در جاهایی که مواد و داروهای جعلی بسیار وجود دارد، مواد موجود یا تاریخ گذشته است و یا تاریخ مصرف جعلی دارد.
گاهی اوقات اسامی و نوشته های روی آنها را نمی توان خواند، نمی توان مطمئن بود که آلودگی و یا مواد اضافه دیگری نداشته باشند و حتی استریل باشند. لذا احتمال ابتلاء و بروز بسیاری از بیماریهای حاد و غیر قابل پیش بینی ، عفونی و خطرناک شدیداً افزایش می یابد.

قسمت دوم : داروهای همسان گیرنده های بتادو

داروهای همسان گیرنده های بتادو چه داروهایی هستند و چه نقشی دارند؟
این داروها ، داروهای گشاد کننده یا باز کننده برونش ها یا مجاری دستگاه تنفسی هستند که ما آنها را با عنوان Bronchodilator می شناسیم . این داروها بر روی گیرنده های بتادو در عضلات مجاری تنفسی تأثیر می گذارند و باعث باز شدن آنها می شوند تا هوای بیشتری به ریه ها برسد.
این داروها برای چه اختلالات و بیماری هایی تجویز می شوند؟
این داروها بیشتر در درمان علائم بیماری آسم و تنگی نفس تجویز می شوند.
در این بیماری چه علائمی دیده می شود که از این دارو ها برای درمان آن استفاده می شود؟
تنگی نفس ، سرفه ، ویزینگ ، خس خس سینه و سختی تنفس شایع ترین علائم آسم هستند که برای برطرف کردن آنها از این داروها استفاده می شود.
این داروها به چه شکلهایی وجود دارد و چه قدر طول می کشد تا تأثیر خود را بر جا بگذارند؟
این داروها به صورت قرص ، شربت ، اسپری تنفسی و آمپول وجود دارند که اگر به صورت تنفسی استفاده شوند ، در عرض ۵ دقیقه تأثیر خود را بر جای می گذارند ، اما اگر به صورت خوراکی مصرف شوند ، در عرض ۳۰ دقیقه آثار خود را بر جای می گذارند و تا ۶ ساعت تأثیر آنها ادامه دارد.
این داروها چگونه و برای چه منظوری در ورزشکاران مورد سوء استفاده قرار می گیرند؟
داروهای همسان گیرنده های بتادو به منظور افزایش عملکرد تنفسی و بهبود تنفس مورد سوءاستفاده قرار می گیرند تا ورزشکاران از نظر تنفسی در وضعیت بهتری قرار گیرند.
عوارض استفاده از داروهای همسان گیرنده های بتادو کدام است؟
افزایش ضربان قلب ، لرزش دستها و پاها ، تهوع ، سر گیجه ، عصبانیت ، بی قراری و احساس گر گرفتن از شایع ترین عوارض این داروها هستند که در ابتدای مصرف این داره ها مشاهده می شوند و در صورت استفاده بیش از اندازه از نظر مدت و کمیت می توانند باعث تغییرات ریتم قلبی ( آریتمی ) ، قفسه سینه ، اختلالات رفتاری ، اختلالات خواب و بیداری ، کاهش سطح پتاسیم خون ، کرامپ های عضلانی و واکنش های آلرژیک شوند.
آیا استفاده از این داروها محدودیت دارند؟
حتی در بیماریهای آسمی هم استفاده بیش از حد و طولانی مدت آنها می تواند علائم بیماری را بیشتر و بدتر نماید . از طرف دیگر ، استفاده از این داروها در افراد دیابتی ، مبتلایان به پرکاری تیروئید ، مبتلایان به اختلالات گردش خون و پر فشاری خون یا خانم های حامله ، باید بسیار دقیق و تحت نظر پزشک باشد.
چند نمونه از داروهای همسان گیرنده های بتادو :
سالبوتامول ، تربوتالین ، سالمترول ، تولوبوترول و فن ترول
سوءاستفاده از این داروها چه مجازاتی دارد؟
استفاده از این داروها ، نتیجه آزمایش دوپینگ ورزشکاران را مثبت می کند ، لذا بر اساس قوانین آژانس جهانی مبارزه با دپینگ در صورتی که تخلف برای بار اول باشد ، باعث دو سال محرومیت و در صورتی که برای بار دور باشد باعث محرومیت مادام العمر ورزشکاران می شود.

قسمت سوم : عوارض محرکهای سیستم اعصاب مرکزی
محرکهای سیستم اعصاب مرکزی :
محرکهای سیستم اعصاب مرکزی یکی از قدیمی ترین موادی است که مورد سوء استفاده قرار گرفته است . کاهش خستگی ، افزایش هوشیاری ، افزایش حس رقابت و تهاجم ، افزایش کار آیی و عملکرد ورزشی از دلایل اصلی سوء استفاده از این مواد بوده است.
این مواد به گروه های مختلفی تقسیم بندی می شود که برخی از آنها در درمان بیماریهای ساده نظیر سرما خوردگی و آسم کاربرد دارد و در داروهایی که بدون نسخه به فروش می رسد وجود دارد . اما موادی نیز وجود دارند که خرید و فروش آنها جرم محسوب می شود و شدیداً می توانند باعث اعتیاد جسمی و روانی شوند و دارای مجازاتهای کیفری است . در گروه محرکهای سیستم اعصاب مرکزی موادی وجود دارند که علت بسیاری از مرگهای ناگهانی ورزشکاران ناشی از مصرف آنها گزارش شده است.
طبقه بندی محرکهای سیستم اعصاب مرکزی :
۱٫ محرکهای روانی :
۱۱ آمفتامین ها مانند : متیل فنیدیت
۱۲ کوکائین
۱۳ افدرین و فنیل پروپانولامین
۲٫ مشتقات گزانتین :
۲۱ کافئین
۲_۲ تئوفیلین
۳٫ محرکهای متفرقه :
استرینکنین
رابطه محرکهای سیستم اعصاب مرکزی و لیست ممنوعه ( دوپینگ ) : بر اساس آخرین لیست ممنوعه که برای سال ۲۰۰۷ ابلاغ شده است :
اولاً مصرف مواد محرک در حین برگزاری مسابقات ممنوع است و مصرف آنها در خارج از فصل مسابقات به لحاظ آنکه آثار آن سریع ظاهر شده و در مدت کوتاهی از بین می رود و آثار آن نمی تواند نقشی در عملکرد ورزشکار در زمان مسابقات داشته باشد ممنوع نیست .

ثانیاً در بین مواد محرک در حال حاضر یعنی در سال ۲۰۰۷ داروهای فنیل افرین ، کافئین ، فنیل پروپانولامین و سودو افدرین جزء مواد ممنوعه نیستند و در برنامه پایش ( Monitoring ) قرار دارند ، لذا مصرف آنها ممنوع نیست . فنیل افرین و سودو افدرین موادی هستند که در داروهایی که بدون نسخه فروخته می شوند و برای درمان سرما خوردگی و به عنوان ضد احتقان استفاده می شوند یافت می شوند .

مصرف افدرین در صورتی دوپینگ محسوب می شود که میزان آن در ادرار به بیش از ۱۰ میکرو گرم در میلی لیتر برسد . مصرف کاتین نیز وقتی باعث مثبت شدن آزمایش دوپینگ میشود که غلظت آن بیش از ۵ میکرو گرم در میلی لیتر گزارش شود.
استفاده از این مواد :
هر ماده ای در صورتی که بیش از حد متعارف ، بدون نسخه و تجویز پزشک مصرف گردد دارای عوارضی است که می تواند سلامت ورزشکاران را مورد تحدید قرار دهد ، لذا به ورزشکاران توصیه می شود برای مصرف هر دارویی حتی داروهای بدون نسخه نیز با پزشکان ورزشی مشاوره کنند .
۱٫ محرکهای روانی :
محرکهای روانی یا Psycho stimulants به سه دسته کوچکتر تقسیم می شوند که عبارتند از :
۱۱ آمفتامینها
۱۲ کوکائین
۱۳ سایر مواد مانند افدرین و فنیل پروپانولامین
محرکهای روانی با مکانیسم تشدید اثرات کاته کولامینهای آندروژن عمل می کنند .
۱۱ آمفتامینها : آمفتامینها حدود ۸۵ سال پیش برای درمان احتقان بینی ساخته و تجویز شد و سپس به تدریج برای درمان افسردگی ، اضطراب ، فعالیت بیش از حد کودکان و تمایل غیر اجتناب به خواب ( نارکولپسی ) تجویز گردید . در طی جنگ جهانی دوم نیز برای افزایش هوشیاری و کاهش خستگی نظامیان مورد استفاده قرار گرفت.
از سال ۱۹۵۰ با مشخص شدن آثار آن در ورزشکاران توسط ایشان مورد سوء استفاده قرار گرفت و تا کنون موارد بسیاری از مرگ ناشی از مصرف بیش از حد آمفتامینها در ورزشکاران گزارش و به اثبات رسیده است که اولین آنها در یک دوچرخه سوار دانمارکی در المپیک ۱۹۶۰ بوده است . آمفتامینها در عرض نیم ساعت آثار خود را آشکار می کنند و تا حد اکثر ۲۴ ساعت آثار آن در بدن باقی می ماند . آمفتامینها در آزمایش دوپینگ به راحتی در ادرار قابل شناسایی است.
اثرات آمفتامینها : آمفتامبنها باعث افزایش فشار خون ، کاهش تعدا ضربان قلب ، افزایش هوشیاری ، کاهش خستگی ، کاهش زمان واکنش و عکس العمل ، افزایش اعتماد به نفس ، بالا رفتن خلق و خو و تمرکز می شود. آمفتامینها همچنی باعث مهار اشتها ( کاهش اشتها ) افزایش سوخت و ساز و درجه حرارت بدن ، افزایش تنفس و اتساع مجاری تنفسی نیز می گردد.
علت سوء استفاده ورزشکاران از آمفتامینها : افزایش کار آیی و عملکرد ورزشی ، افزایش قدرت عضلانی ، شتاب ، توان ، فعالیت هوازی ، ظرفیت و توان بی هوازی ، تعویق زمان خستگی ، ارتقای خلق و خوی خوش ، افزایش تمرکز هوشیاری ، افزایش انگیزش و اعتماد به نفس ، ایجاد اثرات ضد درد ، تشدید سوخت و ساز ، کاهش اشتها و کاهش چربی بدن اعتقاداتی است که در بین ورزشکاران باعث سوء استفاده از آمفتامین می شود.
عوارض جانبی آمفتامینها : تحریک پذیری ، بی قراری ، آشفتگی ، بی خوابی ، کابوس شبانه ، وحشت ، لرزش اندامها ، اضطراب ، گیجی ، عصبانیت ، خونریزی مغزی ، افزایش تعداد ضربان قلب ، افزایش فشار خون ، درد در قفسه سینه ، اعتیاد و وابستگی جسمی و روانی ، رفتارهای ضد اجتماعی ، تند شدن تنفس ، افزایش حرارت بدن ، سر درد ، خشکی دهان ، اختلالات گوارشی ، تعریق ، اختلالات ***ی ، گشادی مردمکها ، نارسایی کلیه ها ، دردهای عضلانی و مفاصل و وقفه در رشد افراد نابالغ از مهمترین عوارض جانبی آمفتامینها هستند. البته نباید فراموش کرد مقادیر مصرف بسیار بالا نیز می تواند باعث تمایل به قتل ، خود کشی و یا مرگ شوند.
۱_۲ کوکائین : کوکائین از برگهای گیاه کوکا گرفته می شود . یک بی حس کننده موضعی است اما بر سیستم اعصاب مرکزی نیز تاًثیر می گذارد و باعث کاهش خستگی ، افزایش فعالیت های حرکتی ، احساس سر خوشی و سر حالی و حرف زدن بیش از حد معمول می شود . کوکائین بعد از ۵ تا ۱۵ دقیقه آثار خود را نشان می دهد و تا یک ساعت باقی می ماند.
علت سوء استفاده ورزشکاران از کوکائین : کوکائین به منظور افزایش کار آیی و عملکرد ، نیرومندی و استقامت فیزیکی مورد سوء استفاده قرار می گیرد .
عوارض جانبی کوکائین : کوکائین که شدیداً باعث اعتیاد می شود جزء مواد مخدر نیز شناخته می شود و همراه داشتن مقداری از آن حکم اعدام دارد . انجام کارهای نا معقول ، افسردگی ، تحریک پذیری ، بد بینی ، اختلالات شعور و آگاهی ، ایجاد تشنج ، سکته مغزی ناشی از پارگی عروق مغزی به دلیل اسپاسم از مهمترین عوارض جانبی آن می باشد. علت برخی از مرگهای ناگهانی ورزشکاران ناشی از استفاده از کوکائین گزارش شده است.
۱_۳ افدررین و فنیل پروپانولامین : قدرت این گروه ۵/۱ برابر آمفتامینها می باشد . آثار این مواد در عرض ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بوجود می آید و تا ۳ تا ۴ ساعت باقی می مانند. این داروها برای درمان سرماخوردگی ، احتقان بینی ، احتقان چشم و درمان آسم مورد استفاده قرار می گیرند . از این دسته از محرکها فنیل پروپانولامین در حال حاضر یعنی سال ۲۰۰۷ جزء لیست ممنوعه نمی باشد.
عوارض جانبی افدرین : افزایش تعداد ضربان قلب ، افزایش فشار خون ، اضطراب ، لرزش ، بی خوابی ، گیجی ، ناراحتی و احساس درد معده شایعترین عوارض افدرین در دوز معمول است. در دوزهای بالاتر بی اشتهایی ، تحریک پذیری و عصبانیت از عوارض جانبی شایعتر است.
۲٫مشتقات گزانتین : مشتقات گزانتین در مواد طبیعی و صناعی هر دو وجود دارد . در چای ، قهوه ، کاکائو و نوشابه های کولا گزانتین وجود دارد . این مواد می توانند بر اساس مقدار مصرف باعث تحریک سیستم اعصاب مرکزی شود . کافئین در حال حاضر یعنی سال ۲۰۰۷ در لیست ممنوعه قرار ندارد . کافئین می تواند باعث افزایش هوشیاری ، تعویق زمان خستگی ، افزایش مصرف اکسیژن ، افزایش متابولیسم ، افزایش سوخت چربی ها و افزایش دفع ادرار نیز بشود. در مورد آثار و عملکرد کافئین بحثهای متنوعی وجود دارد که در این مجال نمی گنجد.
عوارض جانبی کافئین : کم خوابی ، بی قراری ، اضطراب ، لرزش دست ، تپش قلب ، اختلالات گوارشی ، افزایش دفع ادرار ، تعریق زیاد و افزایش حرارت بدن از مهمترین عوارض جانبی کافئین است.
۳٫محرکهای متفرقه : در گروه سوم داروها یا موادی مانند استریکنین قرار دارند . این داروها شدیداً خطرناکند. کمتر استفاده بالینی دارند و بیشتر در امور تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرند . استفاده بیش از اندازه آنها می تواند باعث تشنج و مرگ شود.
حسن ختام : محرکها طیف گسترده ای از مواد هستند که برخی از آنها در داروهای معمولی وجود دارد. برخی از آنها شدیداً اعتیاد آور بوده و همراه داشتن آنها جرم بوده و مجازات کیفری بسیار سنگینی دارد.
استفاده از برخی از آنها ممنوع نیست و استفاده از برخی از آنها فقط در حین مسابقات ممنوع است . برخی از آنها عارضه جانبی زیادی ندارد اما برخی از آنها زندگی را به خطر می اندازد و حیات را تهدید می کند ، لذا توصیه می شود به خاطر عوارض خطرناکی که استفاده مداوم و بیش از اندازه آنها می تواند داشته باشد برای مصرف هرگونه ماده یا دارویی با پزشک ورزشی که تسلط لازم و کافی بر لیست ممنوعه و مواد ممنوعه دارد مشاوره شود تا علاوه بر حفاظت و مراقبت از سلامتی ورزشکاران و با استفاده از تدابیر لازم مانع مثبت شدن آزمایش دوپینگ ورزشکاران شود.
نکته دیگر آنکه اگرچه استفاده از محرکه در خارج از مسابقات ممنوع نیست اما از آنجایی که آثار و متابولیتهای آن چند هفته در بدن باقی می مانند می توانند باعث مثبت شدن آزمایش دوپینگ در حین مسابقات گردند.

قسمت چهارم – مخدرها
مخدرها : این مواد مشتقات طبیعی گرفته شده از شیره خشخاش است و در برخی اوقات نیز به صورت نیمه صناعی و صناعی ساخته می شوند که عملکردی شبیه مورفین دارند. از آنجائیکه به خشخاش Opiates گفته می شود به این مواد و ترکیبات ، شبه تریاک یا Opioids میگویند. این مواد به خوبی جذب می شوند و در افراد سالم و طبیعی ۲ تا ۷ ساعت طول اثر دارد.
این مواد چگونه در بدن اثر می گذارند ؟
این مواد بر گیرنده های اعصاب مرکزی و بافت های محیطی اثر دارند ، گیرنده هایی که در اصلاح و تغییر حس درد نقش اساسی و اصلی را دارا هستند.
این مواد چه آثاری در بدن دارند؟
آثار این مواد به دو دسته آثار سریع و فوری و آثار دراز مدت طبقه بندی می شود.
آثار سریع و فوری : از آثار فوری این مواد می توان به آثار ضد درد مخدر ، آرام بخشی ، سر خوشی ، آثار ضد سرفه ، تهوع و استفراغ ، کاهش حرکات دستگاه گوارش و یبوست ، افزایش تونیسیته و انقباض عضلات صاف ؛ تنگی مردمک چشم و تضعیف عملکرد دستگاه تنفسی که از طریق تاًثیر این مواد بر مرکز تنفسی در بصل النخاع حاصل می شود ، اشاره کرد .
آثار دراز مدت : ایجاد تحمل آثار سریع و فوری و از همه مهمتر وابستگی روحی ، روانی و جسمی از مهمترین عوارض دراز مدت این مواد است. این وابستگی را تحت عنوان اعتیاد می شناسیم .
کاربرد این مواد در علم پزشکی : این مواد با توجه به آثاری که دارند ، دارای مصارف وسیع و گسترده ای هستند و در داروهای ساده و در دسترس مردم نیز یافت می شوند . در گذشته در درمان اسهال و در داروهایی همانند دیفنوکسیلات و لوپرامید استفاده می شد . در داروهای ضد سرفه ( به خصوص سرفه های خشک ) همانند کدئین و دکسترومتورفان وجود دارند.
از همه مهمتر همانطور که از اسم این مواد مشخص است ، در تسکین دردهای متوسط تا شدید مصرف می شوند . دردهای کلیوی ، صفراوی ، سکته قلبی ، ضربات و تصادفات ، دردهای پس از جراحی و سرطان ها مواردی هستند که از این مواد برای درمان و تسکین درد استفاده می شود .
از موادی مانند مورفین و پتیدین در درمان ادم حاد ریوی ، و در بیهوشی از مورفین و فنتانیل نیز استفاده می شود . از برخی از این مواد مانند متادون در ترک اعتیاد استفاده می شود .
علت سوء استفاده از این مواد توسط ورزشکاران : مهمترین دلیل سوء استفاده از این مواد غلبه بر دردهای ناشی از بیماریها و آسیب ها و جراحات است .
البته گاهی نیز برای کاهش استرس ، رفع استرس و ایجاد احساس سر خوشی و نشاط مورد سوء استفاده قرار می گیرند .
علت ممنوعیت مصرف این مواد در ورزشکاران :
دلیل اول : مصرف این مواد به منظور کاهش درد باعث می شود که ورزشکاران علی رغم داشتن بیماری یا آسیب وارد میدان ورزشی شوند و فعالیت ورزشی انجام دهند که مطمئناً سبب تشدید آسیب دیدگی و به خطر افتادن سلامتی ایشان می شود .
دلیل دوم : مصرف این مواد و داروها باعث اعتیاد ، وابستگی جسمی ، روحی و روانی ورزشکارن و تباهی سلامتی و زندگی ایشان می شود . بسیاری از این مواد به دلیل خصوصیات اعتیاد آوری قوی علاوه بر ممنوعیت مصرف در ورزشکاران درپزشکی نیز بسیار کنترل شده و دقیق مصرف می شوند .
عوارض جانبی :
علاوه بر اعتیاد و وابستگی جسمی و روحی و روانی باعث:
عوارض گوارشی شامل: تهوع ، استفراغ ، یبوست
عوارض دستگاه اعصاب مرکزی شامل : سر گیجه ، اختلالات بینایی ، اغتشاشات شعور ، افسردگی ، خواب آلودگی ، اغماء ، ضعف ، بی قراری ، عصبانیت و تشنج
عوارض قلبی تنفسی شامل : تنگی نفس ، ایست تنفسی ، کاهش فشار خون ، شوک و ایست قلبی
و سایر عوارض مانند کاهش ادرار ، تعریق زیاد ، کهیر و خارش بشود .
حسن ختام : در صورت نیاز به مصرف برخی مواد بسیار ساده و پیش پا افتاده مسکن ها ، ورزشکاران به خصوص ورزشکاران حرفه ای برای مصرف هرگونه ماده و یا دارویی با یک پزشک ورزشی معتمد و یا یک مرجع قابل اطمینان همانند ستاد ملی مبارزه با دوپینگ مشاوره نمایند.

قسمت پنجم – عوارض هورمون ها و مواد مشابه
هورمون ها و مواد مشابه : هورمون ها و مواد مشابه ، بحث بسیار گسترده ای است . اما با توجه به شیوع مصرف آنها به طور مختصر به موادی مانند : هورمون رشد ، گنادوتروفین جفتی انسانی ، انسولین ، فاکتورهای شبه انسولینی و اریتروپویتین بسنده می کنیم.
نقش هورمون رشد در بدن انسان : هورمون رشد یاhgh در کنار هورمون های دیگری نظیر تستوسترون ، هورمون غده تیروئید یا تیروکسین ، استرادیول ، کورتیزول و انسولین نقش اساسی در رشد و تکامل انسان دارد . هورمون رشد ساخت و ساز پروتئین را تحریک کرده و باعث افزایش طول و عرض عضلات می شود که بالطبع پس از دوران بلوغ باعث افزایش قطر عضلات می شود . هورمون رشد همچنین باعث رشد طولی استخوان ها در دوران پیش از بلوغ و بلوغ شده و از طرف دیگر باعث کاهش توده چربی و افزایش وزن توده بدون چربی بدن می شود .
کاربردهای درمانی هورمون رشد : هورمون رشد برای درمان کوتاهی قد که ناشی از هورمون رشد باشد ، نارسایی رشد کودکان ، درمان برخی سوختگی های وسیع و مواردی از این دست تجویز می شود .
دلایل سوء استفاده از هورمون رشد : در ورزشکاران به منظور دست یابی به توده و قدرت عضلانی بیشتر ، بهبود ظاهر عضلانی و تقلیل چربی بدن مورد سوء استفاده قرار می گیرد .
عوارض جانبی مصرف هورمون رشد : آکرومگالی ( رشد نا همگون و بیش از حد استخوانها ) ، افزایش قند خون ، احتباس مایع در بدن ، درد مفاصل ، بزرگ شدن پستان ها و بزرگ شدن قلب از مهمترین عوارض جانبی هورمون رشد می باشند .
نقش گنادوتروفین جفتی انسانی در بدن انسان : هورمون گنادوتروفین جفتی انسانی یا hcg در خانم ها از جفت ترشح می شود و در تداوم حاملگی نقش دارد . تزریق این هورمون در مردان باعث تحریک سلول های لایدیگ بیضه ها و افزایش تولید و ساخت تستوسترون می شود . بنابر این به طور خلاصه در زنان موجب تحریک تخمک گذاری و تداوم حاملگی از طریق تشکیل جسم زرد و در مردان باعث تحریک تستوسترون می شود .
کاربرد های درمانی هورمون گنادو تروفین جفتی انسانی : از این هورمون در درمان بلوغ دیر رس مردان ، درمان عقیمی مردان ، تلقیح مصنوعی و درمان نازایی استفاده می شود.
توجه: مصرف این هورمون فقط در مردان ممنوعیت دارد .
دلایل سوء استفاده از هورمون گنادوتروفین جفتی انسانی : یکی به منظور افزایش ساخت و ساز تستوسترون و بهره گیری از آثار افزایش این هورمون و دیگری به منظور ایجاد اختلال در نسبت تستوسترون به اپی تستوسترون در تشخیص دوپینگ مورد سوء استفاده قرار می گیرد .
عوارض جانبی مصرف هورمون گنادوتروفین جفتی انسانی : سردرد ، خستگی پذیری ، تغییرات خلق و خو ، بی قراری ، ادم ، بزرگ شدن پستان ها ، بزرگ شدن تخمدان ها و ایجاد کیست تخمدان در زنان ، درد شکمی ، کاهش مایعات بدن ، شوک و تولید آنتی بادی ضد هورمون hcg از مهمترین عوارض است که با توجه به افزایش هورمون تستوسترون ، شاهد عوارض ناشی از استروئید های آنابولیک نیز هستیم .
نقش انسولین در بدن انسان : همانطور که می دانید انسولین از لوزالمعده ترشح شده و باعث کاهش قند خون و همچنین در کبد باعث افزایش ذخیره سازی گلیکوژن ، در عضله باعث افزایش پروتئین و لیپولیز و انتقال گلوکز به داخل سلول می شود .
دلایل سوء استفاده از انسولین : در ورزشکاران به منظور افزایش ساخت و ساز و سرکوب سوخت و سوز ( کاتابولیسم ) ، افزایش حجم عضلانی مورد سوء استفاده قرار می گیرد .
عوارض جانبی مصرف انسولین : کاهش شدید قند خون و خطرات ناشی از آن مهمترین عارضه مصرف انسولین است که امکان دارد زندگی را تهدید کند .
نقش فاکتور رشد شبه انسولینی در بدن انسان : فاکتور رشد شبه انسولینی igf یا گروهی از هورمون های شبه انسولینی هستند که باعث افزایش ساخت و ساز پروتئین ها شده و به عنوان واسطه اثر هورمون رشد کار می کننند.
دلایل سوء استفاده از فاکتور رشد شبه انسولینی : این مواد نیز به منظور افزایش حجم عضلات و کاهش چربی بدن مورد سوء استفاده قرار می گیرند .
عوارض جانبی مصرف فاکتور رشد شبه انسولینی : مهمترین عارضه این فاکتور کاهش قند خون و عوارضی نظیر هورمون رشد است .
نقش اریتروپویتین در بدن انسان : ارتروپویتین یا epo هورمونی است که در کلیه و کبد ساخته می شود که در نهایت باعث افزایش ساخت وتولید هموگلوبین خون شده و هموگلوبین هم باعث جا به جایی و انتقال اکسیژن در بدن می شود .
دلایل سوء استفاده از اریتروپویتین : این هورمون به منظور افزایش هموگلوبین و اکسیژن رسانی که از عوامل اصلی آمادگی جسمانی است مورد سوء استفاده قرار می گیرد .
عوارض جانبی مصرف اریتروپویتبن : مرگ زود رس ، افزایش فشار خون و غلظت خون ، بزرگ شدن و نارسایی قلب ، مشکلات عروقی ، نارسایی کلیوی ، حمله قلبی ، انفارکتوس و بروز ترمبوآمبولی ( لخته های متحرک ) از مهمترین عوارض سوء مصرف اریتروپویتین است .

قسمت ششم – گلوکو کورتیکو استروئیدها

گلوکو کوریتکو استروئیدها : این مواد داروهایی هستند که در نزد مردم به عنوان کورتون شناخته می شوند . داروهایی مانند بتامتازون ، دگزامتازون و پردنیزولون در این گروه قرار می گیرند.
گلوکو کورتیکوئیدها هورمون های استروئیدی هستند که در قشر غده فوق کلیه تولید می شوند و آثار بسیار مهمی در سوخت و ساز ، پاسخ های دستگاه ایمنی و التهاب دارند. مصرف این داروها در حین مسابقات ورزشی ممنوع می باشد. البته فرآورده های پوستی آن مجاز است و مصرف برخی از آنها با دریافت مجوزهای معافیت درمانی نیز بلا مانع است .
مکانیسم اثر این داروها : این دارو ها به شکلهای مختلف از جمله پوستی ، موضعی ، خوراکی ، تزریق عضلانی ، داخل وریدی و مقعدی مصرف می شود . آثار مصرف وریدی بسیار سریع و آثار مصرف داخل عضلانی آثار طولانی تری را دارا می باشد . این داروها آثاری در متابولیسم ، کاتابولیسم ، سیستم ایمنی و التهاب دارند .
آثار این داروها : این داروها فرایند ساخت گلیکوژن و سوخت و ساز چربی ها را تحریک می کند که سبب افزایش قند خون ، تجزیه پروتئین عضلات ، ترشح انسولین و افزایش رسوب چربی در بالا تنه خصوصاً صورت ، شانه ها و پشت می شود . این داروها همچنین باعث کاتابولیسم پروتئین عضلات و تحلیل بافت های لنفاوی ، پیوندی ، چربی ، پوست و استخوان ها می شود. گلوکو کورتیکوئیدها همچنین بر روی دستگاه ایمنی نقش مهار کننده داشته و آنها را مهار یا سرکوب می کند . از طرفی دیگر این داروها آثار ضد التهابی بسیار ارزشمندی داراست.
کاربرد این داروها در علم پزشکی : گلوکو کورتیکوئیدها در درمان نارسایی مزمن و شدید غده فوق کلیه ، آسم ، دفع پیوند اعضا ، بیماریهای کلاژن ، سرطان خون ، اختلالات عصبی ، استفراغ ناشی از شیمی درمانی ، افزایش کلسیم خون و برخی بیماریهای گوش و چشم مورد استفاده قرار می گیرند.
دلایل سوء استفاده از این مواد توسط ورزشکاران : باز کردن راههای هوایی ، پوشاندن آسیبهای ورزشی و افزایش توانایی تمرین مهمترین مواردی هستند که ورزشکاران برای دسترسی به آنها از این داروها سوء استفاده می کنند .
عوارض جانبی مصرف این داروها :
عوارض جانبی این داروها دو گروه قابل بحث و بررسی است
۱٫ عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی آنها ایجاد می شود
۲٫ عوارضی که در اثر قطع مصرف این مواد به وجود می آید .
۱٫ مهمترین عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی مدت گلوکو کورتیکوئیدها ایجاد میشود عبارت است از : اختلالات آب و الکتروئیدها ، پر فشاری خون ، افزایش قند خون و دیده شدن قند در ادرار ، زخمهای دستگاه گوارش ، پوکی استخوان ، بیماریهای عضلانی و تحلیل عضلانی ، اختلالات مغزی ، اختلالات روانی و رفتاری ، هپاتیت ، کم خونی آپلاستیک ، آب مروارید ، توقف رشد در نوجوانان ، چاقی تنه ای ، ترکهای پوستی ، کبودی ، آکنه و پر مویی.
۲٫ مهمترین عوارضی که در اثر قطع ناگهانی مصرف این داروها ایجاد می شود عبارت است از : نارسایی حاد فوق کلیه ( با علائمی چون : تب ، درد عضلانی ، درد مفاصل و بیقراری ) ، ایجاد تومور کاذب در مغز همراه ادم عروق ته چشم
توجه: عوارض موضعی این داروها از عوارض سیستماتیک آن بسیار کمتر است .