بیماری خاموش یا پوکی استخوان

بیماری خاموش یا پوکی استخوان
همه ما میدانیم با افزایش سن، ، شكستگی استخوان ها، خمیدگی پشت و كوتاه شدن قد ایجاد می گردد و اغلب به عنوان یك قسمت طبیعی از پیر شدن ازآنها یاد می شود.

اما در واقع این علایم، نشانه هایی از یك بیماری است به نام پوكی استخوان كه اگر زودتر متوجه آن شویم می توانیم از بروز آن پیشگیری نما ییم.

اگر اجازه دهیم پوكی استخوان پیشرفت كند و آن را درمان نكنیم، این بیماری می تواند باعث درد، معلولیت و مرگ افراد در سالخوردگی شود. خوشبختانه امروز، هم در میان پزشكان و هم در میان مردم عادی، آگاهی از این بیماری افزایش یافته و تشخیس و درمان آن در مراحل اولیه بیماری انجام می گردد.
پوكی استخوان یا اسم علمی آن(اوستئوپوروز) (osteoporosis) به معنی پوكی شدن یا نازك شدن استخوانها به هر علتی می باشد و در اكثر افراد سالخورده دیده میشود. از دست رفتن استخوانها با افزایش سن یك پدیده كلی می باشد، اما وقتی كه توده استخوانی به حدی مقدارش كم می شود که احتمال بروزشكستگی ایجاد می گردد، یك بیماری تلقی می شود. در افراد جوان و سالم، استخوانها قوی هستند و فقط وقتی كه با یك ضریه شدید برخورد می كنند دچار شكستگی می شود (مثلاٌ در یك تصادف اتومبیل). با افزایش سن و در بعضی بیماریها، استخوانها نازكترمی شوند و در نتیجه آنقدر ضعیف می گردند كه به آسانی دچار شكستگی می شود. این شكستگیهای شكننده ، علامت بارز پوكی استخون هستند و بخصوص در استخوانهاس مچ دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران دیده می شود.
خطر بروز شكستگی استخوان براثرپوكی استخوان با افزایش سن زیاد می گردد. در سن 80سالگی می توان انتظار داشت كه ازهر3 خانم یك نفروازهر5 آقا یك نفردچارشكستگی های ستون فقرات شود. درسن 50 سالگی، یك خانم40 درصد احتمال دارد كه در طی باقی عمرش دچار شكستگی استخوان براثرپوكی استخوان شود. برای مردان این احتمال 13 درصدمی باشد.
گرچه پوكی استخوان در خانمهای سالخورده خیلی شایع است اما این بیماری می تواند مردان را هم گرفتار سازد و در هر سنی از كودك تا بزرگسالی هم می تواند رخ دهد. فراوانی پوكی استخوان در نقاط مختلف جهان فرق می كند ودر اروپای غربی و آمریكاشایع تر می باشد و افراد سفید اروپایی و نیز آسیاییها را نسبت به سیاه پوستان آمریكائی بیشتر گرفتار می سازد. در طی 50 سال گذشته با پیشرفت بهداشت، مردم جهان طول عمر بیشتری پیدا كرده اند و در نتیجه تعداد افراد سالخورده جهان افزایش یافته است. به همین علت تعداد شكستگی های استخوان بر اثر پوكی استخوان هم دو برابر یا بیشتر شده است.
درد معلولیتی كه بر اثر شكستگی هایی كه به علت پوكی استخوان پدید می آید باعث بروزیك مشكل بهداشتی در جمعیتهای سالخورده جهان غرب شده است. این شكستگی ها یك علت مهم مرگ در افراد سالخورده می باشند و 15 تا 20 درصد كسانی كه دچا شكستگی گردن استخوان ران می شوند درطی 6 ماه می میرند.

هزینه‌ای كه مصرف درمان شكستگی های ایجاد شده به علت پوكی استخوان می شود بسیارزیاد است و هر ساله میلیون ها دلار در این موارد صرف می شود كه با افزایش تعداد افراد سالخورده، این مبلغ افزایش می یابد.
شرح حال اول: بیماریهای ایجاد كننده پوكی استخوان
فردریك از سن 16 سالگی دچار بیماری كرون که یك بیماری التهابی روده است می باشد. او چندین عمل جراحی انجام داده است تا قسمتهای گرفتار روده اش را بیرون بیاورد. او همچنین نیاز به مصرف داروهای استروئیدی (كورتون دار) دارد. او در سن 22 سالگی دچار پشت درد شدیدی شد كه با انجام عكسبرداری رادیوگرافی مشخص گردید كه استخوانهای او نازك شده اند و یكی از مهره های ستون فقراتش فشرده شده است. برای او تشخیص پوكی استخوان داده شده وبرای تسكین درد و جلوگیری از بیشتر شدن پوكی استخوانش، داروهایی به او داده شد. در مورد این بیمار، پوكی استخوان به علت مصرف داروهای كورتون دار و كاهش جذب مواد مغذی بر اثر وجود بیماری روده ها ایجاد شده است.
شرح حال دوم: پوكی استخوان بعد از یائسگی
خانم مری در 56 سالگی دچار شكستگی مچ دست شد. تا آن هنگام، حال او كاملاٌ خوب بود و قبلاٌ هیچ گونه شكستگی استخوان را تجربه نكرده بود. این شكستگی مچ دست وقتی اتفاق افتاد كه هنگام خرید در فروشگاه به زمین خورد. او را به یك بیمارستان رساندند و برایش گچ گرفته شد. چند هفته بعد كه او به ارتوپد مراجعه نمود تا ببیند آیا استخوانهایش جوش خورده است یا نه، برای او آزمایش اندازه گیری تراكم استخوان در خواست شد. در این آزمایش دیده شد كه دچار پوكی استخوان است، بنا براین برای او هورمون درمانی آغاز شد. ازآنجائی كه هیچ علت خاصی به غیر از یائسگی برای پوكی استخوان این خانم یافت نشد، یائسگی راعلت بروز پوكی استخوان دانستند.
شرح حال سوم: یائسگی زودهنگام
خانم سینتیا 70 ساله، برای اینكه در عرض یكسال قدش چند سانتی متركوتاهتر شده است به پزشك مراجعه نمود. او همچنین متوجه شده بود كه پشتش خمیده شده وشكمش به سمت جلو آمده و خط كمراو از بین رفته است. فعالیتهای روزانه در خانه یا خرید برای او مشكل شده بود چون وقتی زیاد به حالت ایستاده قرار می گرفت پشتش دچار درد می شد. با وجود اینكه حال عمومی اوقبل از این مسئله خوب بود اما او در سن 41 سالگی به یائسگی زود هنگام دچار شده بود و در آن هنگام به او توصیه نشده بود كه از هورمون درمانی استفاده كند. عكسبرداری رادیوگرافی نشان داد كه او به پوكی استخوان ستون فقرلت مبتلا شده است. برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری، برای او یك سری فیزیوتراپی و داروهایی تجویز شد تا استخوانهایش بیش از این ازدست نرود. در این مورد، یائسگی زود هنگام علت بروز پوكی استخوان تشخیص داده شد.

استروئیدهای آنابولیك با استروئیدهایی كه در درمان آسم یا بیماریهای روماتیسمی استفاده میشوند تفاوت دارند. آنها مشابه هورمون جنسی مردانه تستوسترون میباشند. از آنجائیكه عوارض جانبی این داروها زیاد میباشند كمتر در درمان پوكی استخوان از آنها استفاده میشود. معروفترین آنها، آمپول ناندرولون دكانوات میباشد كه هر سه هفته یكبار تزریق می‌گردد.

عوارض جانبی:
عوارض جانبی ناندرولون دكانوات شامل ایجاد جوش (آكنه)، احتباس مایعات، عملكرد غیرطبیعی كبد و علایمی از مردانگی مثل ضخیم شدن صدا و رویش مو در صورت میباشد. بسیاری از متخصصین عقیده دارند كه نباید از این دارو در درمان پوكی استخوان استفاده شود زیرا درمانهای دیگری در دسترس قرار دارند كه عوارض جانبی كمتری دارند.

از آنجایی كه بیماری پوكی استخوان قابل پیشگیری است، اهمیت زیادی دارد كه هر چه سریعتر آن را در افراد تشخیص دهیم. در عمل این بدان معنی است كه قبل از بروز شكستگی، كاهش توده استخوانی را تشخیص بدهیم. تا همین اواخر، این امر ممكن نبود، اما امروزه راههایی وجود دارد كه بوسیله آنها می‌توانیم مقدار استخوان را در افراد اندازه بگیریم.
اندازه‌گیری توده استخوانی معمولاً در قسمتهایی از اسكلت بدن انجام میشود كه احتمال شكستگی در آنها بیشتر است یعنی مچ دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران.
دلیلی كه ما اقدام به اندازه‌گیری توده استخوانی می‌كنیم آن است كه این اندازه‌گیری به ما اطلاعاتی در مورد احتمال بروز شكستگی می‌دهد. همانگونه كه اندازه‌گیری فشارخون اغلب برای پیش‌بینی خطر بروز سكته مغزی انجام میشود یا اندازه‌گیری سطح كلسترول خون برای پیش بینی احتمال بروز بیماری قلبی صورت می‌گیرد، بنابراین اندازه‌گیری توده استخوانی هم برای ارزیابی احتمال بروز شكستگی انجام میشود. گرچه استفاده از هورمون درمانی، بهترین روش در جلوگیری و درمان پوكی استخوان خانمها میباشد اما بعلت وجود بعضی اشكالات، این روش درمانی در تمام خانمها مناسب نمی‌باشد. خوشبختانه به غیر از هورمون درمانی می‌توان از درمانهای غیرهورمونی نیز برای جلوگیری از پوكی استخوان استفاده كرد.
بیفسفوناتها:
بیفسفوناتها گروهی از داروها هستند كه بطور روزافزونی در درمان پوكی استخوان از آنها استفاده میشود. اثر اصلی آنها غیرفعال كردن سلولهای از بین برنده استخوان (یعنی استئوكلاستها) میباشد تا بدین ترتیب از دست دادن استخوان جلوگیری كنند. امروزه فقط دو داروی بیفسفونات در دسترس هستند اما در سالهای آینده به تعداد آنها اضافه خواهد شد.
اتیدرونات (Etidronate):
اتیدرونات اولین بیفسفوناتی بود كه در درمان پوكی استخوان مورد استفاده قرار گرفت. نام تجارتی این دارو دیدرونل (Didronel) میباشد. از این دارو همراه با كلسیم در دوره‌های 90 روزه استفاده میشود بدین صورت كه ابتدا 14 روز اتیدرونات داده میشود و سپس 76 روز قرص كلسیم مصرف می‌گردد، و دوباره 14 روز اتیدرونات و 76 روز از كلسیم استفاده میشود. این كار باید حداقل سه سال تكرار گردد.

عوارض جانبی ایتدرونات:

اتیدرونات داروی نسبتاً بی‌خطری بوده عوارض جانبی كمی دارد. گاهی اوقات تهوع و اسهال ممكن است ایجاد و مواردی از قرمز شدن پوست هم گزارش شده است. بهتر است كه قرصهای اتیدرونات در هنگامی كه معده خالی است مصرف شود، یعنی حداقل دو ساعت پس از سرف غذا و نیز پس از دو ساعت هم از خوردن غذا اجتناب شود. این دارو باید با یك لیوان آب مصرف شود و از مصرف آن همراه با شیر خودداری شود زیرا شیر از جذب آن جلوگیری می‌كند. در طی دو ساعت قبل و دو ساعت بعد از مصرف اتیدرونات، از مصرف داروهای آنتی اسید (ضد اسید معده)، قرصهای آهن و مكمل‌های مواد معدنی حاوی كلسیم باید خودداری شود زیرا آنها باعث عدم جذب كامل این دارو میشوند. اكثر افراد برایشان مناسب است كه این دارو را در شب و قبل از خواب مصرف نمایند.
قرصهای كلسیم را می‌توان در هر موقع از روز مصرف نمود.
چه كسانی نباید اتیدرونات مصرف كنند؟ خانمهای حامله و خانمهایی كه شیر می‌دهند یا كسانی كه اختلال در عملكرد كلیه‌هایشان دارند نباید از اتیدرونات استفاده نمایند.
آلندرونات (Alendronate):
آلندرونات با نام تجارتی فوساماكس (Fosamax) یكی دیگر از داروهای گروه بیفسفوناتها می‌باشد كه اثری مشابه اتیدرونات دارد. از این دارو روزی یك عدد مصرف میشود. برخلاف اتیدرونات، این دارو همراه با كلسیم تجویز نمیشود، گرچه اگر مقدار كلسیم رژیم غذایی ناكافی باشد می‌توان از قرصهای كلسیم استفاده نمود.
عوارض جانبی آلندرونات:
عوارض جانبی آلندرونات نادر میباشد و شامل اسهال ، درد شكم و اشكالاتی در گلو و مری میباشد كه بصورت سوزش سرمعده یا سوءهاضمه خود را نشان می‌دهد.
این دارو باید با یك لیوان آب، نیم ساعت قبل از صبحانه و با معده خالی مصرف شود و پس از آن هم نباید به مدت نیم ساعت دراز كشید تا از بروز سوزش سرمعده جلوگیری نمود.
چه كسی نباید از آلندرونات استفاده كند؟ خانمهای حامله و خانمهایی كه شیر می‌دهند یا كسانی كه اختلال در عملكرد كلیه‌هایشان دارند و نیز كسانی كه دچار سوءهاضمه هستند نباید از این دارو استفاده نمایند.
كدام داروی بیفسفونات بهتر است ؟
اتیدرونات و آلندرونات هر دو درمان پوكی استخوان موثر هستند و هیچ مدركی وجود ندارد كه بهتر بودن یكی را نسبت به دیگری ثابت كند.
چه مدت درمان طول می‌كشد ؟
اتیدرونات یا آلندرونات باید به مدت حداقل سه سال مصرف شوند. از آنجایی كه این داروها جذب استخوان میشوند و تمایل دارند كه به مدت طولانی در آنجا باقی بمانند، ممكن است به مدت طولانی بعد از این مصرف دارو متوقف شد اثر خود را روی استخوانها داشته باشند. اكثر پزشكان معتقدند كه درمان با این داروها باید 3 تا 5 سال طول بكشد. بعد از پایان دوره درمان، یك سنجش تراكم استخوان انجام میشود تا در صورت نیاز، درمان ادامه یابد.
استفاده از هورمون درمانی یا بیفسفوناتها
بیفسفوناتها هورمون نیستند و بنابراین هیچ اثری بر روی مشكلات یائسگی یا سایر بیماریهایی مثل بیماری قلبی و سرطان پستان ندارند. تصمیم به اینكه از كدام روش درمانی بهتر است كه استفاده نماییم به عوامل متعددی بستگی دارد كه این عوامل شامل وجود یا فقدان مشكلات یائسگی و خطرات بروز بیماری قلبی و سرطان پستان میباشند.
در خانمهای در سنین حدود 50 سالگی كه یائسگی در حال وقوع است ، معمولاً از هورمون درمانی برای پیشگیری از پوكی استخوان استفاده میشود اما اگر بعد از 5 تا 10 سال آنها خواستند كه هورمون درمانی را متوقف نمایند، می‌توانند از بیفسفوناتها استفاده كنند.
در خانمهای مسن‌تر كه نمی‌خواهند از هورمون درمانی استفاده كنند و نیز در كسانی كه به علت سرطان پستان یا سایر مشكلات قادر به استفاده از هورمون درمانی نیستند، بیفسفوناتها بهترین جانشین درمانی برای پوكی استخوان میباشند. هیچ مدركی وجود ندارد كه نشان بدهد كه هورمون درمانی همراه با مصرف بیفسفوناتها برای درمان پوكی استخوان بهتر از درمان تنهای آنها میباشد.گرچه هنوز هیچ درمانی برای بازگرداندن اثرات سوء پوكی استخوان وجود ندارد، اما می‌توان كارهای زیادی كرد تا سرعت از دست دادن استخوان در آینده كاهش یابد و به حداقل برسد. از فیزیوتراپی نیز می‌توان برای بازگرداندن حركت و اعتماد بیمار استفاده نمود.
ملاحظات كلی:
درمان پوكی استخوان شامل تسكین درد، بهبود حركت و فعالیت، كمك به كنا رآمدن با اثرات روانی اجتماعی بیماری و جلوگیری از كاهش بیشتر استخوان تا خطر بروز شكستگی در آینده كم شود، می‌باشد. با وجود اینكه درمان دارویی معمولاً برای پیشگیری از دست دادن استخوان ضروری میباشد، تعداد زیادی از اقدامات وجود دارند كه خود بیمار برای جلوگیری از پیشرفت بیماری باید انجام دهد.
بیشتر افراد دچار پوكی استخوان متوجه میشوند كه آموزش درباره این بیماری می‌تواند مفید باشد و آنها را مطمئن می‌سازد كه می‌توانند هم برای جلوگیری از دست دادن استخوان و شكستگی اقدامی انجام دهند و هم برای درمان مشكلاتی كه اكنون دارند. دانستن اینكه اقداماتی وجود دارد كه آنها می‌توانند با انجام آنها باعث بهبود وضعیت شوند مثل تمرینات ورزشی، تغییر در رژیم غذایی و جلوگیری از زمین خوردن و سقوط، به این بیماران كمك می‌كند كه احساس نمایند كه آنها می‌توانند بر روی بیماری خودشان كنترل داشته باشند و شانس بهبودی خود را بیشتر كنند. همچنین بسیاری از بیماران، صحبت كردن با سایر بیماران دچار پوكی استخوان را مفید تشخیص می‌دهند و متوجه می‌شوند كه تنها آنها بیمار نیستند و افراد دیگری هم از این بیماری رنج می‌برند.
قرصهای مسكن درد و کنترل درد:
همین كه درد كاهش پیدا كرد استفاده از مسكن‌هایی مثل استامینوفن، استامینوفن كدئینه، بروفن، دیكلوفناك یا پیروكسیكام برای كنترل تسكین‌ درد كافی خواهد بود. افراد مختلف به داروهای مسكن مختلف واكنشهای مختلفی نشان می‌دهند، بنابراین اگر یك نوع داروی مسكن برای شما زیاد موثر نیست می‌توانید داروی مسكن دیگری را امتحان نمایید.
سایر انواع تسكین دهنده‌های درد:
تعداد دیگری از اقدامات وجود دارند كه می‌توانند باعث تسكین درد شوند. استفاده از كیسه آب گرم، پدهای گرم و كیسه حاوی قطعات یخ ممكن است به كاهش درد كمك كند. بعضی از بیماران از طب سونی استفاده می‌كنند و برای تسكین درد آن را مفید می‌یابند. از روش TENS (تحریك الكتریكی عصب از طریق پوست) می‌توان برای كمك به تسكین درد در بعضی بیماران استفاده نمود. این روش شامل دستگاه كوچكی است كه به یك كمربند متصل میشود و حاوی چند الكترود كوچك میباشد. این الكترودها بر روی محل درد قرار داده میشوند و باعث یك احساس گزگز میشوند.
و بالاخره اینكه توجه به جزئیاتی مثل استفاده از صندلی راحت با بالشتكهای محافظ كمر و استفاده از تختخواب نسبتاً سفت اهمیت زیادی داشته ومی‌تواند به كیفیت زندگی روزانه بهبود ببخشد.

چندین روش مختلف برای اندازه‌گیری توده استخوانی وجود دارد اما بیشترین روشی كه مورد استفاده قرار می‌گیرد روش DXA یا جذب دوگانه اشعه ایكس میباشد. با این روش، اندازه توده استخوانی در گردن استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست یا تمام اسكلت بدن سنجیده میشود واغلب به آن اسكن استخوان گفته میشود. ارزشی كه برای توده استخوانی بوسیله اندازه‌گیری تولید می‌گردد را اصطلاحاً تراكم معدنی استخوان یا BMD می‌نامند و نام كلی كه برای آزمایشهای اندازه‌گیری تراكم استخوان بكار می‌رود تراكم سنجی استخوان یا دانزیتومتری استخوان میباشد. جدیدترین دستگاه اسكن استخوان میتواند این اندازه‌گیری‌ها را در عرض فقط چند دقیقه انجام دهد در حالیكه دستگاههای قدیمی‌تر این كار را در عرض 20 یا 30 دقیقه انجام می‌دادند. گرچه از اشعه ایكس برای اندازه‌گیری استفاده میشود اما مقدار اشعه‌ای كه بكار می‌رود بسیار جزئی میباشد و ضرری ندارد. بنابراین می‌توان از آن حتی در كودكان و خانمهای حامله هم در صورت نیاز استفاده نمود بدون اینكه خطری متوجه آنها باشد.
برای اندازه گیری توده استخوان توسط اسكن استخوان، شخص باید روی یك تخت دراز بكشد. وقتی توده استخوانی در ستون فقرات اندازه‌گیری میشود، یك بالش مربع شكل در زیر رانها گذاشته میشود (این كار برای مستقیم شدن قسمت پایینی ستون فقرات تا جای ممكن صورت می‌پذیرد). یك میله نازك فلزی بر روی محلی كه قرار است انداه گیری شود بالا و پایین می‌رود و بر خلاف سایر دستگاههای اسكن، در اینجا هیچگونه تونلی وجود ندارد كه بیمار به داخل آن برود. هیچ نیازی نیست كه لباسها درآورده شود، گرچه لباسهایی كه دارای اشیاء یا تكمه‌های فلزی هستند باید قبل از انجام اسكن درآورده شوند. همچنین هیچ تزریقی در این آزمایش انجام نمی‌گیرد.
روش دیگری كه بوسیله آن می‌توان توده استخوانی را اندازه‌گیری نمود،‌استفاده از اولتراسوند (سونوگرافی) است كه به آن BUA گفته میشود. از این روش معمولاً برای استخوان پاشنه پا استفاده میشود.
محدودیت‌های اشعه ایكس:
برای تشخیص شكستگی‌ها در پوكی استخوا معمولاً از اشعه ایكس استفاده میشود. با این حال، در تعیین كاهش توده استخوانی خیلی سودمند نیستند زیرا تراكم استخوان در یك دستگاه اشعه ایكس، بستگی به تعدادی عوامل تكنیكی خود اشعه ایكس و نیز مقدار واقعی استخوان دارد.
اینطور گفته میشود كه كاهش توده استخوانی فقط وقتی می‌تواند به خوبی دیده شود كه استخوانها نیمی از تراكم طبیعی خود را داشته باشند! بنابراین استخوانهای نازك در یك رادیوگرافی را باید جدی درنظر گرفت، اما كاهش توده استخوانی را اغلب نمی‌توان در یك عكس رادیوگرافی ساده تشخیص داد.
در حال حاضر، رادیوگرافی با اشعه ایكس تنها روشی است كه برای تشخیص شكستگی‌های ستون فقرات بطور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. گرچه دستگاههای جدید DXA می‌توانند تصاویر بسیار واضحی از ستون فقرات بگیرند و ممكن است در نهایت از آنها برای تشخیص شكستگی‌های ستون فقرات استفاده شود. یك مزیت مهم این روش آن است كه مقدار اشعه ایكسی كه در روش DXA بكار می‌رود بسیار كمتر از دستگاههای رادیوگرافی معمولی است.

آزمایش خون و ادرار:

با انجام آزمایش خون و ادرار نمی‌توان پوكی استخوان را تشخیص داد، اما از این آزمایشها می‌توان برای تشخیص بیماریهایی مثل بیماری پركاری تیروئید، بیماری كبدی، میلوما (سرطان مغز استخوان) استفاده كرد كه این بیماریها همراه با كاهش توده استخوانی هستند. آزمایشهای خون و ادرار برای اندازه‌گیری انهدام و ساختن استخوان می‌تواند برای اندازه‌گیری سرعت از بین رفتن استخوان استفاده شود، اما این یك روش تحقیقاتی است و در كلینیكها معمولاً استفاده نمیشود زیرا به اندازه كافی دقیق نیستند.
بیماریابی پوكی استخوان:
در حال حاضر، تراكم سنجی استخوان دقیق‌ترین راه برای تشخیص پوكی استخوان میباشد. سوالی كه امروزه زیاد پرسیده میشود این است كه آیا تمام خانمها بعد از یائسگی باید تحت اندازه‌گیری تراكم استخوان قرار بگیرند.
گرچه امروزه متخصصین عقیده دارند كه این كار برای همه افراد ضرورتی ندارد اما شاید در آینده عقیده آنها عوض شود. اما بهرحال باید افرادی كه احتمال زیادی دارد كه به پوكی استخوان مبتلا شوند را تحت آزمایش قرار داد، این افراد شامل كسانی كه تحت درمان با داروهای استروئیدی (كورتون‌دار) قرار گرفته‌اند، خانمهای دچار آمنوره و خانمهایی كه به یائسگی زودهنگام دچار شده‌اند، میباشد. این افراد باید تحت آزمایش تراكم سنجی استخوان قرار بگیرند تا مشخص شود كه آیا باید تحت درمان قرار بگیرند یا خیر.
اندازه‌گیری تراكم استخوان همچنین در افرادی كه علایم پوكی استخوان را دارند انجام میشود، مثلاً در افرادی كه قدشان كوتاه‌تر شده یا در رادیوگرافی دیده شده كه استخوانشان نازك شده است. در افرادی كه قبلاً دچار یك یا چند شكستگی شده‌اند از این آزمایش استفاده میشود تا مشخص گردد كه آیا آن شكستگی‌ها به علت پوكی استخوان بوده یا خیر.پوكی استخوان فقط وقتی كه ایجاد شكستگی میکند باعث شكایت افراد می‌گردد. اهمیت دارد كه بدانیم از دست دادن استخوان به تنهایی باعث درد یا شكایتی نمی‌گردد.
برای مثال نمی‌توان كمر درد یا پشت درد را به حساب پوكی استخوان گذاشت مگر اینكه یك شكستگی ایجاد شده باشد.
شكستگی‌هایی كه در پوكی استخوان ایجاد میشوند باعث درد و ناتوانی می‌گردند. در بعضی موارد، علایم این شكستگی‌ها ممكن است تا آخر عمر باقی بمانند، در حالیكه در سایر موارد این علایم به تدریج بهبود می‌یابند. شكستگی‌های مچ‌دست، ‌ستون فقرات و گردن استخوان ران بسیار شایع هستند. با اینحال شكستگی‌های سایر نقاط بدن به ویژه شكستگی استخوان بازو نیز ممكن است رخ دهند.
شكستگی‌های مچ دست:
شكستگی‌های مچ دست كه به شكستگی كالیز هم معروف هستند در خانمهای 50 تا 70 ساله بسیار شایع هستند. معمولاً این شكستگی‌ها در هنگام زمین‌خوردن خانمها ایجاد میشوند. در اكثر موارد این شكستگی‌ها در استخوان رادیوس (زند اعلی) ساعد رخ می‌دهند اما چون این شكستگی‌ها در نزدیكی مفصل مچ دست قرار دارند به شكستگی مچ دست معروف هستند.
درمان شكستگی:
شكستگی‌های مچ دست دردناك بوده و نیاز به درمان دارند. انتهای شكسته شده استخوان گاهی اوقات جابجا میشود و پزشك قبل از گچ گرفتن آن مجبور است با دستكاری آن رادر وضعیت صحیح قرار دهد. معمولاً به مدت چهار یا شش هفته دست باید در گچ قرار داشته باشد.
عوامل ژنتیكی:
از آنجائیكه پوكی استخوان بسیار شایع میباشد، بسیاری از افراد، اثرات این بیماری را در یك یا چند نفر از خویشاوندان خود می‌بینند و نگران این هستند كه آنها هم ممكن است این بیماری را به ارث ببرند. پوكی استخوان، مشكلی است كه در نتیجه افزایش سن ایجاد میشود، اما بعضی از افراد را بیشتر از سایرین مبتلا می‌سازد. هیچ تردیدی وجود ندارد كه عوامل ژنتیكی در ایجاد این بیماری دخیل هستند. اما این عوامل در ایجاد این بیماری زیاد قوی نیستند. میزان حداكثر توده استخوانی بطور عمده‌ای تحت تاثیر عوامل ژنتیكی هستند، اما در سالهای بعد، سایر عوامل اهمیت بیشتر پیدا می‌كنند و ممكن است در نهایت در ایجاد یا عدم ایجاد پوكی استخوان تعیین كننده باشند.
با این وجود، خطر ابتلاء به پوكی استخوان در افرادی كه از نظر ژنتیكی دارای اسكلت بندی كوچكتری هستند بیشتر است. همچنین نشان داده شده است كه خانمهایی كه مادرانشان در سنین پیری دچار شكستگی گردن استخوان ران شده‌اند، دو برابر سایر افراد سالم احتمال شكستگی گردن استخوان ران در آینده را خواهند داشت.
بیماریهای تیروئید:
پركاری تیروئید اگر به اندازه كافی درمان نشود، می‌تـواند منجر به از دست دادن استخوان در نتیجه پوكی استخوان شود. همچنین در موارد كم كاری تیروئید، اگر به میزان بیش از اندازه‌ای از هورمون تیروئید استفاده شود، همین اثر ممكن است ایجاد شود، بنابراین خانمهایی كه از قرصهای تیروئید استفاده می‌كنند باید با انجام آزمایشهای منظم خون، از میزان هورمون تیروئید خونشان با خبر باشند.
سابقه قبلی شكستگی استخوان:
افرادی كه تاكنون دچار یك یا چند شكستگی استخوان بر اثر پوكی استخوان شده‌اند، احتمال زیادی دارد كه در آینده نیز به شكستگی‌های دیگری مبتلا شوند. دلیل این وضعیت روشن نیست، اما ممكن است به علت ساختمان شكننده استخوان آنها باشد. این امر به ویژه در خانمهایی صدق می‌كند كه دچار یك یا چند شكستگی در مهره‌های ستون فقراتشان شده‌اند، خطر ایجاد شكستگی های بعدی در این خانمها حدود هفت برابر دیگران می‌باشد. بنابراین تمام خانمهایی كه سابقه شكستگی به خصوص در مچ دست یا ستون فقرات دارند، باید از احتمال ایجاد شكستگی‌های بعدی در آینده با خبر باشند.
سایر بیماریها:
چندین بیماری دیگر نیز وجود دارند كه می‌توانند ایجاد پوكی استخوان كنند. این بیماریهای شامل بیماری كبدی مزمن، نارسایی كلیه‌ها و التهاب روده‌ها می‌باشند.ویتامین D برای سلامت استخوانها اهمیت زیادی دارد. این ویتامین باعث افزایش جذب كلسیم از روده‌ها شده و آنها را به استخوانها می‌رساند. 99 درصد تمام كلسیم بدن در استخوانها قرار دارند. ویتامین D همچنین دارای اثرات مستقیمی بر روی استخوانها میباشد: ویتامین D3 یا كوله كلسیفرول كه در پوست و در هنگامی كه با نور خورشید مواجه میشویم ساخته میشود و ویتامین D2 یا ارگوكوله كلسیفرول كه آن را از مواد غذایی بدست می‌آوریم.
كمبود ویتامین D در افراد سالخورده و بخصوص آنهایی كه از خانه بیرون نمی‌روند تا با نور خورشید مواجه شوند شایع میباشد. در تحقیقی كه اخیراً در فرانسه انجام شده مشخص گردیده كه مصرف ویتامین D و مكملهای كلسیمی می‌تواند خطر شكستگی‌های گردن استخوان ران در خانمهای سالخورده را كاهش دهد.
بنابراین بسیاری از پزشكان برای افراد سالخورده و كسانی كه با نور آفتاب مواجه نمی‌شوند ویتامین D تجویز می‌كنند.
داروهای ویتامین D:
ویتامین D را می‌توان بصورت خوراكی یا تزریقی مصرف نمود. در صورت مصرف خوراكی ویتامین D استفاده میشود، هفته‌ای یك یا دو تزریق انجام می‌گردد. گرچه در بعضی موارد جذب ویتامین D بعد از تزریق بسیار كم میباشد و بنابراین ترجیح داده میشود كه از داروی خوراكی آن استفاده شود.
عوارض جانبی ویتامین D:
در صورت استفاده از مقادیر توصیه شده ویتامین D عوارض جانبی خاصی دیده نمیشود. گاهی اوقات داروهای حاوی ویتامین D و كلسیم باعث ایجاد عوارضی مثل تهوع، اسهال و یبوست می‌گردند. در افرادی كه دارای مقادیر زیادی كلسیم در خونشان هستند و نیز در كسانی كه بیماری شدید كلیوی یا سنگهای كلیه دارند، از مصرف ویتامین D باید خودداری شود.

كسانی باید ویتامین D مصرف نمایند :

افرادی كه در خطر كمبود ویتامین D قرار دارند مثل افراد سالخورده و كسانی كه زیاد در خانه بوده و با آفتاب مواجه نمی‌شوند، كسانی كه از داروهای ضدصرع استفاده می‌كنند، كسانی كه به بیماریهای كبدی یا كلیوی مبتلا هستند و افرادی كه سوءجذب روده‌ای دارند باید از ویتامین D استفاده نمایند. در صورت نیاز می‌توان كمبود ویتامین D را با انجام آزمایش خون اثبات نمود. . اگر شما در مورد مصرف ویتامین D برای خودتان مطمئن نیستید، با پزشكتان در این مورد مشورت نمایید.كلسیم به تنهایی برای درمان پوكی استخوان استفاده نمیشود بلكه اغلب همراه با سایر درمانها بكار می‌رود. داروهای حاوی كلسیم در انواع مختلفی در داروخانه‌ها وجود دارند. مقدار مصرف روزانه كلسیم 1000 تا 1500 میلی‌گرم میباشد كه بهتر است این مقدار را در سه نوبت در روز تقسیم نمود زیرا مصرف یكجای آن موجب می‌گردد كه تمام آن از روده‌ها جذب نشود.
كسانی كه به كلسیم نیاز دارند :
واضح است كه نیاز افراد به قرصهای حاوی كلسیم بستگی به این دارد كه آیا آنها از طریق رژیم غذایی چه مقدار كلسیم مصرف می‌كنند. نیم لیتر شیر حاوی 750 میلی‌گرم كلسیم میباشد، كه اگر همراه این مقدار شیر، سایر مواد لبنی یا غذاهای حاوی كلسیم نیز مصرف شد، دیگر نیازی به استفاده از قرصهای حاوی كلسیم وجود نخواهد داشت.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی داروهای حاوی كلسیم نادر هستند. بعضی از افراد اظهار می‌دارند كه مصرف این داروها باعث تهوع یا اسهال درآنها میشود كه می‌توان با عوض كردن نوع داروی كلسیم آنها، این مشكلات را برطرف نمود. ویتایمن D خودش فعال نیست و شكل فعال ویتامین D كلسیتریول می‌باشد، نشان داده شده است كه مصرف روزانه كلسیتریول به میزان 0/25 میلی‌گرم می‌تواند از دست دادن استخوان پیشگیری نماید و باعث كاهش خطر شكستگی‌های ستون فقرات شود. از آنجایی كه این دارو بسیار قوی میباشد، ممكن است منجر به افزایش سطح كلسیم در خون (هیپركلسیمی) و در ادرار (هیپركلسیوری) شود كه می‌تواند باعث بروز مشكلات جدی شود. بنابراین لازم است كه در ماه اول و سوم پس از شروع درمان با كلسیتریول و سپس هر 6 ماه یكبار اقدام به انجام ازمایش خون و بررسی سطح كلسیم خون شود. در صورتی كه مشخص گردید كه سطح كلسیم خون و ادرار افزایش یافته است باید اقدام به انجام آزمایش خون و بررسی سطح كلسیم خون شود. در صورتی كه مشخص گردید كه سطح كلسیم خون و ادرار افزایش یافته است باید اقدام به توقف مصرف این دارو نمود كه معمولاً بعد از یك یا دو هفته سطح كلسیم خون به میزان طبیعی كاهش می‌یابد.
عوارض جانبی:
مشكلاتی كه بعلت افزایش سطح خون ایجاد می‌گردند عبارتند از: تهوع، از دست دادن اشتها، استفراغ، یبوست یا اسهال، تشنگی، افزایش بیش از حد ادرار، سردرد و خستگی بیش از حد. مقدار زیاد كلسیم در ادرار می‌تواند باعث خسته شدن سنگهای كلیه شده یا تجمع كلسیم می‌تواند در نهایت منجر به نارسایی كلیه‌ها گردد.