ساعت بیولوژیک بدن
مفهموم هموستاز از اواسط قرن نوزدهم مورد قبول همگان قرار گرفت و به معنای ثبات محیط داخلی بدن است که تغییرات ثابت و حالت نوسانی منظم دارد البته این تغییرات منظم به عنوان ویژگی ذاتی موجودات زنده پذیرفته شده است
به این ترتیب پاسخ فیزیولوژیکی بدن به فعالیت بدنی پایدار خواهد بود البته این سطح ممکن است به زمان و روز متکی باشد هر دو شاخص اعمال زیستی و عملکرد فعالیت ورزشی تحت تاثیر دوره ی شبانه روزی قرار می گیرند که یکی از مهم ترین تعیین کننده های این دوره چرخش زمین به دورمحور عمودی اش است انسان سال ها است که خود را با این مسئله سازگارکرده و زمان خواب بیداری خود را با دوره ی تاریکی و نور تطبیق داده به این ترتیب این الگوی استراحت و تاثیرات فعالیت و تعدادی از اعمال فیزیولوژیک هنگام شب آرام و با نور روز شدت می یابد
دوره ی شبانه روزی انسان در سطح اعمال سلولی و بافتی فعالیت کل بدن شکل میگیرد بسیاری از دوره ها در بدن با یکدیگر و همچنین با محیط رابطه ی متقابلی دارند
دوره ی شبانه روزی تغییرات فیزیولژیک رفتار انسان را در دوره ی ۲۴ساعته در شرایط محیطی بررسی می کند
به عنوان مثال بیداری و فعالیت در جامعه انسانی معمولا در طول روز انجام می گیرد با وجود افزایش درجه ی حرارت محیط در روز به دلیل نور طبیعی روز بر شب ترجیح داده می شود
یک چنین نوساناتی به عنوان اجزای بیرونی دوره ی شبانه روزی مصطلح گشته است اثرات تحریکات بیرونی مانند فعالیت ورزشی بر پارامترهای داخلی تاثیر میگذارد ترکیب داخلی دوره ی شبانه روزی در اصطلاح به ساعت بدن معروف گشته است
تغییرات دوره ی شبانه روزی که در ۲۴ ساعت در طول تغییر مراحل کاری یا سفر ایجاد می شود فورا نمی تواند با دوره ی خواب و بیداری جدید منطبق شود خصوصیات ذاتی ساعت بدن به طور جداگانه تحقیق شده است زمانی که افراد از تمامی علائم زمانی خارجی جدا می شوند آهنگ شبانه روزی به آرامی منحرف می شود و ۲۴ ساعت تبدیل به ۲۵ تا ۲۶ ساعت می شود البته هورمون ملاتونین و پیش ماده ی سروتونین در تنظیم خواب و ترشحات شبانه مهم ترین نقش را به عهده دارند که بعد از حدود ساعت نه شب یا با آغاز تاریکی افزایش می یابد
ترشح ملاتونین تحت تاثیر طول شب قرار می گیرد یک چنین تاثیرات ملاتونین در اثر نور منتهی به درمان اختلالات شبانه روزی همچون تغییر کار اختلالات فصلی و بی خوابی می شود تعدادی از حیوانات با تغییر طول روز در هر فصل رفتار تولید مثلی خود را تغییر می دهند اگر چه تغییرات محیط و درجه ی حرارت بدن در تحریک دوره ی شبانه روزی موثر هستند اما به طور کلی فعالیت شبکیه ی مغز بر چرخه ی خواب و بیداری و ارتباط عصبی تاثیر می گذارد با این وجود علائم محیطی دوره ی شبانه روزی را در ۲۴ ساعت تنظیم می کند
وقتی که طول روز کوتاه می شود ناراحتی ها و اختللات فصلی افزایش می یابد این وضعیت با کاهش عملکرد حرکات ارادی و رفتاری همراه است و قرار گرفتن در معرض نور یا نور ماوراء بنفش ممکن است باعث بهبودی آن می شود ماهیت ساعت بیولوژیک بیشتر در مناطق نزدیک به عرض جغرافیایی شمالی و بالای قطب شمال متداول است به نظر می رسد که طول روز و افزایش مدت و شدت قرارگیری در معرض نور بر نظم و ترتیب دوره ی شبانه روزی تاثیر می گذارد
طول روز در نیمکرده ی شمالی در ماه ژوئن نسبت به دسامبر ۵۵ دقیقه بیشتر است تغییرات موقت دمایی نیز نمی تواند تغییرات چندانی را در این دوره به وجود اورد
تحقیقات نشان داده است که کوتاهی طول روز در زمستان بر تمیرنات برخی از ورزشکاران موثر است برای مثال ورزشکاران اسکاندیناوی تمایل دارند که از ورزش در زمستان دوری کنند و در آب و هوای گرم تر مناطق جنوبی با طول روز بیشتر تمرین کنند فوتبالیست های حرفه ای نیز تمایل دارند در حالی که زمان رقابت ها در بعد از ظهر یا در شب زمستان در زیر نورافکن در نظر گرفته شده در صبح تمرین کنند
آیا شما سحر خیز هستید یا شب زنده دارآیا تا کنون اتفاق افتاده که زودتر از زنگ ساعت به طور خودکار از خواب برخیزید به طور کلی ساعت درونی بدن شما به شما کمک میکند تا فعالیت خود را در ساعات روز افزایش داده ودرتاریکی و شب هنگام از شدت آنها بکاهید و به استراحت بپردازید همچنین چرخه ی خواب و بیداری فعالیت و استراحت حرارت بدن برونده قلب مصرف اکسیژن و میزان ترشح غذذ درون ریز توسط همین ساعت بیولوژیک بدن تنظیم می شوند ساعت بیولوژیک مختص انسان ها نبوده و تمام موجودات زنه از باکتری ها گرفته تا خود انسان ها واجد چنین ساعتی هستند
در تنظیم ساعت بیولوژیک بدن سه عضو گیرنده های نور واقع در چشم ها بخشی از هیپوتالاموس و غده ی صنوبری با یکدیگر همکاری میکنند
یک دوره شبانه روزی معمولی به شرح زیر است :
سه تا پنج صبح : سطح هورمون ها و دمای بدن به حداقل خود تنزل می یابند و خواب عمیق خواهد شد
شش تا هفت صبح : دمای بدن افزایش می یابد سطح هورمون های جنسی در اوج خود هستند سرعت سوخت و ساز بدن حداکثراست
ده تا یازده صبح :حداکثر هوشیاری و بهترین زمان برای یادگیری و حفظ مطالب در حافظه ی کوتاه مدت است
دوازده تا سیزده ظهر: حداقل میزان انرژی و درجه ی حرارت بدن است که در نتیجه کاهش آدرنالین ایجاد می شود و احساس خواب آلودگی نیم روزی ایجاد می شود
سه بعد از ظهر : دمای بدن و آدرنالین مجددا افزایش می یابند بهترین زمان برای یادگیری و به خاطر سپردن مطالب در حافظه ی بلند مدت است
پنج تا هفت بعد از ظهر : درجه ی حراحات بدن و آدرنالین به اوج خود می رسند
بهترین زمان برای فعالیت بدنی و ورزش است
نه شب: ملاتونین افزایش و سوخت و ساز کاهش می یابد
یازده شب : معمولا خواب آلودگی به حداکثر خود می رسد
