کاربرد شیر خشک در بدنسازی

شیر و شیر خشک از قدیم یکی از مواد غذایی پایه مصرفی بدنسازان ایران و جهان بوده است

 کهنه کاران ایرانی و خارجی در مدت زمانی نه چندان دور که هنوز مکمل هایی مثل پودرهای پروتئینی به شکل امروز فراگیر نشده بودند ، بخش اعظم پروتئین و کالری مصرفی روزانه خود را از شیر و شیر خشک می گرفتند.

هر چند این ماده غذایی ارزشمند مدت هاست رو به فراموشی رفته ، اما کسانی که قصد دارند با هزینه پایین بالاترین میزان مواد غذایی مفید برای ورزش بدنسازی را دریافت کنند ، بهترین پیشنهاد من به آنها شیر خشک است در این تاپیک مقالات و نظرات مرتبط در رابطه با شیر خشک ، چه نوع صنعتی شیرخشک و چه نوع شیر خشک نوزاد به بحث و تبادل نظر می نشینیم   شير خشك يا فرمولا فرمولا ممكن است با شير گاو تهيه شود و يا با منبع گياهي (Soy) در اينجا فرمولا با شير گاو يا Cow’* milk based formula مورد بحث قرار مي-گيرد. براي تهيه شير خشك از شير گاو تغييراتي در پروتئين، چربي، كربوهيدرات و مواد معدني آن مي-دهنــد و بعد به آن ويتامين اضافه مي-كنند. شيرهاي موجود در بازار براي تغذيه شيرخواران طبيعي (نرمال) 2 نوع است يكي براي تغذيه شيرخواران از بدو تولد است كه به آن Infantformula و ديگري براي تغذيه شيرخواران بعد از 6 ماهگي است و به آن Follow up formula مي-گويند. چون نياز شيرخواران به پروتئين، مواد معدني و ويتامين در 6 ماه اول و دوم عمر با يكديگر تفاوت مي-كند شير خشك هاي موجود اين منظور را تامين مي-نمايد. قابل ذكر است كه در ايران مانند بعضي از كشورهاي ديگر Infant formula موجود است و از بدو تولد تا يكسالگي براي تغذيه شيرخواران استفاده ميشود. Infant formula كه شيرهاي تطبيق يافته (آداپته) هم جزو همين گروه است مناسبترين شير خشك براي تغذيه شيرخواران از بدو تولد است. در حين خشك كردن شير تازه گاو در كارخانه تغييراتي در آن مي-دهند تا فرمول آن هرچه بيشتر به شير مادر نزديك شود. براي اينكار به نكات زير توجه دقيق مي-شود :

 1 ـ مقدار پروتئين شير گاو (3/3 گرم درصد ميلي ليتر) به شير مادر (1/1 درصد ميلي ليتر) نزديك مي-شود. پروتئين فرمولاهاي آداپته بين 2-5/1 گرم درصد ميلي ليتر است.

2 ـ در شيرهاي آداپته (Modified Cow’* milk protein) نسبت وي به كازئين همانند شير مادر است ولي در شيرهاي ديگر كه با Unmodified Cow’* milk protein همراه هستند نسبت فوق است.

 3 ـ مقداري از چربي حيواني از شير تازه گاو خارج و بجاي آن چربي نباتي وارد مي-شود تا مقدار اسيد لينولئيك (اسيد چرب ضروري بدن) شير افزايش يابد و مقدار مورد نياز شيرخوار را تامين نمايد.

 4 ـ بر مقدار كربوهيدرات افزوده مي-شود تا همانند شير مادر شود. در اينجا با افزودن مقداري لاكتوز به شير گاو مقدار آنرا بالا مي-برند. همانطور كه ملاحظه مي-شود در اينجا هم الگو شير مادر است و سعي بر آنست كه تركيب شير خشك به تركيب شير مادر نزديك شود.

 5 ـ نسبت كلسيم و فسفر را تغيير مي-دهند تا نزديك شير مادر (بين 2-2/1) شود.

6 ـ در بعضي از اين شيرها با افزودن سولفات فرو مقدار آهن شير را به 12-8 ميلي گرم در ليتر مي-رسانند. بنابراين شيرهاي آداپته دو دسته اند يكدسته با آهن كم و دسته ديگر با آهن كافي كه به دسته دوم اصطلاحا شيرهاي آهن دار گفته مي-شود.

 7 ـ به اين شيرها ويتامين به مقدار نياز روزانه شيرخواران اضافه مي-كنند. شيرهاي آداپته فاقد مواد مصونيت-زا است و در مقايسه با شير مادر اين عيب بزرگ را دارد.

 شير آداپته از بهترين و مناسبترين شير خشك براي تغذيه شيرخواران در ابتداي تولد است و مي-توان آنرا تا يكسالگي ادامه داد. همراه با شير خشك بايد صبح و شب مقداري آب جوشيده خنك در اختيار شيرخوار گذاشت، براي اينكه شير خشك آداپته آماده براي تغذيه شود هر پيمانه آن كه گنجايش 5/4 گرم پودر شير را دارد (در صورتي كه با كارد روي آن صاف شود) در 30 ميلي ليتر آب حل مي-نماييم و شير آماده به مصرف بدست مي-آيد. مقدار شير مصرفي در هر وعده و تعداد دفعات روزانه در جدول 3 آمده است.

 بايد دانست كه اشتهاي بچه بهترين راهنما است و بنابراين در جدول 3 فقط حدود تقريبي حجم و تعداد دفعات شير مشخص شده است. آبي كه براي تهيه شير به كار مي-رود بايد جوشيده و ولرم باشد تا ويتامين هاي موجود در شير را از بين نبرد.

 شير اضافي در هر وعده را مي-توان براي دفعه بعد استفاده كرد مشروط بر اينكه در يخچال نگهداري شود. شير تهيه شده در بطري را نبايد در دسترس حشرات قرار داد تا احتمال ابتلاي به اسهال در شيرخوار افزايش نيابد. در شستن بطري و سر شيشه بايد دقت كافي بكار برد و مادر هر بار قبل از تهيه شير بايد دست هاي خود را با آب و صابون بشويد.

 هنگام خريد شير خشك بايد به تاريخ انقضاي آن كه ته قوطي حك شده است توجه كرد و از خريدن و مصرف قوطي هاي فرو رفته خودداري كرد زيرا هواي خارج، از خلال سوراخ هاي ريز وارد قوطي شده تركيب شير را نامطلوب مي-نمايد.

 روي برچسب قوطي اطلاعات مربوط به فرمولاسيون، راهنماي طرز تهيه و مقدار مصرف قيد شده است از گذاشتن قوطي شير خشك در آفتاب بايد خودداري كرد و شايان ذكر است كه نيازي به يخچال هم نيست ولي بعد از باز كردن قوطي و استفاده از پودر بايد درب قوطي را محكم بسته و در جاي خنك نگهداري كرد. بازار پرتقلب شيرخشك شيرخشك را فقط از داروخانه ها تهيه كنيد به گزارش خبرنگار سرمايه، هم اكنون انواع وارداتي و توليد داخل شيرخشك در بازار موجود است كه با قيمت هاي مختلفي در داروخانه ها و برخي مغازه ها و مراكز فروش سطح شهر به فروش مي رسند كه _شيرخشك هايي با مارك هوماناو بيوميل از جمله پرفروش ترين ها و مارك هاي مولتي مامانا، سرلاك و SMA Gold از جمله شيرخشك هاي ديگر موجود در بازار هستند.

 شير خشك هايي كه پايه آنها شير گاو است براي اكثر كودكان مناسب ترين نوع شير خشك هستند شير خشك گرفته شده از شير گاو براي اكثر كودكان بهترين انتخاب است زيرا از نظر تركيبات نزديك ترين به شير مادر است. تركيب اصلي در اكثر شير خشك هاي امروزي شير گاو است ولي شير گاو قبل از استفاده در شير خشك به ميزان زيادي تغيير داده مي شود.

 غلظت پروتئين ها در شير معمولي گاو بالاست و هضم اين پروتئين ها براي نوزاد بسيار سخت است. سازندگان شير خشك براي حل اين مشكل، كربوهيدرات (مواد قندي)، پروتئين و چربي شير گاو را تغيير مي دهند. همچنين انواع ويتامين و مواد معدني از جمله اسيد فوليك (ويتامين B12)، روي و آهن را كه در شير معمولي گاو ميزان آنها كم است به آن مي افزايند.

 تمام شيرخواراني كه كل تغذيه آنها از شير مادر تأمين نمي شود بايد از شير خشك داراي آهن اضافي تغذيه شوند توصيه انجمن طب كودكان آمريكا اين است كه تمام كودكان سالمي كه كل تغذيه آنها از شير مادر تأمين نمي شود بايد تا يك سالگي شير خشك داراي آهن اضافي مصرف كنند. بعضي از مادران بدليل عوارضي نظير يبوست و ديگر عوارض گوارشي تمايل چنداني به استفاده از شير خشك هاي آهن دار ندارند ولي مطالعات نشان داده اند كه يبوست را نبايد ناشي از آهن دانست.

 خطر ابتلا به آنمي فقر آهن (كم خوني ناشي از كمبود آهن) در شير خواراني كه از شير خشك هاي با آهن كم تغذيه مي شوند بيشتر است. كم خوني سبب كمبود اكسيژن رساني به بدن نوزاد مي شود. مطالعات نشان داده اند كه دريافت آهن كافي در سال اول زندگي تأثير مهمي بر عملكرد آموزشي در سنين مدرسه دارد. از شير خشك هاي با پايه سويا استفاده نكنيد مگر به تجويز پزشك سويا يك پروتئين گياهي است كه مانند شير گاو براي هضم بهتر توسط شير خواران تغيير داده شده و ويتامين ها و مواد معدني به آن اضافه مي شود.

 شير خواراني كه به لاكتوز (نوعي قند كه كربوهيدرات اصلي موجود در شير مادر و شير گاو است) حساسيت دارند ممكن است به شير خشك هاي با پايه سويا بهتر جواب دهند ولي تنها در صورتي بايد از اين نوع شير خشك ها استفاده كرد كه پزشك استفاده از آنها را توصيه كند.

تقريباً نيمي از كودكاني كه به شير خشك گاو حساسيت دارند به شير خشك سويا نيز حساسند. همچنين، جذب كلسيم و مواد غذايي ديگر از شير خشك سويا كمتر است، از اين رو بايد از انواعي استفاده كرد كه مواد غذايي بيشتري به آنها اضافه شده است. بهترين كسي كه مي تواند شير خشك مناسب را براي كودك تجويز كند پزشك است. چگونه مي تواند عدم تحمل لاكتوز را متوجه شد؟

عدم تحمل حقيقي لاكتوز در كودكان نادر است. علائم آن عبارتند از: درد و تورم شكم ، دفع گاز و اسهال. در صورتيكه كودك چنين مشكلاتي داشته باشد بايد به پزشك مراجعه كرد.

 بعضي علائم عدم تحمل لاكتوز و حساسيت به شير گاو مشتركند و براي اطمينان بايد به پزشك مراجعه كرد. پزشك براي تشخيص، احتمالاً از آزمايش مدفوع براي كنترل وجود بعضي اسيد ها و مواد ديگر در موفوع استفاده مي كند. كودكاني كه مشكل ديگري ندارند معمولاً متعاقب يك اسهال بطور موقت تحت رژيم شير سويا قرار مي گيرند.

 اسهال سبب تغيير آنزيم ها در روده كودك شده و هضم لاكتوز را بسيار مشكل مي كند. اين شايعترين نوع عدم تحمل لاكتوز در شيرخواران است. تغذيه شيرخوار با شير خشك سويا براي يك مدت، اين فرصت را به آنزيم هاي روده مي دهد كه به حالت طبيعي برگردند.

هر چند ممكن است شنيده باشيد كه شير خشك هاي سويا در تسكين كودكان كوليكي مؤثرند ولي محققين شواهدي دال بر اثبات اين ادعا پيدا نكرده اند.

در مورد شير خشك هاي حاوي اسيد هاي چرب نظير DHA و ARA هنوز اتفاق نظر وجود ندارد در چند سال اخير شير خشك هاي حاوي دو اسيد چرب به نام هاي DHA و ARA توجه زيادي را بخود جلب كرده اند. بعضي مطالعات چنين نتيجه گيري كرده اند كه اين افزودني ها (كه با غلظت بالايي در شير مادر يافت مي شوند) سبب تكامل بهتر مغز و سيستم بينايي مي شوند ولي بعضي محققين معتبر معتقدند كه اين مطالعات مطالعاتي كوچك بوده اند و نمي توان بر اساس آنها چنين نتيجه گيري كلي كرد.

 هر چند شواهدي دال بر اينكه اين افزودني هاي جديد براي كودكان مضر باشند وجود ندارد ولي مطالعات دراز مدتي نيز در تأييد بي خطر بودن آنها انجام نشده است.

 به همين دليل انجمن طب كودكان آمريكا هنوز موضعي در قبال اينكه متخصصين كودكان بايد شير خشك هاي حاوي اين مواد را براي شيرخواران سالم توصيه كنند يا نه، نگرفته است. شير خشك هاي حاوي اين مواد از شير خشك هاي ديگر گران ترند و به نظر بيشتر محققين مفيد بودن آنها ثابت نشده است.

كودكاني كه حساسيت شديد دارند بايد از شير خشك هاي مخصوص استفاده كنند كودكاني كه در هضم شير خشك گاو يا سويا مشكل جدي دارند گاهي به شير خشك هاي داراي هيدرولاز بهتر جواب مي دهند (اين شير خشك ها بعضي اوقات تحت عنوان شير خشك هاي كاهنده حساسيت يا Hypoallergic خوانده مي شوند هر چند ممكن است بعضي شيرخواران به اين نوع شير خشك ها نيز حساسيت داشته باشند). شير خشك هاي داراي هيدرولاز حاوي پروتئين هاي هيدروليزه هستند.

به عبارت ديگر پروتئين هاي موجود در اين شير خشك ها براي هضم بهتر قبلاً شكسته شده اند. مشكلات گوارشي شديد بويژه خون در مدفوع، استفراغ، يا اسهال و يا دانه هاي قرمز رنگ روي پوست نوزاد ممكن است نشانه هايي از حساسيت به شير باشند.

 در اين صورت در اسرع وقت به پزشك مراجعه كنيد. هيچگاه خودتان شير خشك درست نكنيد و همچنين چيزي به شير خشك آماده نيفزاييد مگر به دستور پزشك شير خشكي كه در خانه توليد شود ممكن است براي شيرخوار خطر آفرين باشد. اين شير خشك حتي اگر از روي دستور خاصي هم درست شده باشد تمامي مواد غذايي مورد نياز كودك را به ميزان كافي ندارد و ممكن است سبب وزن نگرفتن يا سوء تغذيه شود.

 به همين ترتيب، هيچگاه نبايد ويتامين، غلات، اسيد هاي چرب، روغن زيتون، شير گاو، شير مادر، يا هر گونه تركيبات ديگري به به شير خشك اضافه كرد مگر اينكه توسط پزشك تجويز شده باشد. مواد فراوان موجود در شير خشك با دقت زياد و ميزان بسيار دقيقي با هم تركيب شده اند و اضافه كردن مواد ديگر به آن ممكن است سلامتي كودك را به خطر اندازد.

 بويژه روغن زيتون كه ممكن است خيلي براي كودك خطرناك باشد زيرا زماني كه شير خوار بر مي گرداند روغن ممكن است وارد ريه ها شده و سبب آسيب جدي و دائمي به ريه ها و حتي مرگ شود. از آنجا كه هضم شير گاو براي شيرخواران مشكل است هيچگاه تا قبل از يك سالگي شير گاو را با شير خشك مخلوط نكنيد و يا آن را به تنهايي به شير خوار ندهيد.

 شير مادر را نيز با شير خشك نبايد مخلوط كرد زيرا اگر شيرخوار تا آخر شيشه اش را نخورد مقداري از شير با ارزش مادر به هدر مي رود.

با متخصصين كودكان مشورت كنيد اگر مي خواهيد كودك خود را با شير خشك تغذيه كنيد و دقيقاً نمي دانيد چه شير خشكي بايد استفاه كنيد و يا مي خواهيد شير خشك كودكتان را تغيير دهيد حتماً با متخصص كودكان مشورت كنيد. متخصصين كودكان با در نظر گرفتن وضعيت سلامت كودك، سن، مواد غذايي لازم براي بدن مي توانند بهترين توصيه را به شما بكنند.

 متخصص كودكان همچنين با تحت نظر گرفتن كودك از نظر واكنش به شير خشك و علائم بوجود آمده به شما كمك مي كند. سعي نكنيد حساسيت به شير خشك را خودتان تشخيص دهيد زيرا ممكن است مشكلي جدي را متوجه نشويد و يا كودكتان را از مواد غذايي كافي محروم كنيد.