۱. سیستم عضلانی و هورمونی خود را بشناسید
۲. به‌هیچ عنوان از داروهای آنابولیک ـ آندروژنیک استروئیدی استفاده نکنید
۳. سخت تمرین کنید اما مختصرتر
۴. از تمرین کردن عضلات بزرگ واهمه نداشته باشید
۵. واقعیت‌های مربوط به چربی‌سوزی موضعی را یاد بگیرید
۶. سلولایت (Cellalite) یا همان چربی برآمده
۷. واقع‌گرا باشید
● سیستم عضلانی و هورمونی خود را بشناسید
زنان به‌طور متوسط به لحاظ ژنتیکی از استعداد کمتری در قیاس با مردان برای ساختن عضلات برخوردار هستند. مردان به‌طور میانگین می‌توانند با اجراء تمرینات با شدت بر روی اکثر عضلات بدنشان حدود ۳۰۰ درصد بر قدرتشان قبل از رسیدن به حداکثر استعدادشان بیفزایند. در صورتی‌که زنان در شرایط مساوی تنها قادر هستند حدوداً ۲۰۰ درصد بر قدرتشان بیفزایند. اساسی‌ترین دلیل فیزیولوژیکی که چرا زنان به لحاظ ژنتیکی از استعداد کمتری برخوردار هستند بیشتر مربوط می‌شود به سلول‌های عضلانی و هورمونی آنها.
سلول‌های عضلانی: تمامی ما وقتی به دنیا می‌آئیم دارای میلیاردها سلول عضلانی هستیم که پس از آن هم به هیچ عنوان بر تعداد آنها افزوده نمی‌شود و تنها سایز سلول‌ها است که افزایش می‌یابد و نه تعداد آنها و همین خاصیت به آنها این امتیاز را می‌دهد به سایز و قدرت قابل ملاحظه‌ای دست یابند.
هورمون: هورمون‌ها عناصر قدرتمندی هستند که توسط غدد مختلف در بدن تشکیل می‌گردند. هورمون‌ها نقش اساسی در تنظیم عملکردهای بدن دارند. قوی‌ترین هورمون مردانه که توسط بیضه‌ها تولید می‌گردد تستسترون نام دارد و قوی‌ترین هورمون زنانه که توسط تخمدان تولید می‌گردد استروژن نام دارد. استروژن مسئولیت صفات ثانویه جنسی را در زنان عهده‌دار می‌باشد. دخترها قبل از دوران بلوغ ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر از پسرها دارای چربی می‌باشند. ولی پس از رسیدن به بلوغ کامل این میزان تقریباً به دو برابر (۲۰۰%) افزایش می‌یابد. که در این خصوص استروژن نقش اصلی در افزایش نرخ چربی زنانه دارد. در مردان تستسترون مسئولیت صفات ثانویه جنسی را برعهده دارد. از دو نمونه این صفات می‌توان به افزایش حجم عضلات و کاهش درصد چربی بدن اشاره کرد. بنابراین تستسترون در ماهیچه‌ای بودن و استروژن در چربی داشتن نقش دارند.
به‌صورت اتوماتیک تعداد سلول‌های عضلانی و سیستم هورمونی به‌طور میانگین زنان را در روند ساختن عضلات محدود می‌سازند. روش منطقی برای مقایسه پیشرفت زنان در مقایسه کردن آنها با یکدیگر می‌باشد و نه مقایسه کردن آنها با مردان. بنابراین شناخت سیستم عضلانی (تعداد سلول‌های عضلانی) و هورمونی به زنان کمک خواهد کرد که به یک دید واقع‌گرایانه در خصوص استعداد پیشرفت‌شان در بدنسازی دست یابند. با این وجود تمام سیستم‌های تمرینی و راه‌کارهای ارائه شده در مبحث برای استفاده توسط زنان نیز صدق می‌نماید.
● به‌هیچ عنوان از داروهای آنابولیک ـ آندروژنیک استروئیدی استفاده نکنید
آنابولیک مرتبط است با رشد و ترمیم سلول‌ها در صورتی‌که آندروژنیک مربوط می‌شود به تولید صفات مردانه. داروهای آنابولیک ـ آندروژنیک استروئیدی نوع مصنوعی هورمون تستسترون و دیگر هورمون‌های مردانه می‌باشند. دیر زمانی است که اکثر بدنسازان مرد به مصرف این هورمون‌ها مبادرت می‌کنند و با عوارض جانبی و تأثیرات آن سروکار دارند. در صورتی‌که این مسئله به‌ندرت در بین بدنسازان زن مشاهده گردیده. شاید یکی از دلایل اصلی استفاده این داروها در میان زنان نحوهٔ قضاوت مسابقات باشد که شبیه به مسابقات مردان می‌باشد و بزرگ بودن حجم عضلات و تفکیک عضلانی به‌عنوان فاکتور اصلی پیروزی قلمداد می‌گردد.
داروهای استروئیدی در روند افزایش حجم عضلانی تأثیرگذار هستند و به‌دلیل فقدان تستسترون در زن‌ها این داروها دارای تأثیر به مراتب بیشتر در آنها می‌باشند. با این‌وجود عوارض جانبی آنها برای زن‌ها به مراتب بیشتر از مردها می‌باشد. به خاطر داشته باشید که داروهای استروئیدی جدائی از خاصیت آنابولیکی‌شان دارای خاصیت آندروژنیکی نیز می‌باشند که مسئولیت اصلی‌اش توسعه ارگان‌های جنسی مردانه همچون (موی صورت و بدن، کلفتی صدا و…) می‌باشد. تقریباً هیچ داروی استروئیدی وجود ندارد که کلاً دارای خاصیت آنابولیک باشد و تمام داروهای استروئیدی دارای هر دو خاصیت آنابولیک باشد و تمام داروهای استروئیدی دارای هر دو خاصیت آنابولیک و آندروژنیک می‌باشند. به همین خاطر هنگامی‌که یک زن از داروهای استروئیدی استفاده می‌کند در حال وارد کردن یک عنصر رشد با خواص مردانگی به‌داخل بدنش می‌باشد که کاملاً با سیستم هورمونی (استروژن) و طبیعت بدن او متضاد می‌باشد. بدین ترتیب با مصرف این هورمون‌ها او مبدل می‌شود به یک جنس مؤنثی که دارای صفات مردانه نیز می‌باشد و نتیجتاً ریسک و خطر بسیار زیادی او را تهدید می‌نماید. مصرف داروهای استروئیدی علی‌الخصوص برای دخترانی که به بلوغ کامل نرسیده‌اند بسیار خطرناک می‌باشد. طبق بیانه‌ای که توسط سازمان پزشکی ورزشی آمریکا به چاپ رسیده عوارض جانبی ناخواسته بر اثر مصرف داروهای استروئیدی به ترتیب ذیل می‌باشد.
۱. افزایش صفات مردانگی
۲. توقف زودهنگام رشد قد
۳. آکنه
۴. کلفت شدن صدا
۵. پرموئی
۶. بزرگ شدن دستگاه تناسلی زنانه
عوارض بلندمدت داروهای استروئیدی هنوز به‌صورت کامل شناخته نشده است ولی به‌طور قطع در این حوزه نیز دارای تأثیر سوء می‌باشند. به‌هر حال اختلال در روند پریود بارزترین عوارض مصرف استروئیدها می‌باشد که در خصوص آن چندین مطلب علمی تا به حال به رشته تحریر درآمده است.
به‌دلایل فوق بر تمامی دست‌اندرکاران و مربیان و آنهائی‌که مسئولیتی در تمرین زنان عهده‌دار هستند واجب می‌باشد که در خصوص آگاهی دادن از عوارض جانبی این داروها به دختران و زنان هیچ کوتاهی نمایند.
البته این موضوع در خصوص مردان نیز صادق می‌باشد و تأکیدهای فوق تنها به زنان ختم نمی‌شود. و مردها نیز می‌بایست از عوارض جانبی این داروهای مصنوعی مطلع شوند.
به‌هر حال بدون استفاده از این قبیل داروها نیز می‌توان با تمرین صحیح، استراحت کافی، تغذیه مناسب، صبر و پیروی از یک زندگی سالم به یک بدن ماهیچه‌ای و خوش فرم بسته به ژنتیک خدادادی دست یافت.
● سخت تمرین کنید اما مختصرتر
تمرینات سخت و با شدت همانطور که برای مردها کارساز می‌باشد برای زن‌ها نیز کارا می‌باشد. از آنجائی که اکثر زن‌ها از پائین‌تنه قوی‌تر نسبت به بالاتنه‌شان برخوردار هستند لذا در ادامه برنامه تمرینی با شدت مضاعفی آورده شده است که بیشتر تأکیدش بر روی بالاتنه می‌باشد.
برنامه تمرینی با شدت مضاعف برای بانوان
۱. پرس سرشانه با هالتر از پشت
۲. سیم‌کش دست باز از جلو (کشش دست باز)
۳. پرس سینه
۴. شراگ با دمبل
۵. پول‌اور با دمبل
۶. نشر جانب با دمبل
۷. جلوبازو لاری با هالتر
۸. پشت‌بازو با دمبل تک دست خوابیده
۹. بارفیکس (منفی کامل). برای اجراء این نوع بارفیکس با کمک پاها خود را به بالاتنه برده و سپس در مقابل پائین آمدن مقاومت می‌نمائید.
۱۰. پارالل (منفی کامل)
۱۱. پشت پا با دستگاه
۱۲. جلو پا با دستگاه
۱۳. ساق پا ایستاده با دستگاه
۱۴. پشت پا با هالتر
۱۵. شکم (کرانچ)
همانطورکه مشاهده می‌کنید در برنامه تمرینی فوق ۱۰ حرکت برای بالاتنه و ۵ حرکت برای پائین‌تنه آورده شده است. ضمن اینکه بالاتنه قبل از پائین‌تنه تمرین داده می‌شود.
از هر حرکت تنها یک ست اجراء کنید و این برنامه را به‌صورت ۳ بار در هفته انجام دهید و پس از انجام این برنامه تمرینی برای مدت ۴ هفته نتایج آن‌را بر روی فیزیک بدنی خود مشاهده نمائید.
● از تمرین کردن عضلات بزرگ واهمه نداشته باشید
هنوز خیلی از زن‌هائی که به بدنسازی علاقه‌مند هستند از داشتن عضلات بزرگ و توسعه‌یافته می‌ترسند. ولی آنها باید از این نکته مهم آگاه باشند که بیشتر مردانی که در آرزوی داشتن عضلات بزرگ هستند حتی با وجود تمرین برای برای حدود ۱۰ سال باز از رسیدن به آن ناکام می‌مانند حال چه برسد به زنان.
همانطورکه می‌دانید ساختن عضلات بزرگ و حجیم بیشتر از همه چیز مرتبط است با ژنتیک برای اینکه به عضلات حجیم و بزرگ دست یابید، باید به‌صورت مادرزادی این عضلات در بدنتان وجود داشته باشد (یعنی از عضلات بلند و پهن و اتصالات تاندونی کوتاه) معمولاً در مردها یک‌چنین خصوصیتی یک در هزار می‌باشد حال چه برسد به زن‌ها.
قهرمان میس المپیا (Ms Olympia)، کری اورسون (Cory Everson) جزء معدود زنانی بود که یک‌چنین فیزیک بدنی را دارا بود. حال اگر بخواهید بازوی او را با لی‌هنی (Lee Haney) قهرمان مستر المپیا مقایسه کنید، اصلاً نمی‌توان آنها را با هم مقایسه کرد. چون بازوی کری حتی در بهترین شرایط هم کوچک‌تر از مردی می‌باشد که تا به‌حال به تمرین نپرداخته است.
به‌عقیده من امروزه اکثریت مردان و زنان حدود (۹۹ درصد آنها) دارای استعداد ژنتیکی نیستند که بتوانند عضلات بسیار حجیم و بزرگ بسازند. با تمام این تفاسیر اگر یک چنین اتفاقی افتاد و شاهین اقبال بر شانه‌تان نشست و فردی شدید که دارای عضلات بزرگ و حجیم بود راه چاره چه می‌باشد؟ برای فائق آمدن بر این مسئله کافی است چندین هفته تمرین نکنید و آن‌موقع است که عضلات سریعاً آب رفته (کوچک شده) و به سایز اولیه‌شان باز می‌گردند. برخلاف هایپرتروفی (بزرگ شدن حجم عضلانی) که به زحمت و تلاش مضاعف نیازمند است آتروفی (کوچک شدن حجم عضلانی) خیلی سریع و بدون هیچ تلاشی به‌دست می‌آید. بنابراین زن‌ها می‌بایست این خیال را از خود دور کنند که به عضلات حجیم دست می‌یابند و صددرصد خیالشان راحت باشد که با تمرین با وزنه تنها فرم زنانگی‌شان بهتر شده و بافت استخوانی‌شان قوی‌تر می‌گردد و در نهایت به مادران تندرست‌تری مبدل می‌گردند که فرزندان سالم‌تری را به‌دنیا می‌آورند.● واقعیت‌های مربوط به چربی‌سوزی موضعی را یاد بگیرید
حرکاتی مثل دراز و نشست، پا دوچرخه، پهلو، مسگری و… برای سالیان زیاد به‌عنوان حرکات آب‌کننده چربی و باریک‌کننده دور کمر مورد توجه مردم بود. ایده اجراء این تمرین‌ها بر این پایه استوار بود که با اجراء حرکات مربوط به میان تنه چربی لایه زیرین آن قسمت جهت تولید انرژی شروع به سوختن می‌نماید ولی متأسفانه باید گفت که این مسئله صحت واقعی ندارد.
چربی زیرپوستی ذخیره شده در دور کمر به فرمی می‌باشد که به آن لیپید (Lipid) می‌گویند برای اینکه لیپید به‌عنوان انرژی مورد استفاده قرار بگیرد ابتدا می‌بایست به اسیدهای چرب (Fatty acids) تبدیل گردد که یک‌چنین تبدیلی جهت به‌کارگیری لیپید به‌عنوان سوخت به لحاظ شیمیائی بسیار پیچیده می‌باشد. به‌طور ساده می‌توان این‌طور عنوان کرد در این پروسه تبدیل لیپید می‌بایست در جریان خون گرفته و به کبد برود و در آنجا به اسیدهای چرب مبدل می‌گردد و سپس از آنجا دوباره برای تأمین انرژی به عضله در حال فعالیت فرستاده شود. خب تا این‌جای کار همه چیز منطقی به‌نظر می‌رسد. ولی یک مشکل عمده وجود دارد و آن اینکه راه دلخواه و مستقیمی از سلول‌های چربی به سلول‌های عضلانی وجود ندارد. هنگامی‌که چربی به‌عنوان سوخت به مصرف بدن می‌رسد، روند متابولیزه شدن آن به‌طور عمده در داخل کبد و از طریق سلول‌های چربی سراسر بدن تأمین می‌گردد و همانطور که می‌دانید نحوه این اولویت‌بندی در مصرف سلول‌های چربی برمی‌گردد به ژنتیک فردی. بنابراین چربی‌سوزی موضعی از طریق اجراء حرکات ورزشی غیرممکن می‌باشد و هر کسی‌که حرکت یا حرکات خاصی را برای چربی سوزی موضعی در سمتی از بدن توصیه می‌کند به احتمال بسیار زیاد دارای اطلاعات نادرست و غیرعلمی می‌باشد.
● سلولایت (Cellalite) یا همان چربی برآمده
چربی برآمده یا همان سلولایت یک ظاهر ناهموار و برجسته و فرو رفته دارد. هنگامی‌که بدن به دلایلی همچون استرس گردش نامناسب، وضعیت خون، اکسیژن‌گیری ناکافی، دهیدراته شدن (نرساندن آب کافی به بدن) از وضعیت بالانس و نرمال خود خارج شود این وضعیت غیرنرمال باعث می‌شود که چربی، مایعات و مواد در سطحی پائین‌تر از حد معمول زیرپوست حبس شوند و به چربی برآمده مبدل می‌شوند هنگامی‌که یک چنین حالتی رخ می‌دهد بافت‌های اتصال دهنده بین سلولی شروع به ضخیم‌تر شدن و سفت‌تر شدن می‌کنند و در نتیجه یک‌سری منافذ کوچک بر روی سطح پوست ظاهر می‌شود.
چربی برآمده تنها در بخش‌های مشخصی از بدن ظاهر می‌شود در مردان این نوع چربی در بخش شکم و کمر و در زن‌ها در قسمت پشت ران، باسن و شکم می‌باشد. چرا این نوع چربی تنها در قسمت‌های مشخصی از بدن ظاهر می‌شود؟
دلیل یک‌چنین تمایلی به خاطر وجود بیش از اندازه یک آنزیم است که برای ذخیره چربی در آن قسمت به‌نحو قابل توجهی بیش از حد نرمال می‌باشد. تمرکز یک چنین آنزیم‌هائی که به آنها لیپوپروتئین یا لیپاز می‌گویند به مراتب در قسمت‌هائی همچون سینه، باسن و ران در زنان بیشتر می‌باشد. البته تمرکز این آنزیم‌ها در قسمت شکم و کمر مردان بیشتر می‌باشد. با وجودی‌که سلول‌های چربی نرمال و چربی برآمده از لحاظ شکل ظاهری با هم تفاوت دارند ولی در بعضی موارد دارای وجه مشترک می‌باشند و به‌همین دلیل می‌توان از آنها برای تأمین انرژی بدن استفاده کرد. پس از این لحظه به بعد می‌بایست به این چربی برآمده هم به‌عنوان منبع تأمین انرژی که در بدن ذخیره می‌شود و می‌توان از آن در آینده استفاده کرد نگاه کنید. هنگامی‌که فرد وزن کم می‌کند بالانس انرژی را در بدن بر هم می‌زند یعنی فرد کالری بیشتری از کالری مورد نیاز روزانه بدن مصرف می‌کند. این کالری مازاد مورد نیاز بدن از طریق چربی موجود در بدن تأمین می‌شود و بدین ترتیب از سایز سلول‌های چربی کاسته می‌شود. یک موضوع که دانستن آن چندان خوشایند نیست این است که هنگامی‌که یک سلول چربی در بدن تولید شد دیگر از بین نمی‌رود و در نهایت تنها اتفاقی که برایش می‌افتد این است که حجم خود را از دست می‌دهد. به‌صورت طبیعی هیچ راهی برای جدا کردن آن از بدن وجود ندارد ولی موضوع خوشایند کننده اینست که وقتی سلول چربی مصرف می‌شود از حجم کاسته می‌گردد و دیگر به‌نظر نمی‌رسد. با دانستن موارد فوق چند تکنیک منطقی و علمی در ادامه عنوان گردیده که در رهائی از دست این چربی‌ها مفید می‌باشد.
▪سلولایت چیزی بیشتر از چربی ذخیره شده نمی‌باشد.
▪ تمام چربی‌های ذخیره شده، آب کردن و یا همان سوزاندن و از بین بردن چربی جدای از محل ذخیره شده آن کار دشواری می‌باشد.
▪زن‌ها در قیاس با مردها دو برابر چربی بیشتری در ناحیه پشت ران و باسن ذخیره می‌نمایند که قسمت اعظم این مسئله مربوط است به سیستم هورمونی آنها و دوران مادر شدن و بچه‌دار شدن.
▪ زشتی و برآمده شدن چربی چند دلیل دارد که از جمله می‌توان به ذخیره شدن چربی بیش از حد، کاهش سایز عضلات، تحلیل قدرت و روند پیر شدن بافت‌های اتصال دهنده اشاره کرد.
▪ روش‌های سریع خلاصی از دست این قبیل چربی‌ها بر پایه برداشت‌های غلط، ناآگاهی و دروغ مطلق استوار می‌باشد.
▪ چربی از طریق سونا، ماساژ، کمپرس آب گرم، کمربند لاغری و هر دستگاه تبلیغاتی دیگر از بدن خارج نمی‌شود.
▪ راه علاج رهائی از دست چربی‌های برآمده در پیروی از یک رژیم غذائی کم‌کالری جهت کوچک‌تر کردن حجم سلول‌های ذخیره چربی و اجراء تمرینات با وزنه (دستگاه) جهت قوی‌تر ساختن عضلات و نوشیدن آب به میزان کافی و از همه مهم‌تر صبور بودن خلاصه می‌شود. بنابراین آگاه باشید که سلولایت هم یک نوع چربی است و تفاوت چندانی هم با چربی نرمال ندارد و بدین ترتیب به هیچ عنوان اجازه ندهید که تبلیغات مربوط به رهائی از دست چربی در کوتاه‌ترین مدت که تنها ثمری که برایتان دارد هدر دادن پول و سلامتی‌تان است و شما را از هدف اصلی‌تان دور سازد.
● واقع‌گرا باشید
در دنیای واقعی خیلی از زن‌ها (مثل مردها) بیشتر از اینکه به سلامتی‌شان ارزش قائل شوند به ظاهرشان ارزش قائل می‌شوند. البته بیشتر این‌گونه افراد دیر یا زود عواقب ناخوشایند این نوع رویکرد را تجربه خواهند کرد. اجراء تمرینات ورزشی و رژیم غذائی صحیح هر دو مزایائی را برای فرد به همراه دارند که در نوع خود منحصربه‌فرد می‌باشند. به همین ترتیب تلاش در جهت بهتر به‌نظر رسیدن همزمان سطح سلامتی و تندرستی را نیز ارتقاء می‌دهد و نهایتاً فرد با یک تیر دو نشان را می‌زند و در درازمدت حس شادی و شعف حاصله از داشتن یک فیزیک بدنی سالم می‌تواند نقش بسیار زیادی در ارتقاء تندرستی و سالم زیستن فرد ایفا کند.
تنها نکته‌ای که متذکر شدن آن لازم به‌نظر می‌رسد نادیده گرفتن این حقیقت می‌باشد که افراد به لحاظ فیزیکی با هم دو برابر نیستند و به همین خاطر سعی نکنید تنها با کپی کردن و اجراء تمرینات بیش از حد برای رسیدن به یک فیزیک بدنی سوپر مدل باعث صدمه‌دیدگی و افسردگی خود شوید. وضعیت خود را در نظر بگیرید و با شرایط و امکانات موجود خود را برای رسیدن به هدف‌تان تجهیز نمائید و مطمئن باشید که با صبر و پشتکار به نتایج قابل توجهی دست خواهید یافت.
مجله دانش ورزش
