رژيم- يك مطالعه كشوري در سال86 نشان داد كه بيش از 40درصد از داروهاي قاچاق مربوط به فرآوردههاي مكملهاي غذايي است كه به لحاظ پزشكي، مصرف و يا عدممصرف آنها ضرورتي ندارد. علت اصلي توليد مكملها نياز انسانهاست و بخش زيادي از مكملهاي غذايي و دارويي با هدف كمك به ارتقاي سلامت افراد تهيه ميشود و از اين نظر توليد اين محصولات، خود ارزش بالايي دارد.
مكملهاي غذايي خصوصا در مناطق محروم كه سوءتغذيه رواج دارد و هنگام وقوع بحرانهاي طبيعي مثل زلزله و سيل كه ممكن است مردم منطقهاي را براي مدتي در معرض خطر كمبودهاي تغذيهاي قرار دهد بسيار حياتي و ارزشمند است؛ علاوه بر اين، با توجه به افزايش اميد به زندگي، مكملها اگر درست مصرف شوند ميتوانند تا حد زيادي به توانمندي بهتر افراد در سالهاي بعدي زندگي كمك كنند. براي مثال در بسياري از كشورها مصرف مكمل كلسيم همراه با ويتامينD بهصورت همگاني توصيه ميشود.
نبايد فراموش كنيم كه تغذيه مناسب اصل است ولي اگر به دلايلي تغذيه ما نتواند نيازهاي ما را تامين كند مصرف مكملها ضروري و حياتي است. مصرف مكملهايي غذايي اغلب براي سنين بالاي 60 سال در نظر گرفته ميشود كه بدن افراد با كمبودهايي مواجه است. هيچ ضرورتي در مصرف مكملهاي غذايي براي جوانان وجود ندارد اما علاقهمندي مردم به مصرف اين مكملها موجب رونق بازار اين قبيل محصولات در داخل كشور شده است.
مكمل وقتي به كمك فرد ميآيد كه مواد غذايي نميتواند كاملكننده نيازهاي سلولي انسان به ويتامينها يا املاح باشد. در حقيقت پزشكان مكملهاي دارويي يا غذايي را با توجه به جنبههاي مختلف فرد، شامل وضعيت سلامت، رشد، سن و عوامل ديگر تجويز ميكنند؛ بهدليل اينكه مواد موجود در مكملها اغلب از ويتامينها و املاحي هستند كه معمولا در غذا وجود دارند.
مكملهاي دارويي، بخشي از مواد غذايي فشردهشده هستند كه تغذيه روزانه ما را كامل ميكنند. اين مواد كه بهصورت قرص، دراژه، كپسول يا پودر در اختيار مصرفكننده قرار ميگيرند، در فرم قرص يا پودر، ما را به ياد داروهاي شيميايي مياندازند ولي نقش دارويي ندارند و براي درمان يا تسكين درد استفاده نميشوند. به گزارش گزونده مديسين محققان بعد از سالها پژوهش به اين نتيجه رسيدهاند كه مكملهاي غذايي در سالهاي اخير بيشتر مصرف ميشوند. بنا بر آمار، يكسوم از مردم، مصرفكننده اين مواد هستند. خانمهاي ميانسال ارزش بيشتري براي اين مواد قائل ميشوند.
آنچه جالب است، ليست اين مواد و كاربرد آنهاست: ويتامين ث در سرماخوردگي كمك ميكند؛ آ- ث – اِ تقويتكننده سيستم ايمني بدن، قلب و دستگاه گردش خون است؛ كلسيم ضدپوكي استخوان است؛ سِلن بر ضدسرطان عمل ميكند؛ آلرژن براي اندامسازي و محافظت پوست استفاده ميشود.
دلايل زيادي براي استفاده از اين مواد وجود دارد. اين مواد ميتوانند قابليت يادگيري و كار را افزايش داده، درصد خستگي و سستي بدن را كاهش دهند؛ همچنين ميتوانند از بدن در مقابل بيماريهاي مختلف محافظت كنند و به خاطر تكميلكردن تغذيه روزانه، انسان را ديرتر به مرحله افسردگي و پيري ميرسانند. اين نكته روشن است كه كساني كه يكجانبه و اشتباه غذا ميخورند نميتوانند با استفاده از اين مواد، بدن خود را سالم نگهدارند؛ برعكس اگر تغذيه مناسب و مقوي باشد، تمام مواد لازم از جمله ويتامينها و مواد معدني به بدن ميرسند و نيازي به مصرف مكملهاي غذايي نيست. از طرف ديگر در بعضي از بيماريها ميتوان از اين مواد استفاده كرد.
در اين مورد ميتوانيم بيماريهايي مثل ديابت، استئوپروز، بيماريهاي دستگاه گوارشي وسرطان را نام ببريم. همراه داروهاي شيميايي كه عوارض جانبي ناگواري مثل حالت تهوع، استفراغ و بياشتهايي دارند نميتوان از هر ماده تكميلكننده تغذيه استفاده كرد؛ در اين مورد بايد با متخصصين تغذيه مشورت كرد. در بعضي از مراحل زندگي و در شرايط ويژه، مواد غذايي لازم نميتوانند به طور كامل به بدن برسند؛ خانمهاي باردار و شيرده و اشخاص مسن در اين گروه قرار دارند.
ويتامينها، مواد معدني و ساير مواد تغذيهاي در فرم قرص يا دراژه ميتوانند در اين مراحل تكميلكننده تغذيه روزانه باشند. نتيجه اينكه يك تغذيه همهجانبه و متنوع، تمام نيازهاي بدن را برطرف خواهد كرد. كساني كه به مقدار كافي ميوه، سبزي، مواد سبوسدار، شير و محصولات شيري كمچربي مصرف ميكنند مشكلي از نظر تغذيه نخواهند داشت. يك غذاي مقوي به همراه ادويه و سبزيجات كافي بيشتر از مصرف قرصها، دراژهها و پودرها براي بدن سودمند خواهد بود.