هورمون ها و دستگاه درون ریز
۱- هورمون ها توسط سلول های خاصی و فقط در خون ترشح می شوند و در واقع نوعی پیک شیمایی چرا که عملکرد سلول های مقصد را تغییر می دهد.
۲- دستور هورمون هم به نوع هورمون بستگی دارد و هم به سلول هدف .
۳- موادی وجود دارند که بدون ورود به جریان خون بر روی سلول ها ی مجاور خود اثر می گذارند…این مواد هم به عنوان پیک شیمیایی عمل می کنند و بر عملکرد سلول هدف تاثیر می گذارند، اما معمولا به آنها هورمون گفته نمی شود..مانند انتقال دهنده های عصبی
۴- تفاوت انتقال دهنده های عصبی با هورمون ها در این است که عملکرد سریع و عمری کوتاه دارند در حالی که هورمون ها معمولا اثری کند تر و طولانی تر دارند. انتقال دهند های عصبی از نورون ها (سلول های عصبی) تولید میشوند و بعد از عبور از سلول پیش سیناپسی و گذر از فضای سیناپسی به سلول پس سیناپسی می رسند و این در حالی است که هورمون ها از سلول های درون ریز و به درون مایع میان بافتی و سپس وارد جریان خون می شوند.
۱- هورمون سلول هدف را از روی گیرنده ی آن شناسایی می کند که گیرنده مولکولی است که بر روی غشا سلول و یا درون سلول(درون هسته یا سیتو پلاسم) قرار دارند و گیرنده از نظر شکل سه بعدی مکمل هورمون است.
۲- جنس گیرنده هورمون، پروتئینی است ولی جنس هورمون می تواند آمینو اسیدی و یا استروئیدی باشد.
۳- کار اصلی غدد درون ریز ترشح هورمون است
۹ – اندامهای ترشح کننده هورمون : علاوه بر غدد درون ریز بعضی از اندام های بدن علاوه بر کار تخصصی خود ترشح هورمون را نیز بر به عنوان وظیفه ای فرعی انجام می دهند.
نمونه ی این اندام ها: معده(علاوه بر گوارش غذا گاسترین هم ترشح می کند که وارد خون می شود) – روده باریک( در کنار گوارش غذا هورمون سکرتین هم ترشح می کند که وارد مویرگ های خونی می شود) – کلیه (علاوه بر وظیفه دفع مواد هورمون های اپی نفرین و نورا اپی نفرین و همچنین آلدوسترون و کورتیزول را هم ترشح می کند) – کبد و مغز و قلب نیز هورمون هایی را ترشح می کنند که در این اندام ها ترشح هورمون ها توسط گروهی از سلول های خاص به نام سلول های درون ریز انجام می شود.
۱۰- غده های برون ریز غده هایی هستند که مواد ترشحی خود را درون ساختار های لوله مانند به نام مجرا می ریزند و این مجرا ها به درون و یا بیرون از بدن راه دارند. مثال هایی از این غدد برون ریز: غده های عرقی ، غده های بزاقی ، غدد ترشح کننده ی آنزیم های گوارشی ، پروستات و سمینال ویزیکول و…
۱۱-اندام هایی هستند که هم بخش درون ریز دارند و هم بخش برون ریز برای مثال: پانکراس اندامی است که هم قسمت درون ریز و هم برون ریز دارد. قسمت درون ریز آن هورمون های انسولین و گلوکاگون که وارد خون می شوند و مقدار قند خون را به ترتیب کاهش و افزایش می دهند و قسمت برون ریز آن آنزیم های گوارشی را وارد مجرایی مشترک بین پانکراس و کبد (بعد از کیسه صفرا) می کند.
۸- هورمون های آمینو اسیدی از یک آمینو اسید تغییر شکل یافته یا تعدادی آمینو اسید که با هم پیوند پپتیدی تشکیل داده اند و به شکل پروتئین در آمده اند.
هورمون های آمینو اسیدی: تحریک کنند ها مانند تحریک کننده ی رشد و تحریک کننده غده ی فوق کلیه – تحریک کننده ی تیروئیدی – هورمون های اکسی توسین – هورمون های LH و FSH – ضد ادراری ADH – لاکتوژن – انسولین – گلوکاگون
۹- هورمون های استروئیدی دارای ساختار لیپیدی هستند و از کلسترول ساخته می شوند. هورمون های استروئیدی عبارتند از: استروژن – پروژسترون – تستوسترون که هورمون های جنسی هستند و همچنین آلدوسترون و کورتیزول.
۱۰- بخش قشری فوق کلیه هورمون های آلدوسترون و کورتیزول را ترشح می کند که استروئیدی هستند
۱۱- هورمون آلدوسترون باعث باز جذب یون های سدیم از کلیه ها می شود، در نتیجه افزایش فشار خون را سبب می شود و همچنین آلدوسترون دفع سدیم به درون ادرار را نیز کاهش می دهد تا فشار خون افزایش یابد.
در مقابل باز جذب سدیم آلدوسترون باعث می شود کلیه دفع یون پتاسیم را به درون ادرار افزایش دهد در نتیجه مقدار پتاسیم خون کاهش می یابد.
در مواقعی که مقدار آلدوسترون کم باشد پتاسیم خون زیاد می شود که این افزایش بر روی عصب و ماهیچه تاثیر گذاشته و برون ده قلب نیز کاهش می یابد و حتی ممکن است شخص با خطر مرگ مواجه شود…
۱۲- هورمون کورتیزول: کورتیزول هورمونی استروئیدی است که از قشر فوق کلیه ترشح می شود و در پاسخ به موقعیت های تنش زا و روبرو شدن با خطر آزاد می شود.
مقدار قند خون را افزایش می دهد و باعث می شود پروتئین ها برای مصرف شکسته شوند و همچنین باعث کاهش التهاب و ترمیم زخمها و التیام روحی هنگام مصیبت ها می شود. هر عاملی که به بدن آسیب بزند مانند ضربه ، جراحت ، عفونت ، سوختگی و … باعث ترشح کورتیزول می شود.
۱۳- هنگامی که هورمون پروتئینی به گیرنده ی خود در سطح غشا متصل می شود یک آنزیم غشایی به نام سیکلاز فعال می شود و در سمت داخل سلول باعث تبدیل ATP به AMP حلقوی می شود که در واقع پیک دومین است و AMP باعث فعال یا غیر فعال شدن یک آنزیم یا زنجیره ای از آنزیم ها می شود، یعنی ممکن است پیک دومین آنزیم نخست را فعال و آن آنزیم به نوبه ی خود آنزیم دوم را فعال کندو …سرانجام فعالیت سلول هدف در اثر تغییر عملکرد آنزیم یا آنزیم هایی که ذکر شد تغییر می کند –
۱۴- اگر مقدار هورمونی در بدن زیاد باشد بدن با مکانیسم خود تنظیمی منفی مقدار آنرا کم می کند و اگر میزان آن کم باشد مقدار آنرا افزایش می دهد. (در خود تنظیمی منفی مقدار زیاد هورمون باعث کاهش آن می شود و بر عکس) ولی در خود تنظیمی مثبت زیاد بودن مقدار هورمون باعث افزایش ترشح آن می شود.
۱۴- دو غده ی هیپوتالاموس و هیپوفیز مرکز اصلی برای تنظیم ترشح سایر غده های درون ریز هستند.
خواننده محترم، این مطلب در سایت ادکوان ( پایگاه تخصصی بدنسازی و پاورلیفتینگ ) منتشر شده و شما هم اکنون درحال خواندن نسخه کپی آن هستید. لطفا جهت حمایت از ما، به سایت ادکوان مراجعه کنید. متشکرم.
Edcoan.ir
۱۵- هیپوتالاموس مرکزی در مغز است که فعالیت های دستگاه عصبی و غدد درون ریز را هماهنگ می کند و نیز بسیاری از اعمال بدن مانند: دمای بدن ، فشار خون و احساسات را تنظیم می کند.
۱۶- هیپوتالاموس از قسمت های دیگر مغز ، اطلاعاتی در باره ی شرایط درونی و بیرونی بدن بدست آورد و سپس به پیام های عصبی و نیز به غلظت هورمون های خون پاسخ می دهد در واقع پاسخ هیپوتالاموس صادر کردن دستور هایی به غده ی هیپوفیز است این دستورات هم هورمون های آزاد کننده هستند که هر یک سبب می شود
قسمت جلوی هیپوفیز(هیپوفیز پیشین) هورمونی را بسازد و آنرا ترشح کند برخی دیگر از هورمون های هیپوتالاموس مهار کنند هستند و باعث می شوند که هیپوفیز پیشین ترشح یکی از هورمون های خود را متوقف کند.
۱۷- هیپوفیز سه قسمت دارد: پسین ، پیشین و میانی
۱۸- قسمت پیشین هیپوفیز بیشترین هورمون ها را ترشح می کند.
۱۹- سلول های عصبی هیپوتالاموس دارای اکسون هایی هستند که تا قسمت پشتی غده هیپوفیز(هیپوفیز پسین) ادامه می یابند.
سلول های عصبی هیپوتالاموس(جسم سلولی آنها) دو هورمون می سازند که در هیپوفیز پسین(در پایانه اکسون ها) ذخیره می شوند تا در مواقع لزوم آزاد شوند.
این دو هورمون که هیپوتالاموس آنها را می سازد عبارتند از:
الف- اکسی توسین (سبب خروج شیر از غده های پستانی و نیز سبب انقباضات رحم در هنگام زایمان می شود)
ب-هورمون ضد ادراری ADH(سبب می شود در مواقع لزوم ادرار غلیظ شود و در نتیجه آب بدن حفظ شود) است.
بافت هدف هورمون ها
۲۰-هورمون رشد بر تمام بافت ها اثر می گذارد, و باعث تحریک ساخت پروتئین، استخوان و رشد و افزایش حجم ماهیچه (نه تقسیم آن) می شود.
۲۱- هورمون LH بر تخمدان ها و بیضه ها تاثیر میگذارد و باعث تحریک تخمک گذاری در تخمدان ها و آزاد شدن هورمون های جنسی نر و ماده می شود.
۲۲- اکسی توسین بافت هدفش غدد پستانی و دیواره ی رحم است.
۲۳- هورمون آمینو اسیدی ضد ادراریADH بر روی کلیه تاثیر می گذارد و باعث غلیظ شدن ادرار می شود .
۲۴- هورمون آلدسترون بر روی کلیه اثر می گذارد و باز جذب سدیم و دفع پتاسیم را باعث می شود .
۲۵- هورمون پاراتیروئیدی باز جذب کلسیم از ادرار را افزایش می دهد.
نکات هورمون ها ی تیروئیدی:
۲۶- وظیفه:این هورمون ها میزان سوخت و ساز بدن را تنظیم می کنند-
– رشد طبیعی مغز را باعث می شوند .
– رشد استخوان ها و افزایش حجم ماهیچه ها را در دوران کودکی افزایش می دهند
– بر اعمال تولید مثلی تاثیر دارند .
– در افراد بزرگسال باعث هوشیاری می شوند.
– بالا بودن میزان کلسیم در خون سبب تحریک ترشح هورمونی به نام کلسی تونین از غده تیروئید می شود که باعث رسوب کلسیم در بافت استخوانی می شود. از کلسیم در موارد مختلفی استفاده می شود از جمله انقباض ماهیچه ها( که در در ماهیچه ذخیره می شود) و نیز برای ترشح بعضی از مواد از سلول.
– هورمون های تیروئیدی از افزودن ید به آمینو اسید تیروزین ایجاد می شوند.
۲۷- کم کاری تیروئید(هیپوتروئیدیسم) که در کودکان باعث کاهش رشد، عقب افتادگی ذهنی و یا هر دو را به همراه دارد و در افراد بالغ هیپوتروئیدیسم سبب کمبود انرژی ، خشکی پوست و افزایش وزن می شود.
۲۸- پر کاری تیروئید(هیپر تروئیدیسم) سبب بیقراری ، اختلالات خواب ، افزایش تعداد ضربان قلب و کاهش وزن می شود. این تنش ها تا حدودی بوسیله ی کورتیزول مهار می شود که از بخش قشری فوق کلیه آزاد می شود مهار می شود.
۲۹ – هورمون پاراتیروئید: باعث افزایش باز جذب کلسیم از روده(از طرق فعال کردن ویتامین D که باعث افزایش میزان کلسیم در خون می شود ، باز جذب آن از کلیه و تجزیه املاح کلسیم در استخوان و در نهایت باعث افزایش آن در خون می شود.
۳۰- به غده ی تیروئید بزرگ گواتر گفته می شود که علت آن کمبود ید است. غده ی تیروئید در جلوی گلو قرار دارد و چهار غده ی پارا تیروئید هم در پشت غده ی تیروئید و چسبیده به آن قرار دارد.
۳۱- در تنظیم کلسیم دو غده ی تیروئید(با کلسی تونین موجب کاهش کلسیم) و پارا تیروئید ( با پاراتورمون موجب افزایش کلسیم خون) این دو غده عکس هم عمل می کنند.
نکات هورمون های غدد فوق کلیوی:
۳۲- قسمت مرکزی فوق کلیه در مواقع فشار – روحی – جسمی مانند دستگاه هشدار دهنده عمل می کند و هورمون های ستیز و گریز را آزاد می کند و این هورمون ها عبارتند از اپی نفرین و نورا اپی نفرین.
توجه: دستگاه سمپاتیک نیز در مواقع تنش زا همین پاسخ را ایجاد می کند اما مدت اثر هورمون های قسمت مرکزی طولانی تر است. این هورمون های ستیز و گریز باعث افزایش ضربان قلب ، افزایش فشار خون ، قند خون و افزایش جریان خون به قلب و شش ها می شود.
۳۳- هورمون های بخش قشری فوق کلیه عبارتند از آلدوسترون و کورتیزول که در پاسخ دیر پا به فشار روحی – جسمی آزاد می شوند. مقدار زیاد کورتیزول سبب سرکوب سیستم ایمنی می شود و مقدار انرژی در دسترس بدن را افزایش می دهد. برای مثال کورتیزول باعث می شود مقدار گلوکز خون افزایش یابد و پروتئین ها برای مصرف شکسته شوند. اما آلدوسترون آزاد شده از بخش قشری فوق کلیه باز جذب سدیم افزایش – فشار خون افزایش و همچنین مقدار پتاسیم خون کاهش می یابد. محرک ترشح آلدوسترون افزایش مقدار K پتاسیم است.
وچند نکته دیگر:
۱- انسولین هورمونی است که از بخش درون ریز پانکراس آزاد می شود.
۲- انسولین با افزایش تولید و تجمع گلیکوژن در کبد، قند خون را کاهش می یابد و همچنین باعث می شود جذب گلوکز توسط سلول های ماهیچه ای و تبدیل آن به گلیکوژن به عنوان یک منبع انرژی را افزایش می دهد.
– انواع دیابت عبارتند از:
دیابت نوع یک بر اثر حمله دستگاه ایمنی بدن به جزایر لانگرهانس ایجاد می شود که نوعی بیماری خود ایمنی است.
دیابت نوع دو به دنبال چاقی و عدم تحرک ایجاد می شود و در نوع دو تعداد گیرنده های انسولین در سلول ها کم ولی مقدار انسولین خون طبیعی است.
۱- غده ی پینه آل به اندازه ی یک نخود در مغز است و ملاتونین ترشح می کند که در تنظیم ریتم های شبانه روزی ، نمو جنسی ، اختلالات خلقی مانند افسردگی زمستانی نقش دارند.
۲- مهمترین هورمون تنظیم کننده ی قند خون انسولین و نقش گلوکاگون در افزایش میزان قند خون نسبت به سایر هورمون ها نقش موثرتر و بیشتری دارد.
۳- هورمون ها و عوامل افزایش دهنده ی قند خون عبارتند از: گلوکاگون – اپی نفرین (آدرنالین) – نورا اپی نفرین ( نورا آدرنالین) – کورتیزول – سیستم سمپاتیک .
۴- انسولین و اپی نفرین عکس یکدیگر عمل می کنند.
تهیه شده در پایگاه تخصصی بدنسازی و پاورلیفتینگ (ادکوان – Edcoan.ir)
