استخوانها

استخوانها

اسکلت ، قالبی است که به جانور شکل می دهد و زمینه را برای حفاظت ، استحکام و حرکت آن فراهم می آورد . در بین جانوران ، دو نوع اسکلت مشاهده می شود : اسکلت خارجی و اسکلت داخلی .
اسکلت داخلی ویژه گروه مهره داران است و در آن ، اسکلت از جنس غضروف . استخوان و یا هر دوی آنهاست . عضلات روی اسکلت قرار دارند و با انقباض خود ، آنها را می کشند و باعث حرکت می شوند .

انواع استخوانها
استخوانها به یکی از چهار حالت دراز ، پهن ، نامنظم و کوتاه وجود دارند . استخوانهای دراز هم در دستها و هم در پاها دیده می شوند . استخوانهای جمجمه مانند استخوانهای دنده ها جزو استخوانهای پهن به شمار می روند . استخوانهای ستون مهره ها از نوع استخوانهای نامنظم هستند . استخوانهای مچ ها و پاشنه نمونه هایی از استخوانهای کوتاه هستند که ظاهراً به شکل مکعبی به نظر می رسند .
استخوانهای مچ دست کوتاه هستند و حرکت انعطاف پذیر این اندام را امکان پذیر می سازند . این مسأله در مورد استخوانهای نامنظم ستون مهره ها نیز صادق است . استخوان ران ، یک استخوان دراز است که به عنوان تکیه گاه عضلات قوی پاها برای تحمل وزن بدن سازگاری حاصل کرده است . میزان حرکت استخوانها در محل مفاصل ، به شکل استخوان و ساختار مفصل بستگی دارد .
اعمال استخوان
دستگاه استخوانی پنج وظیفه خاص دارد :
۱- اعضای بدن را نگه می دارد و به بدن شکل می دهد .
۲- حفاظت از اندامهای داخلی نرم و ظریف را به عهده دارد . برای مثال ، جمجمه از مغز ، گوش داخلی و قسمتهایی از چشم محافظت می کند . قفسه سینه که شامل ستون مهره ها ، دنده ها و جناغ سینه است ، اندامهای مهمی مانند قلب و ششها را در بر دارد . ستون مهره ها نخاع را در بردارد و از آن حفاظت می کند .
۳- با وجود آن حرکت میسر می شود و جایگاه اتکای عضلات است . ماهیچه هایی که به اسکلت متصل می شوند ، ماهیچه های اسکلتی نامیده می شوند . این ماهیچه ها به هنگام انقباض ، نیروی کششی به استخوان وارد می سازند و آن را حرکت می دهند . به این طریق ، استخوانها در حرکت بدن سهم حیاتی دارند و مانند اهرمهایی تحت تأثیر عضلات عمل می کنند .
۴- ذخیره سازی کانیها . استخوانها محل ذخیره کانیهایی نظیر کلسیم و فسفر هستند . در شرایط تغذیه ناکافی ، بدن می تواند به مصرف این کانیها بپردازد . برای مثال هر گاه میزان کلسیم از حد طبیعی پایین تر بیاید ، استخوانها کلسیم مورد نیاز را وارد جریان خون می کنند و به این ترتیب ، استخوانها به حالت پایدار ماندن میزان کلسیم خون اثر می گذارند .
۵- گلبول سازی . مغز قرمز استخوان ، مرکز گلبول سازی است .  مغز قرمز در استخوانهای دنده ها ، جناغ سینه و استخوانهای نیم لگن ساخته می شود .
رشد استخوان
استخوان دراز در دوره جنینی ابتدا به صورت بافت پیوندی است . بعد ، حالت غضروفی پیدا می کند . مرحله غضروفی شدن ، مرحله شکل گیری هم هست ؛ زیرا با این تبدیل ، غضروف شکل حقیقی استخوان را به خود می گیرد . در ادامه این مرحله ، غضروف درازتر و استخوانی می شود .
استخوان ، رشد قطری هم دارد . این امر به وسیله سلولهای بافت استخوانی صورت می گیرد .
به طور متوسط رشد استخوان در زنها تا حدود هجده سالگی و در مردان تا حدود بیست یا بیست و یک سالگی ادامه می یابد ؛ اما استخوانسازی در استخوان شکسته در همه حال انجام می شود . سلولهای استخوانساز در محل شکستگی فعال می شوند و در زمانی کوتاه ، مقدار زیادی ماده استخوانی ترشح می کنند . پیشرفت استخوانسازی در محل شکستگی ، به سن و سلامت عمومی شخص بستگی دارد .
اسکلت آدمی از دو بخش عمده درست شده است : اسکلت محوری یا مرکزی و اسکلت ضمیمه ای .
اسکلت محوری شامل استخوانهای سر ، ستون مهره ها ، دنده ها ، جناغ سینه و استخوان هیوئید است . استخوان هیوئید یا استخوان لامی در گردن قرار دارد ؛ یعنی در جایی که قاعده زبان به آن می چسبد .
اسکلت ضمیمه ای ، استخوانهای دستها و پاها را شامل می شود . دستها به وسیله کمربند شانه ای و پاها به وسیله کمربند لگنی به اسکلت محوری متصل می شوند .
اسکلت انسان یکپارچه نیست و استخوانهای متعدد بدن انسان به یکدیگر متصل شده اند . محل اتصال دو استخوان را مفصل می گویند .
اسکلت محوری
الف : استخوانهای سر
سر از استخوانهای جمجمه و استخوانهای صورت درست شده است .
جمجمه محفظه ای است که مغز را در بردارد و از آن حفاظت می کند . صورت شامل استخوانهایی است که از چشمها ، گوشها ، بینی و دهان نگهداری می کنند .
در بعضی از استخوانهای صورت – مانند استخوانهای بینی – بخش غضروفی هم وجود دارد . برای مثال ، بالای بینی استخوانی و پایین آن ، غضروفی است .
استخوانهای جمجمه کمی انحنادار و نازک هستند . در دوران نوزادی ، این استخوانها به طور راحت و امن به وسیله بافت پیوندی به هم متصل می شوند . با رشد نوزاد ، این بخشهای پیوندی به استخوان تبدیل می شوند . در این حالت جمجمه گنبد مانند است و همچون سپری از مغز محافظت می کند . شکل گنبدی جمجمه بهتر از حالت مسطح آن است ؛ زیرا ضرباتی را که به سوی سر هدایت می شوند ، منحرف می سازد . با همه اینها ، جمجمه آسیب ناپذیر نیست و یک ضربه کاری می تواند آن را شکاف دهد . شکستگی جمجمه ، مغز درون آن را تحت فشار قرار می دهد و اگر فوری درمان نشود . اثرات جبران ناپذیری روی مغز می گذارد .
در مجموع ، بیست و دو استخوان در ساختمان سر به کار رفته اند که هشت تای آنها به جمجمه مربوط می شوند . استخوانهای جمجمه عبارتند از :
* یک عدد استخوان پیشانی ( فرانتال ) که قسمت پیشین جمجمه را تشکیل می دهد و تا لبه ابروها ادامه می یابد .
* استخوانهای آهیانه ای ( پاریتال ) که یک جفت هستند و قسمت عمده ای از سقف و جانبین جمجمه را تشکیل می دهند .
* یک جفت استخوان گیجگاهی ( تمپرال ) که هر یک از آنها از یک بخش فلس مانند ، جسم استخوان گیجگاهی و زوائد ماستوئیدی و خنجری تشکیل شده اند . گوش در جسم استخوان گیجگاهی جا دارد .
* یک عدد استخوان پس سری ( اُکسی پیتال ) که قسمتی از کف جمجمه را در عقب تشکیل می دهد و سوراخی دارد که از آن نخاع ( مغز تیره ) عبور می کند .
* یک عدد استخوان غربالی یا پرویزنی ( اِتموئید ) که از یک صفحه غربالی و یک زائده عمودی تشکیل شده است و در بالای بینی و بین دو چشم قرار دارد .
* یک استخوان پروانه ای ( اسفنوئید ) که در جلو کف جمجمه جا دارد و استخوانهای دیگر جمجمه با آن مفصل شده اند .
استخوانهای صورت چهارده عددند و عبارتند از :
* پنج استخوان بینی که شامل یک استخوان تیغه وسط بینی ، دو استخوان جانبی بینی و دو استخوان صدفی تحتانی می شود . استخوان تیغه وسط بینی یا استخوان دومِر در قسمت پایین و در وسط قرار دارد و دو حفره بینی را از هم جدا می کند . استخوانهای جانبی بینی همان استخوانهایی هستند که عینک روی آنها تکیه می کند .
* دو استخوان آرواره فوقانی ( ماگزیلا ) که مجموعاً آرواره فوقانی را به وجود می آورند .
* دو استخوان اشکی ( لاکریمال ) که در گوشه داخلی حدقه هر چشم قرار دارند و مجرای خروج اشک از چشمها به بینی در آن جا دارد .
* دو استخوان گونه ای ( زیگوماتیک ) که در طرفین صورت ، برآمدگی گونه را پدید می آورند . استخوان گونه ای هر سمت به وسیله زائده گونه به استخوان گیجگاهی مفصل می شود و برآمدگی گونه را به وجود می آورند .
* دو استخوان کامی ( پلاتین ) که به هم چسبیده اند و قسمت عقبی سقف دهان را به وجود می آورند .
* یک استخوان آرواره پایینی ( ماندیبول ) که فک پایین را تشکیل می دهد و تنها استخوان متحرک صورت است .
در استخوانهای پیشانی ، آرواره فوقانی ، گونه ای و برخی دیگر از استخوانهای صورت ، حفره هایی به نام سینوس وجود دارد . درون هر سینوس را بافت مخاطی ترشح داری مفروش می کند . سینوسها به بینی و حلق راه دارند . بنابراین در هنگام سرماخوردگی یا ابتلا به انفولانزا ممکن است پرده های درون سینوسها عفونی و دردناک شوند . این عارضه ، سینوزیت نام دارد .
ب : ستون مهره ها
ستون مهره ها محکم و قابل انعطاف است . ستون مهره ها حامل سر است و دنده ها به آن چسبیده اند . همچنین دست و پاها با واسطه کمربند شانه ای و کمربند لگنی به ستون مهره ها متکی هستند . ستون مهره ها ، نخاع یا مغز تیره را نیز حفاظت می کند .
ستون مهره ها از قطعات استخوانی به نام مهره تشکیل شده است . هر مهره همان طور که در (شکل۷) مشاهده می شود . از سه بخش اساسی درست شده است که عبارتند از : جسم مهره ، سوراخ مهره و زوائد . بخش بزرگ و محکم مهره ، جسم مهره نام دارد . سوراخ مهره محلی است که نخاع از آن عبور می کند . هر مهره دارای یک زائده پشتی ، دو زائده جانبی و سطوح مفصلی است .
مهره ها روی هم قرار می گیرند و ستون مهره ها را پدید می آورند . در فاصله بین دو جسم مهره ، صفحات غضروفی به نام دیسک قرار دارند . دیسکها مانند بالشتک عمل می کنند و اثرات ضربه را می گیرند . با گذشت زمان ، دیسکها در اثر ساییدگی نازکتر می شوند و این باعث می شود که در سنین کهولت طول قد آدمی کاهش یابد .
در ستون مهره ها پنج منطقه قابل تشخیص وجود دارد که عبارتند از :
۱- مهره های گردن : شامل هفت مهره کوچک در منطقه گردن می شوند . اولین مهره گردن ، اطلس نام دارد . این مهره با استخوان پس سری مفصل می شود . دومین مهره گردن آگزیس یا آسه نام دارد . جسم مهره ای آسه به شکل محوری عمودی در می آید و از سوراخ مهره اطلس می گذرد . این امر موجب می شود که سر و مهره اطلس محور آگزیس بچرخد .
بعضی افراد تصور می کنند که تعداد مهره های گردن زرافه از تعداد مهره های گردن آدمی و دیگر پستانداران بیشتر است ؛ ولی این تصور نادرستی است ؛ زیرا تعداد مهره های گردن در رده پستانداران یکسان و به تعداد هفت عدد است . آنچه باعث تفاوت طول گردن پستانداران می شود ، اندازه مهره های سازنده این بخش است .
۲- مهره های پشت یا سینه ای : از ۱۲ مهره تشکیل شده است که زائده پشتی آنها رو به پایین و به هر یک از آنها ، یک جفت دنده مفصل است .
۳- مهره های کمر : به تعداد پنج عدد و بزرگترین مهره ها هستند . زائده پشتی آنها عمودی است . این مهره ها در فرورفتگی پشتی کمر جا دارند و بیشترین وزن بدن را تحمل می کنند .
۴- مهره های خاجی : شامل پنج مهره به هم چسبیده است . این مهره ها قسمت پشتی لگن را تشکیل می دهند و استخوانهای نیم لگن چپ و راست به آن مفصل می شوند .
۵- مهره های دنبالچه ای : شامل چهار مهره کوچک متصل به هم هستند .
همان طور که در شکل ( ۷-الف ) مشاهده می کنید ، ستون مهره ها خمیدگیهایی دارد . این خمیدگیها سبب می شوند که ستون مهره ها به نحو مؤثرتری وزن بدن را تحمل کند . در دوره جنینی ، مهره های گردن به سمت پشت تحدب دارند . بعد از تولد و در زمانی که بچه می تواند سر خود را قائم نگه دارد ، در منطقه مهره های گردن فرورفتگی ( حالت مقعر ) حاصل می شود .
ج ) دنده ها و جناغ سینه
دنده ها ، جناغ سینه و بخش پشتی ستون مهره ها در مجموع قفسه سینه را به وجود می آورند . قفسه سینه ، قلب و ششها را در بر دارد و از آنها حفاظت می کند .
در استخوان جناغ سینه سه قسمت وجود دارد : قسمت بالایی ، تنه و بخش غضروفی تحتانی که گزیفوئید نام دارد . به هر سمت از قسمت جناغ بالایی ، یک استخوان به نام ترقوه یا چنبره به کمک رباطها متصل می شود .
هفت جفت غضروف سردنده ، هفت جفت اول دنده ها را مستقیماً به جناغ سینه متصل می سازند . اینها را دنده های حقیقی می گویند . (شکل۹)
آدمی دوازده جفت دنده دارد ، هفت جفت اول دنده ها ، حقیقی هستند . سه جفت بعدی ، دنده های کاذب نام دارند ، زیرا غضروف سردنده ای آنها به جای آن که مستقیماً به جناغ سینه متصل شوند ، با غضروف سردنده ای هفتم اتصال می یابند . سرانجام ، دو جفت دنده آخر هستند که به هیچ کجا متصل نیستند ؛ نه به جناغ سینه و نه به غضروف . به اینها ، دنده های آزاد می گویند . بخشی از کلیه ، توسط این دنده ها پوشیده می شود .
اسکلت ضمیمه ای
اسکلت ضمیمه ای ، شامل استخوانهای دستها و استخوانهای پاهاست . در مجموع ، ۱۲۶ قطعه استخوان ، اسکلت ضمیمه ای را به وجود آورده اند . دستها به وسیله کمربند شانه ای ، و پاها به وسیله کمربند لگنی به استخوانهای تنه متصل می شوند .
الف : کمربند شانه ای
کمربند شانه ای در دو طرف ، شامل چهار استخوان است : دو استخوان خمیده چنبره یا ترقوه ؛ دو استخوان شانه ای که پهن و مثلثی شکل هستند . استخوان شانه ای یا کتف را می توان در هر طرف از دو قسمت پشتی شانه ها ، در زیر انگشتان لمس کرد . قصابها به این استخوان در گوسفند و گاو ، استخوان پارو می گویند . یک سر هر استخوان ترقوه در هر طرف به استخوان جناغ و سر دیگر آن به استخوان شانه مفصل می شود . در محل مفصل استخوان شانه و ترقوه ، جایگاهی به وجود می آید که در آنجا ، سر استخوان بازو با استخوانهای کمربند شانه ای مفصل می شود .
استخوانهای دست
استخوانهای هر دست شامل استخوانهای بازو ، ساعد ، مچ دست و انگشتان است . استخوان بازو یا هومروس تنها استخوان سازنده قسمت بالایی دست است . نوک بالایی استخوان بازو صاف و قوس دار است و در بالا به استخوانهای کتف و ترقوه مفصل می شود .
ساعد از دو استخوان زند زبرین یا رادیوس و استخوان زندزیرین یا اولنا درست شده است . استخوان رادیوس در امتداد استخوان شست قرار دارد و می تواند حول استخوان زندزیرین بچرخد همین ویژگی مهم است که به دست امکان می دهد تا آزادانه بچرخد و بسیار قابل انعطاف باشد . استخوان زندزبرین یا اولنا برعکس ، ثبات نسبی دارد ، در انتهای بالایی استخوان زندزیرین ، برجستگی بزرگی به نام آرنج وجود دارد . استخوان آرنج باعث می شود که ساعد نتواند به سمت عقب و روی بازو خم شود . استخوان ساعد در محل آرنج به انتهای پایینی استخوان بازو مفصل می شود . استخوانهای مچ دست شامل هشت استخوان کوچک است که در دو ردیف استقرار یافته اند .
این استخوان ها به وسیله رباطها ( رشته های محکم از بافت پیوندی ) به گونه ای به هم مربوط شده اند که مچ دست بسیار قابل انعطاف است و می تواند کف دست را در جهات مختلف حرکت دهد . با همه اینها ، مچ دست حرکت جانبی مختصری دارد .
کف دست از پنج استخوان درست شده است . در سمت شست کف دست ، تعدادی ماهیچه کوچک قرار دارد که به انگشتان اجازه حرکت می دهد .
هر یک از انگشتان دست به جز شست ، از سه بند یا سه قطعه استخوان کوچک درست شده اند .
ب : کمربند لگنی
استخوانهای هر پا به وسیله یک نیم لگن در محل استخوان خاجی به تنه متصل می شوند . هر نیم لگن در دوره جنینی تا جوانی از سه استخوان مشخص و چسبیده به هم تشکیل شده است . این سه استخوان عبارتند از استخوان تهیگاهی ، استخوان نشیمنگاهی و استخوان شرمگاهی ، دو نیم لگن به طور متقارن در پشت به طرفین استخوان خاجی مفصل شده اند . در جلو هم از طریق استخوان رابط شرمگاهی به هم متصل هستند . به این ترتیب ، مجموعه استخوان های خاجی و دو نیم لگن ، فضایی به نام لگن به وجود می آورند .
کمربند لگنی ، محلی برای اتصال استخوان و عضلات ران است . لگن در عین حال محل قرار گرفتن اندامهای داخلی پایین شکم نیز هست .
از لحاظ ساختمانی ، بین لگن مردان و زنان تفاوت هایی وجود دارد . لگن زنان در مقایسه با لگن مردان عریض تر است . این وضعیت به خاطر دوران حاملگی و زمان زایمان است . به علاوه ، استخوان های سازنده لگن در زنان سبکتر و قابل انعطاف تر است .
استخوانهای پا
اسکلت هر پا از استخوانهای ران ، ساق ، مچ پا ، کف پا و انگشتان شکل گرفته است .
استخوان ران یا فِمور ، بزرگترین و قویترین استخوانهای بدن است . انتهای بالایی استخوان ران انحنادار و صاف است . این سر استخوان ران در حفره ای که در استخوان تهیگاهی وجود دارد ، بخوبی جفت می شود و یک مفصل گوی – کاسه ای را پدید می آورد .
ساق پا از دو استخوان درشت نی و نازک نی تشکیل شده است . درشت نی در بالا با انتهای تحتانی استخوان ران ، و نازک نی در بالا با درشت نی مفصل می شود . انتهای تحتانی درشت نی ، قوزک داخلی و انتهای تحتانی استخوان نازک نی ، قوزک خارجی پا را پدید می آورد . روی مفصل ران و ساق ، استخوان منفردی به نام استخوان کشکک وجود دارد که اجازه نمی دهد استخوان ساق در سمت جلو روی استخوان ران خم شود .
مچ پا از هفت استخوان درست شده است . این استخوانها رابط بین ساق و کف پا هستند . بزرگترین استخوان مچ پا ، استخوان پاشنه پاست . استخوان های درشت نی و نازک نی با یکی از استخوانهای مچ که دومین استخوان بزرگ مچ پا هستند ، مفصل می شوند .
کف پا مانند کف دست از پنج استخوان درست شده است ؛ اما بین استخوانهای کف پا و کف دست یک تفاوت اساسی وجود دارد . کف پا دو قوس دارد که در دست موجود نیست . یکی قوس طولی است و از پاشنه پا تا انتهای استخوانهای کف پا امتداد دارد . دیگری قوس عرضی نام دارد که نسبت به قوس طولی عمود است و در منطقه کف پا قرار دارد . رباطها و زردپی های ماهیچه های ساق پا ، استخوانهای کف پا را نسبت به قوس های موجود در جای خود نگه می دارد . در عوض ، قوس های موجود به هنگام راه رفتن باعث انعطاف پذیری و جهش پذیری کف پا می شوند . در بعضی از افراد به خاطر ضعف رباطها و زردپی ها ، قوس ها در کف پا به وجود نمی آیند . در این صورت ، کف پا صاف می ماند و به هنگام راه رفتن به عضلات پا فشار می آید ، طوری که سبب درد و خستگی می شود . عواملی که در ایجاد کف پای صاف تأثیر دارند ، عبارتند از : تغذیه بد ، عدم توازن هورمونی ، وزن زیاد ، عدم تناسب بدن و کفش تنگ .
استخوانهای انگشتان همانند انگشتان دست ، هر یک از سه بند تشکیل شده اند ؛ جز شست که دو بند دارد . در پاها ، انگشت شست در مقابل سایر انگشتان قرار ندارد . بنابراین ، توانایی هایی که در دست دیده می شود ، در پاها وجود ندارد .
مفصلها
مفصل به محل اتصال دو استخوان گفته می شود .
الف : انواع مفصلها
مفصلها سه نوعند : مفصلهای متحرک ، مفصلهای نیمه متحرک و مفصلهای بی حرکت .
مفصل متحرک
بیشتر مفصلهای بدن از نوع متحرک هستند . همه مفصلهای متحرک ساختمان مشابهی دارند . در این قبیل مفصلها ، سه قسمت عمده وجود دارد که عبارتند از : غضروف مفصلی ، کیسه مفصلی ، فضای مفصلی .
وقتی دو استخوان متحرک در محل مفصل به هم می رسند ، سطوح آنها با هم تماس نمی گیرند . دو سر استخوان در محل مفصل متحرک با یک کلاهک صاف و لغزنده به نام غضروف مفصلی پوشیده می شود . این غضروف نقش ضربه گیر دارد و مانع از اصطکاک و سایش سر استخوانها می شود . بین دو سر غضروفی مفصل ، کیسه ای به نام کپسول مفصلی قرار دارد که جنس آن از بافت پیوندی رشته ای سخت است . کیسه یا کپسول مفصلی ، غشایی دارد که مایع مفصلی را ترشح می کند . مایع مفصلی لغزنده است و فضای مفصلی ، یعنی فضایی را که بین غضروفهای دو سر استخوان وجود دارد ، پر می کند . مایع مفصلی باعث می شود که در هنگام حرکت ، اصطکاک در محل مفصل کاهش یابد .
در شکاف ها و فضاهایی هم که در بافت پیوندی بین عضلات ، رباطها ، زردپی ها و استخوانها وجود دارد ، کیسه هایی پر از مایع به نام کیسه های برسا موجود است . مایعی که از این کیسه ها ترشح می شود ، از اصطکاک بین زردپی ها و استخوانها می کاهد . تورم این کیسه ، عارضه ای به نام برسیتیس به وجود می آورد . برای تشخیص بیماریهای مفاصل ، از مایع کیسه برسا استفاده می شود .
با افزایش سن ، مفاصل دچار تغییرات تحلیلی می شوند . مایع بین مفصلی با سرعت کافی ترشح نمی شود و غضروفهای مفصلی ، استخوانی می شوند . این امر سبب می شود که سر استخوان ها رشد کنند ، مفاصل سخت و دردناک شوند و تحرک استخوان ها در محل مفاصل کاهش یابد .
انواع مفاصل متحرک
مهمترین انواع مفصل های متحرک عبارتند از :
۱- مفصل گوی – کاسه ای که در آن ، بیشترین آزادی در تحرک وجود دارد . در این نوع مفصل یک استخوان با سر کروی وجود دارد که در حفره مقعری در استخوان دوم قرار می گیرد . مفصل بین بازو و استخوانهای کمربند شانه ای و مفصل بین استخوان تهیگاهی و سر استخوان ران ، از این دسته مفاصل به شمار می روند .
۲- مفصل لولایی که در یک جهت یا صفحه حرکت می کند . مفاصل ساعد و بازو ، ران و ساق و انگشتان از این قبیل هستند .
۳- مفصل محوری که مثال مشخص آن ، مفصل بین مهره اطلس و مهره آسه در گردن است . در این مفصل ، اطلس و سر در حول محوری که همان جسم مهره آسه است ، می چرخد . مثالی دیگر ، مفصل بین زند زبرین و زند زیرین است . در این جا هم زندزبرین حول استخوان زندزیرین می چرخد .
۴- مفصل لغزنده آن است که سطوح صاف استخوانها در محل مفصل ، روی هم می لغزند . مهره های ستون مهره ها نسبت به هم چنین وضعی دارند .
مفاصل نیمه متحرک
این نوع مفاصل ، حرکت نسبی دارند . در این مفاصل هم بین دو استخوان ، غضروف وجود دارد . اتصال دنده ها به مهره های پشت و اتصال دو استخوان شرمگاهی از این نوع مفاصل هستند .
مفاصل بی حرکت
در این نوع مفاصل ، استخوانها با لبه های دندانه دار خود با واسطه بافت پیوندی به طور محکم به هم مفصل شده اند . استخوانهای جمجمه بزرگسالان ، چنین مفاصلی هستند و حفاظ محکمی برای نگهداری مغز در داخل جمجمه به وجود می آورند .
ب : انواع حرکت
مفصلها در بسیاری جهات حرکت می کنند . در عمل خم کردن ، دو استخوان به هم نزدیکتر می شوند و زاویه بین آنها کمتر می شود .
* حرکت کششی ، عملی است که ضمن آن ، زاویه بین دو استخوان افزایش می یابد و یک استخوان در امتداد مستقیم استخوان دیگری قرار می گیرد .
* حرکت دور سازی ، حرکتی است که در آن ، دستها یا پاها از سطح تقارن ( خط میانی ) بدن دور می شوند .
* حرکت نزدیک سازی ، عکس حالت دورسازی است و ضمن آنها دستها یا پاها به سمت خط میانی بدن نزدیک می شوند .
* حرکت چرخشی ، شامل حرکت استخوان در حول یک محور است ؛ مانند حرکات چرخشی سر در حول مهره آسه .
* حرکت همه جانبه که همه انواع حرکات را شامل می شود .
در دست ، دو نوع حرکت دیده می شود . یکی تا کردن انگشتان به سمت شست و برعکس ؛ و دیگری ، حرکاتی که مربوط به شست می شود .