اختلال رشد كودكان

ناكفایتی رشد یا FTT وضعیتی است كه در بیشتر در كودكان زیر 2 سال رخ میدهد و عبارتست است از تاخیر یا توقف در رشد.

تشخیص FTT با موارد زیر صورت می گیرد:

 
1- وزن زیر صدك 3 باشد.
2- وزن كمتر از 80% وزن ایده /ال باشد.
3- صدك وزن كودك به اندازه 2 صدك اصلی از صدك رشد استاندارد او اختلاف پیدا كند.

علت شناسی :
دلایل بروز FTT به دو دسته تقسیم میشوند:
1- دلایل ارگانیك:

افت رشد به دلیل وجود یك بیماری حاد یا مزمن(مثل عفونت) كه در جذب یا متابولیسم مواد مغذی تداخل میكند و یا نیاز به انرژی دریافتی را افزایش میدهد،رخ میدهد.
2- دلایل غیرارگانیك:

بیشتر به عوامل محیطی،روانی و اجتماعی بر میگردد مثل عدم دریافت غذای كافی.80% بچه های FTT دلایل غیر ارگانیك دارند.فقر مالی،كاهش اشتها،عدم داشتن دانش و فهم كافی در مورد شیوه های صحیح غذا دادن ،تعداد زیاد فرزندان،شیر ناكافی مادر (بدلیل فقر غذایی مادر،استرسهای روحی مادر و …)از جمله این دلایل هستند. FTT غیرارگانیك بیشتر در سن زیر یكسال و حدود 6 ماهگی رخ میدهد.
گاهی هم FTT به شكل مختلط رخ میدهد یعنی دلایل ارگانیك و غیر ارگانیك با هم بروز میكنند.

تشخیص FTT :
3 نكته كلیدی در تشخیص FTT ،بررسی منحنی رشد،گرفتن تاریخچه غذایی كودك و معاینه فیزیكی است.

معمولا 3 نوع FTT تشخیص داده میشود:
نوع 1:

قد و دور سر طبیعی است و وزن كاهش یافته است كه میتواند در اثر تغذیه نامناسب یا یك بیماری حاد باشد.وزن حساس ترین شاخص در تعیین وضعیت تغذیه كودك است و در تشخیص FTT اهمیت زیادی دارد.اگر بدن كودك غذای كافی دریافت نكند،از توده چربی و حتی ماهیچه ای خود استفاده میكند تا بتواندمواد مغذی مورد نیاز را فراهم كند.
• كاهش وزن اغلب نشان دهنده وجود سوءتغذیه است.
البته باید به خاطر داشت كه نوزادان در 15-10 روز اول تولد وزن كم میكنند كه شاید به خاطر كاهش آب بدن باشد و این وضعیتی عادی است
نوع 2:

دور سر طبیعی است و وزن و قد كاهش یافته است كه ممكن است ناشی از اختلالات اندوكرین،كوچك بودن ژنتیكی جثه یا دیستروفی استخوان باشد.
نوع 3:

قد و وزن كاهش یافته و دور سر كمتر از مقدار طبیعی است.این نوع FTT در اثر تاخیر رشد داخل رحمی، نقص در سیستم عصبی ،عفونت های داخل رحمی و … رخ میدهد.

اگر پدر و مادر هر دو جثه كوچك داشته باشند كودك به احتمال زیاد به طور ژنتیكی ریز جثه است و ناشی از سوءتغذیه او نیست.

اگر گرفتن تاریخچه یا معاینه فیزیكی نشانگر FTT نبود ، میتوان از آزمایشات بیوشیمیایی استفاده نمود؛از جمله شمارش گلبولهای قرمز،بررسی غلظت و اسیدیته ادرار،ESR,BUN،آزمایش مدفوع،غلظت الكترولیت ها در كودكی كه سابقه اسهال و استفراغ دارد ،سطح تیروكسین در صورتی كه رشد وزنی او تحت تاثیر قرار گرفته است و اندازه گیری فشارخون.

درمان :
توصیه میشود كودكان مبتلا به FTT نوع 2 و 3 به پزشك متخصص اطفال ارجاع داده شوند و برای كودكان مبتلا به FTT نوع 1 هم بسته به شدت آن اقدامات لازم انجام شود.
• هدف از درمان FTT بهبود وضعیت رشد كودك است.در FTT ارگانیك ابتدا باید عامل بیماری را بر طرف كرد و سپس كمبود تغذیه ای را جبران نمود.

• برای كودك FTT باید یك رژیم غذایی كه كالری كافی برای افزایش رشد او فراهم كند تنظیم نمود.(تقریبا 150% كالری مورد نیاز برای سن او را باید در نظر گرفت.)
• معمولا برای همه كودكان سوءتغذیه ای مكمل مولتی ویتامین/مینرال از جمله آهن و روی توصیه میشود.
• برای كودكان شیرخوار، شیردهی باید ادامه پیدا كند و حتی اگر بچه توان مكیدن ا ندارد، مادرباید شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق كوچك به بچه شیر بدهد.
• برای كودكانی كه غذا دریافت میكنند،باید دفعات تغذیه را بیشتر كرد و هر 3-2 ساعت یكباریا بیشتر به او غذا داد.
• برای بالا بردن كالری غذا،به هر وعده غذایی كودك بهتر است2-1 قاشق مرباخوری روغن مایع یا كره اضافه شود.
• استفاده از جوانه غلات (گندم و ماش)،عصاره استخوان قلم،پودر كنج یا بادام به مغذی كردن غذای كودك كمك میكند.
• مصرف زیاد آب میوه و نوشیدنیهای شیرین(اغلب در مقادیرcc 900-360) میتواند FTT را تشدید كند.مصرف آب میوه باید تا زمانی كه كودك به وزن مناسب نرسیده است بهcc 180-120محدود شود.
• با توجه به اینكه تغذیه خوب در سالهای اول زندگی اهمیت زیادی دارد،كودكان FTT ،در اثر سوءتغذیه در معرض خطر عقب ماندگی ذهنی و رفتاری هستند(مانند دیر زبان باز كردن،اختلالات رفتاری و …).كودكان FTT زیر یكسال و به خصوص زیر 6 ماه ،یعنی زمانی كه مغز بیشترین میزان رشد خود را دارد،ازاین نظر در معرض خطر بالایی هستند و لذا باید به تغذیه كودكان در این سن توجه كافی نمود.