چگونگی کار هورمون رشد

این هورمون یک پروتین هست که توسط غده ای در مغز بنام هیپوفیز ترشح میشه.. هیپوفیز هم توسط غده نظارت کننده مهمتری بنام هیپوتالاموس کنترل میشه…هورمون رشد که از این به بعد اونو GH صدا میزنیم (growth hormon) وارد کبد میشه و کبد رو وادار میکنه که پروتنینی ترشح کنه که خیلی شبیه انسولین است(IGF-1) .. این آخری به عنوان تحریک کننده رشد اون وظا بف معمول هورمون رشد رو بعهده میگیره…

سنجش آزمایشگاهی:
ترشح هورمون رشد دارای الگوی نوسان داری میباشد لذا اندازه گیری اتفاقی آن دارای ارزش نیست .علاوه بر این حالتهائی مثل بیماری , چروکیدگی و سیروز کبدی, گرسنگی مفرط, اضطراب, دیابت شیرین نوع یک, و بیماریهای حاد میتوانند باعث افزایش ترشج این هورمون شوند. بنابر این اندازه گیری سطح تغییری نمیکند.. تقریبا در تمام بیماران مبتلا به افزایش ترشح GH سطح IGF-1 افزایش یافته است.

علائم کمبود در کودکی و بزرگسالی:
کمبود GH در دوران نوزادی و کودکی به صورت تاخیر رشد, کوتاهی قد, و کاهش قند در حالت ناشتا بروز میکند.
سندرم کمبود GH بزرگسالان ممکن است به صورت افزایش چربی شکمی, کاهش قدرت و ظرفیت فعالیت, کاهش حجم توده بدون چربی بدن و افزایش توده چربی, و اختلال سلامت روانی- اجتمائی بروز میکند.کمبود هورمون رشد بزرگسالان اغلب با دیگر علائم کم کاری فراگیر غده هیپوفیز همراه است.

بیماری ژیگانتیسم ( غول آسائی) کودکی:
افزایش ترشح GH در کودکی منجر به بیماری به نام ژیگانتیسم میشود. بزرگی انتها ها به صورت پهن شدن دست ها و پاها نمود میکند. از دیگر علائم, زمخت شدن اعضای صورت, بزرگی سینوس های بینی و پیشانی, ودر نتیجه برجسته شدن لبه های فوقانی حفره چشم و رشد فک تحتانی به سمت پائین و جلو و در نتیجه ایجاد prognathism  و ایجاد فاصله بین دندان ها میباشد. سایز حلقه, دستکش و کفش به علت بزرگی بافت نرم دست و پاها افزایش می یابد. تغییرات استخوان و بافت نرم با تظاهرات غددی, متابولیک و سیستمیک همراه است.. راجع به تشخیص و درمان این بیماری من صحبت نمیکنم…

کوتاهی قد ناشی از کمبود هورمون رشد در کودکان:

کمبود شدید مادرزادی یا بی دلیل این هورمون در 1:4000 کودک اتفاق می افتد. کمبود بی دلیل این هورمون یک بیماری غده مغزی هست که در آن هورمون به اندازه کافی تولید میشود اما نمیتواند آن را در خون آزاد کند و ترشح کند. گاهی قسمتی از ژن تولید کننده این هورمون وجود ندارد یا معیوب است و لذا وظیفه اصلیشو نمیتواند  انجام دهد. گاهی کمبود این هورمون دلیل اکتسابی داره… مثلا در جریان بعضی سرطانها.
تظارات بالینی:
این نوزاد به هنگام تولد دارای قد و وزن طبیعی هست اما رشد او به زودی متوقف شده و قد او کوتاه و ظاهر گوشت آلود پیدا میکند. با اندازه گیری دقیق قد کودک در سال اول تشخیص داده میشود اما در بیشتر بیماران تا سالهای بعدی تشخیص داده نمیشوند.
بیماران مبتلا به کمبود کلاسیک این هورمون ظاهر گوشتالو پیدا میکنند و به دلیل عدم بلوغ حنجره صدای او زیر است..
اما گفتار کودک متناسب با سن عقلانی اوست…مگر آنکه کاهش قند شدیدی اتفاق افتاده باشد یا اینکه تغییر شکل صورت شامل نقص در دستگاه عصبی نیز شده باشد و بر مغز بیمار اثر گذاشته باشد. نوزادان مذکری که مبتلا به کمبود منفرد این هورمون با یا بدون کمبود هورمون های جنسی هستند.. ممکن است دچار میکرو فالوس ( طول آلت تناسلی کمتر از 2 سانتی متر در حالت کشیده) باشند. کاهش قند شدید که در در نتیجه عدم تولید قند در بدن است ممکن است باعث تشنج در کودک گردد.
درمان:
کمبود این هورمون را میتوان با استفاده از هورمون رشدی که بوسیله روش باز ترکیبی DNA تهیه شده است درمان کرد .مصرف آن به صورت زیر جلدی و شش بار در هفته یا بصورت روزانه است. تجویز هورمون رشد به بیمارانی که پاسخ طبیعی به محرک های رشد میدهند مورد بحث است.. کودکانی که مبتلا به کوتاهی شدید قد هستند بایستی از نظر روانی حمایت شوند زیرا ممکن است توسط دوستانشان مسخره شوند. تمایل به ازدواج احساس رضایت از زندگی و موفقیت در کار و حرفه در کودکان کوتاه قدی که تحت حمایت قرار نگرفته اند ممکن است کاهش یابد.

بعضی از عوارض مصرف هورمون رشد:
در مان با این هورمون خطر وقوع لغزش درگردن استخوان ران را بهمراه دارد و همینطور ممکنه باعث یروز بیماری خوش خیمی در مغز بشه که اسمش هست سرطان کاذب مغزی
( pseudotumor )

هورمون رشد و ورزش:
– بررسی شده که این هورمون در هنگام ورزش بالا میره و بیشتر هم تحت تاثر شدت تمرین هست..
-پاسخ این هورمون نسبت به تمرین ظاهرا مربوط به سطح آمادگی فرد هست…
-هنوز مشحص نیست به چه علت این هورمون در طی ورزش بالا میرود.
– افزایش این هورمون در طی ورزش به این عوامل ارتباط دارد: هورمون های جنسی- fitness level
و intensity of previus exercise sessions
– افزایش هورمون رشد بستگی دارد به : جنس ورزشکار-شدت تمرین- میزان تمرین
– شاید دادن رژیم غذائی خاص قبل ورزش ( مخصوصا چربی) روی ترشح این هورمون در طی ورزش تاثیر داشته باشد.
– بررسی شده که در طی ورزش, هورمون رشد, تستوسترون , کورتیزول, لاکتات در خون ورزشکاران بالا میرود و تا 60 دقیقه هم بالا مانده است.. این میزان افزایش متناسب با شدت تمرین بالا رفته است.

هورمون رشد از دیدگاه متخصصان داروسازی:
هورمون رشد یا به تعبیری سوماتوتروپین,تاکنون 2 شکل از این هورمون با استفاده از فن آوری DNA
نوترکیب مهیا شده است. سوماتوتروپین و سوماتوم ( همان سوماتونروپین است با یک تکه پروتین اضافی).
این فرآورده ها در درمان کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان مفید است. در مان دختران مبتلا به نوعی بیماری مادرزادی بنام ترنر در بسیاری موارد سبب شده است قد نهائی بزرگسالی افزایش یابد. این هورمون همچنین برای کودکان مبتلا
به نارسائی مزمن کلیه یا عفونت ایدز که دچار نقص در رشد هستند مفید بوده است. و در درمان تحلیل شدبد بزرگسالان مبتلا به ایدز نیز موثر بوده است. از هورمون رشد گاوی ( که به روش نوترکیب بدست آمده است) در دامداری برای افزایش تولید شیر استفاده میشود.