عَسَل یا اَنگَبین ماده‌ای شیرین و گران‌رو است که زنبورعسل از شهد گل‌ها توليد می‌كند.
عسل مهم‌ترین منبع مواد قندی شناخته شده است و پانزده نوع قند دارد که مهم‌ترین آنها فروکتوز، گلوکز و ساکاروز است. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری حرارت و انرژی دارد. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد،
از این دسته مواد میتوان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. همچنین عسل دارای ویتامین‌های بسیاری از جمله ویتامین‌های B۲ ،B۵ ،B۶، نیاسین، پریدوکسین و ویتامین‌های C ،K ،E ،A است. میزان این ویتامین‌ها در عسل زیاد نیست؛ با اين حال کافی و مفید است. عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است. املاح معدنی در عسل فراوانند؛ از جمله کلسیم ، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، کلر، فسفر، گوگرد و ید.
بسیاری از پژوهشگران تأکید دارند که عسل حاوی عوامل قوی ضدمیکروب و نیز حاوی هورمون‌های نباتی و هورمون‌هایی از مشتقات استروژن است.
ویژگی ها
ویژگی مهم عسل آن است که این مادهٔ طبیعی به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. ديگر آنکه اين ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند. عسل از قدیم جهت طعم‌دهی یا تغییر مزهٔ داروها مورد استفاده بوده‌است. قدمت استفاده از عسل در مصر حداقل به ۲۲۰۰ تا۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. مصريان قديم از عسل دست کم به صورت ۹۰۰ فراورده بهره می‌برده‌اند. محصول سالانهٔ عسل در جهان حداقل ۳۰۰٫۰۰۰ تن است.
خواص دارویی و درمانی عسل
در باب خواص درمانی عسل نکات بسیاری وجود دارد ، از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
۱.عسل در جلوگیری از پوسیدگی دندان : پوسیدگی دندان امریست شایع به خصوص در افرادی که از شیرینی‌های مصنوعی استفاده می‌کنند اما در تحقیقات دو تن از محققان به نام‌های وسبورن و نوزیسکین‌وست این نتیجه حاصل شد که افرادی که از عسل استفاده می‌کنند(روزانه ۷۰ گرم)به پوسیدگی دندن مبتلا نشده‌اند. علاوه بر اینکه عسل قندی طبیعی است ، خاصیت ضد میکروبی آن نیز در پیشگیری از پوسیدگی مؤثر است و همچنین در رشد استخوانها و درمان نرمی استخوان و تقویت لثه بسیار سودمند می‌باشد. اگر عسل با ذغال طبی مخلوط شود باعث سفیدی و براقی دندان‌ها می‌شود.
۲.عسل در طب کودکان : مصرف عسل در کودکان میتواند باعث افزایش وزن آنها شده و حال عمومی کودک را بهبود بخشد ، نیز نیاز کودک به ویتامین B۶ را پاسخ می‌گوید. البته به علت احتمال ایجاد واکنش‌های حساسیتی استفاده از عسل برای کودکان تا زیر ۲ سال ممنوع است.
۳.عسل و بیماریهای پوستی : در گذشته درمان زخم‌های کهنه و چرکی با عسل متداول بوده‌است ، هم اکنون نیز این ماده برای درمان زخم‌های پوستی مزمن کاربرد دارد، رشد میکروب‌ها را متوقف کرده و پوست و اعصاب را تغذیه می‌نماید. عسل برای درمان زخم سپتیک از ساولون بهتر عمل کرده و در درمان عفونت‌های پوستی بهبود سریع‌تری نسبت به پماد آمپی‌سیلین نشان داده‌است ، عسل ضد کاندیدا و تریکوفیتون منتاگروفیتیس است و در درمان عفونت‌های پوستی ناشی از این دو بسیار مؤثر است. نیز این ماده به علت ساز و کار رطوبت‌گیری خود، موجب کاهش ادم زخم شده، در تسریع فرایند التیام مفید است.
وجود مادهٔ اینهیبین که خاصیت ضد باکتریایی دارد، احتمالاً از طریق از بین بردن باکتری‌های زخم‌های بستر موجب تسریع التیام آنها می‌شود.
۴.عسل و بیماریهای گوارشی : عسل به علت داشتن بعضی آنزیم‌ها به هضم غذا کمک می‌کند، مثل : لیپاز ، آمیلاز ، ساکاراز و…
عسل از شدت هیپر اسیدیتهٔ معده می‌کاهد و میتواند در افراد مبتلا به ترش کردن یا رفلاکس مؤثر باشد،برای زخم معده و التهاب آن نیز مفید است.
از سایر مصارف درمانی عسل میتوان به اثرات کمک درمانی در بیماری سل، التهاب ریه، آسم و ذات‌الریه اشاره کرد، همچنین میتوان از اثرات کمکی آن در انواع زخم و التهاب‌های قرینه و سوزشهای چشم نام برد.
عسل در درمان بیماریهای زنان و زایمان، بیماریهای قلبی، بیماریهای کلیوی و بیماریهای اعصاب نقش به سزایی داشته‌است، نیز در درمان بیماریهای خونی مفید بوده، گلبولهای قرمز و هموگلوبین را افزایش می‌دهد و خاصیت ضد خون ریزی دارد، از این رو میتواند نقص ویتامین ک بدن را جبران کند.
عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می‌گویند که عبارت است از ماده شیرینی که توسط زنبوران عسل از شهد گل‌های گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلول‌های مومی شانه‌های کندو ذخیره می‌گردد.
عسل یکی از هدیه‌های ارزنده و پر ارزش طبیعت می‌باشد که در قرآن از آن به عنوان فیه شفا للناس (شفای مردم در آن است) یاد می‌کند.
تعریف جامع تر از عسل در سال ۱۹۰۶ در آمریکا ارائه شد که عبارت است از ترشح مواد قندی درختان و شهد گل گیاهان که توسط زنبوران عسل جمع آوری و تغییرات یافته و درون سلول‌های قاب ذخیره می‌شود.
ترکیبات :
فروکتوز ۱-۳۸/۲٪
گلوکز ۲-۳۱/۰٪
آب ۳-۱۷/۱٪
مالتوز Maltose ٪۴-۷/۲
کربوهیدرات‌ها Carbohydrates ٪۵- ۴/۲
ساکاروز ۶-۱/۵٪
املاح معدنی ، ویتامین ، آنزیم ۷- ۰/۵٪ Minerals – Vitamins – Enzymes
ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گلهایی استفاده کرده متفاوت است . یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور ، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.
عسل و فواید شگفت انگیز آن
عسل، جایگزینی طبیعی‌تر و سالم‌تر برای شکر است و مدت زیادی است که در بسیاری از نقاط دنیا در آشپزی و طبخ غذاها مورد استفاده قرار گرفته است.
به گزارش ایسنا، عسل منبع فوق العاده‌ای از انرژی است و به عنوان خوراکی کاهش دهنده علائم خستگی هم شناخته شده است.
متخصصان تغذیه می‌گویند: عسل برای تقویت سیستم ایمنی بدن فوق العاده مفید است.
این خوردنی درمانگر و معجزه آسا، همچنین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد باکتریال قابل توجهی است که برای حفاظت از سیستم گوارشی مفید هستند.[مفاهیم: آنتی‌اکسیدان چیست؟]
از عسل میتوان برای درمان مشکلات و بیماریهای معمول مثل سرماخوردگی و گلودرد استفاده کرد. از سوی دیگر با وجودی که عسل قادر به درمان سرطان نیست اما دارای خواص ضد تومور است و سطح آنتی‌اکسیدان بین سلولی را افزایش می‌دهد.
شبکه خبری تورنتونیوز در مقاله جدیدی منتشر کرد: عسل حاوی قندهای گلوکز و فروکتوز است و همچنین مقدار منیزیم، پتاسیم، کلسیم، آهن و فسفات را در بدن افزایش می‌دهد. عسل سرشار از ویتامین B و C است.
متخصصان تاکید می‌کنند که از خواص ضدباکتریایی عسل هم نباید غافل شد. عسل نه تنها گلودرد را تسکین می‌دهد بلکه میتواند باکتری‌های خاصی را که سبب ایجاد عفونت می‌شوند نابود سازد. در واقع اکثر موسیقی‌دانان و خوانندگان از ترکیب عسل با آب ولرم برای نرم کردن گلو پیش از شروع برنامه‌های خود استفاده می‌کنند.
عسل همچنین برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند، با ارزش و مفید است. مصرف آب لیمو در ترکیب با عسل به هنگام صبح مخلوطی کامل برای تقویت میزان متابولیسم بدن است.
موفق باشید.
