اطلاعاتی در مورد بیماری دیابت

 

اطلاعاتی در مورد بیماری دیابت طبق برآوردفدراسیون بین المللی دیابت ,درسال ‏2003 ‏,‏194 ‏میلیون دیابتی درسراسرجهان زندگی می كنندوتخمین زده می شودكه درسال ‏2025 ‏این تعدادبه333‏میلیون نفربرسد‏.‏ باتوجه به اینكه دیابت برای سلامتی جهانیان یك تهدیداست ,می توان گفت كه بالغ بر‏6/3 ‏درصدازجمعیت جهان بادیابت زندگی می كنند‏.‏

 

درحال حاضردیابت چهارمین علت مرگ ومیردربیشتركشورهای توسعه یافتهاست ‏.‏ دیابت یك بیماری مزمن است كه وقتی پانكراس (لوزالمعده ),انسولین تولید نمی كندیاوقتی كه بدن نمی تواندازانسولین تولیدشده استفاده موثركنداتفاقمی افتد‏.‏
توقف تولیدانسولین یااستفاده نكردن ازانسولین هردوباعث افزایش گلوكز درخون می شود‏.‏
دیابت دونوع اصلی دارد,افرادی كه دیابت نوع اول دارندیعنی مقدارخیلی كمی انسولین تولیدمی كنندویااصلاانسولینی دربدنشان تولیدنمی شودولازم است كه برای ادامه زندگی انسولین تزریق كننداین نوع دیابت بیشتردركودكان ونوجوانان است ‏.‏
نوع دوم دیابت افرادی هستندكه نمی توانندازانسولین استفاده موثركنند آنهامیتوانندبیماریشان راتنهاباتغییرروش زندگی كنترل كنندومعمولا بیشتربه داروهای خوراكی نیازدارندوكمتربه انسولین ‏.‏
نوع سوم دیابت دربعضی مواردحاملگی اتفاق می افتد,امامعمولاپس از حاملگی برطرف می شود‏.‏ قابل ذكراست ,طبق آماربیش از‏90 ‏درصدازموارددیابت درجهان دیابت نوع دوم است ‏.‏
علایم دیابت نوع اول تشنگی بیش ازحد,گرسنگی دایمی ,تكررادرار,كاهش وزن ناگهانی ,خستگی مفرطوتاری دیدمی باشد‏.‏
ممكن است افرادمبتلابه دیابت نوع دوم علایم مشابهی داشته باشند,امااین علایمكمترظاهرشود,اكثراافرادمبتلابه این نوع دیابت علایمی ندارندو فقطبعدازچندسال به واسطه بیماری دیگری متوجه آن می شوند‏.‏
دیابت بیماری مزمنی است كه درطول زندگی فردبایددقیقاكنترل شود,بدون مراقبت صحیح ,قندخون می تواندبالابرودكه این امردردرازمدت به بدن آسیب می رساندوباعث اختلال دربافت هاواندام های مختلف بدن می شود‏.‏
دركوتاه مدت وبلندمدت عوارض دیابت شامل بیماری قلبی وعروقی ,بیماری كلیه (نفروپاتی دیابتی ),بیماری اعصاب (نوروپاتی دیابت )وبیماری چشم (رتینوپاتی دیابتی )می گردد‏.‏ باتوجه به اینكه بیماریهای قلبی وعروقی ناشی ازدیابت شامل آنژین صدری , حمله قلبی ,ایست قلبی وسكته مغزی می باشد,می توان گفت كه بیماری های قلبی و عروقی بیشترین موردمرگ ومیردرافراددیابتی وعلت اول مرگ دركشورهای صنعتی است ‏.‏
همچنین نتیجه افزایش وپیشروی آرام پروتیین درادرار,عاقبت منتج بهنارسایی كلیه می شود‏.‏
این اتفاق معمولاسال هابعدازاولین تشخیص دیابت رخ می دهدواگرفشار خون وقندخوندرست كنترل شوداین اتفاق به تاخیرمی افتد‏.‏
دربیشتركشورهای توسعه یافته درحال حاضردیابت علت بیشترین مواردنارسایی كلیه ,وابستگی به دیالیزباپیوندكلیه است ‏.‏
بااشاره به اینكه دیابت می تواندعامل صدمه زدن به رشته های اعصاب شود, می توان گفت كه كرخی وبی حسی پاهاشایع ترین علامت بیماری اعصاب بوده كه در اثرآسیب به اعصاب پاایجادمی شود‏.‏
نوروپاتی یابیماری های اعصاب درپاره ای ازمواردمی تواندبه دردهای شدیدمنجرشودامابیشترمواقع بدون دردپیش می رود‏.‏
درنتیجه نبودعلایم نوروپاتی دیابتی احتمال زخم پایاقطع عضووجود دارد‏.‏
همچنین دیابت بیشترین علت نابینایی درافرادجوان وكارآمددرجهان توسعه یافته نیزمی باشد‏.‏
به نظرمی رسدعوامل خطردرابتلابه دیابت نوع اول دوعامل ژنتیكی ومحیطی باشد,عوامل محیطی مانندویروس هاوبرخی موادغذایی می توانندعاملی برای ابتلابه دیابت نوع اول باشنداگرچهاثرآن هاكاملابه اثبات نرسیده است ‏.‏
عوامل خطردرابتلابه نوع دوم دیابت نیزاضافه وزن وچاقی ,بیتحركی ,رژیم غذایی باچربی بالاوفبیركم ,نژاد,سابقه فامیلی ,سن ووزن كم هنگام تولد است ‏.‏
هرچه بیشترفردی عامل خطرداشته باشدبیشتردرمعرض خطرابتلابه دیابت می باشد‏.‏
گفتنی است ,خطرابتلابه دیابت درمردهاوزن هاهمراه باافزایش وزن به شدت روبه افزایشاست ‏.‏ افزایش شیوع دیابت نوع دوم درهمه دنیابخصوص دركشورهای درحال توسعه
گروه های خاص وكودكان نوعی اعلام خطراست كه اغلب ناشی ازاضافه وزن است ‏.‏
روزجهانی دیابت كه ‏21 ‏آبان ماه امسال برگزارمی شودبراضافه وزن وچاقی متمركزشده ,كه یكی ازعوامل اصلی خطردربروزدیابت نوع دوم می باشد‏.‏
هدف ازاین فعالیت انتقال ساده وارزان پیام تغییرروش زندگی است ,مثل افزایش فعالیت جسمی وعادت های غذایی صحیح كه خودمی توانددرمقابله با عواقب جدی فردی واجتماعی دیابت بسیارموثرباشدودرنهایت ازشیوع دیابت جلوگیری كند‏.‏

 

 

 

آزمایش ادرار

 

 

 

وقتی كه مقدار قند خون شما افزایش یابد، كلیه ها دیگر نمی توانند مقادیر توصفیه شده آن را باز جذب نمایند و در نتیجه در ادرار قند دیده می‌شود. مشكلی كه در آزمایش ادرار وجود دارد این است كه آستانه ای كه كلیه ها می توانند تا آن حد، قندی كه در كلیه ها تصفیه می شود را باز جذب نمایند در افراد مختلف، تفاوت می كند. بعضی از افرادی كه به دیابت مبتلا نیستند دارای آستانه پایینی هستند و بنابراین در آزمایش ادرار آنها قند دیده می شود. این افراد باید آزمایش تحمل گلوكز یا GTT را انجام دهند تا مشخص شود آیا واقعاً به مرض قند مبتلا هستند یا خیر.
نحوه استفاده از نوارهای آزمایش ادرار بسیار راحت می باشد. شما می توانید با قرار دادن آن در مقابل جریان خروج ادرارتان یا با ریختن ادرارتان در یك ظرف و فرو كردن نوار مخصوص آزمایش، این كار را انجام دهید. بعد از چند لحظه، تغییر رنگی در نوار آزمایش پدید می‌آید كه براساس آن می توان مشخص نمود كه آیا در ادرار قند وجود دارد یا خیر. برای اینكه آزمایش بطرز صحیحی انجام شود باید از ادرار تازه استفاده نمود. این امر بخصوص وقتی می‌خواهید صبحها كه از خواب بیدار می شوید آزمایش را انجام دهید حایز اهمیت است، زیرا ادراری كه صبحها در مثانه وجود دارد. طی چندین ساعت در مثانه جمع شده است. شما ابتدا باید ادرار نموده و مثانه تان را كاملاً خالی نمایید. سپس بعد از نیم ساعت دوباره ادرار كرده و آن را آزمایش نمایید.

 

آزمایش خون
دستگاههای مختلفی وجود دارند كه می توان با استفاده از آنها، هركسی میزان قند خون خود را آزمایش كند. این دستگاهها میزان دقیق قند خون را مشخص می كنند و به شما در كنترل قند خونتان كمك می نمایند. عیب این دستگاهها در این است كه برای انجام آزمایش باید یك خراش با استفاده از سوزن یا لانست بر روی نوك انگشت ایجاد كرد. اگر شما كارگری هستید كه با دستهایتان كار می كنید یا اگر انگشتان خیلی حساسی دارید، این كار می تواند برای شما مشكل باشد.
اگر شما مبتلا به دیابت نوع 1 می باشید، ممكن است مواقعی پیش بیاید كه پزشكتان بخواهد بداند كه آیا در طی یكی، دو ماه گذشته درمان شما مؤثر بوده است و قند شما بخوبی كنترل شده است یا خیر. برای پی بردن به این موضوع، پزشك می تواند درخواست دو نوع آزمایش كند كه عبارتند از: 1- تعیین میزان هموگلوبین گلیكوزیله و 2- تعیین میزان فروكتوزامین.
هموگلوبین گلیكوزیله
با تعیین میزان هموگلوبین گلیكوزیله خون،

 

مقدار متوسط قند خون شما در طی 6 تا 8 هفته گذشته مشخص می‌گردد. البته این آزمایش برای تعیین مقدار انسولین مورد نیاز شما مناسب نمی‌باشد اما بطور كلی به پزشك نشان می‌دهد كه آیا در طی یكی دو ماه گذشته وضعیت خوبی داشته‌اید یا خیر.
فروكتوزامین
اصول آزمایش تعیین میزان فروكتوزامین خون نیز مانند آزمایش قبلی می‌باشد اما در اینجا وضعیت قند شما در طی 2 تا 3 هفته گذشته نشان داده می‌شود.

 

اندازه گیری قند خون
هدف از تمام درمانهایی كه برای دیابت صورت می گیرد، پایین آوردن و نگهداری قند خون در حد طبیعی می باشد. هرچه شما در این كار موفق تر باشید، حال عمومی بهتری بخصوص در طولانی مدت خواهید داشت. دو روش وجود دارد كه می‌توانید خودتان قند خونتان را شخصاً آزمایش نمایید. یكی از این روشها، آزمایش خون می‌باشد و دیگری آزمایش ادرار است.ابداع روش آزمایش خون با استفاده از خراش انگشت كه در سالهای اخیر بوجود آمد، نحوه زندگی افراد مبتلا به مرض قند را تغییر داد. هنگامی كه شما مجبور به تزریق روزانه انسولین هستید، نیاز دارید كه قند خون خود را بطور مرتب آزمایش نمایید تا براساس آن بتوانید مقدار مناسب انسولین كه باید تزریق نمایید را محاسبه كنید.
وقتی كه با استفاده از قرصهای پایین آورنده قند خون یا با استفاده از رژیم غذایی به كنترل قند خونتان می پردازید، آزمایش ادرار نیز به همان اندازه آزمایش خون می تواند به شما اطلاعت بدهد.
بعلاوه، آزمایشهای خونی در آزمایشگاههای می‌تواند انجام شود كه حد متوسط قند خون را در یك دوره مشخص (از دو هفته تا 8 هفته قبل) را به ما نشان بدهد.
تشخیص
افراد مختلف به راههای گوناگونی ممكن است به وجود بیماری قندشان پی ببرند. در مرض قند نوع 2، معمولاً پزشك شما اولین كسی است كه پی به مرض قندتان می برد كه این امر خواه به علت علایمی كه دارید و یا به علت بررسی های معمول (چك آپ) كه انجام می دهید مشخص می گردد.
گاهی اوقات بعضی از افرادی كه به چشم پزشكی مراجعه می كنند بعلت وجود علایم چشمی دیابت كه به رتینوپاتی دیابتی معروف است، چشم پزشك به وجود بیماری مرض قند در آنها پی می برد. رتینوپاتی دیابتی به تغییراتی كه در رگهای چشم براثر مرض قند ایجاد می گردد گفته می شود.
اگر شما دارای علایمی هستید كه پزشكتان به وجود مرض قند در شما مشكوك شده است، او از شما خواهد خواست كه آزمایش قند خون و ادرار را انجام دهید. در صورتی كه میزان قند خون شما زا میزان طبیعی آن بیشتر باشد شما به دیابت یا مرض قند دچار هستید. در اكثر موارد با همین آزمایش ساده می توان به وجود مرض قند در افراد پی برد اما در بعضی موارد كه قند خون افراد در حد مرزی یعنی در بالاترین حد طبیعی خود قرار دارد باید یك آزمایش دیگر هم انجام داد تا مشخص گردد كه آیا واقعاً فرد به مرض قند مبتلاء هست یا خیر. در چنین مواردی آزمایش تحمل گلوكز خوراكی انجام می شود. این آزمایش بدین صورت است كه ابتدا قند خون ناشتای فرد آزمایش می شود سپس یك نوشیدنی حاوی مقادیر مشخصی گلوكز (قند) به شخص داده می شود تا آن را بخورد و بعد هر نیم ساعت به مدت دو ساعت خون او گرفته می شود تا مشخص گردد كه بدن با این گلوكزی (قند) كه خورده می شود چه رفتاری می كند و چگونه آن را جذب می نماید.
آزمایش تحمل گلوكز (قند) خوراكی

 
اگر در آزمایش دیده شود ك هقند خون شما در محدوده مرزی قرار دارد، پزشك ممكن است برای شما درخواست، آزمایش تحمل گلوكز خوراكی نماید. براساس نتایجی كه در این آزمایش بدست می آید، سه امكان وجود خواهد داشت:
– قند خون شما ممكن است در محدوده طبیعی قرار داشته باشد كه در این صورت شما به دیابت مبتلاء نیستید.

 

– قند خون شما ممكن است از حد معمول بیشتر باشد اما به آن اندازه بالا نباشد كه تشخیص دیابت را بتوان برای شما داد. در چنین مواردی شما باید مراقب باشید كه ممكن است در آینده دچار دیابت شوید. در این حالت شما نیازی به درمان نخواهید داشت اما باید با پیروی از یك رژیم غذایی مناسب، از ابتلاء خود به دیابت پیشگیری نمایید.

 

– قند خون شما ممكن است به آن اندازه بالا باشد كه برای شما تشخیص دیابت داده شود. در این حالت، پزشك شما مناسب ترین درمان را برای شما انتخاب خواهد كرد.

 

داروهای مورد استفاده
وقتی شما به مرض قند نوع 1 دچار هستید، هیچ چاره ای به غیر از تزریق روزانه انسولین نخواهید داشت. همچنین بعضی از مبتلایان به مرض قند نوع 2 كه با رژیم غذایی و مصرف قرصهای پایین آورنده قند خون، میزان قند خون آنها همچنان بالا می باشد، مجبورند كه از تزریق روزانه انسولین برای كنترل قند خونشان استفاده نمایند.در اینجا به چند سؤال شایع كه مبتلایان به مرض قند برایشان بودجود می آید، پاسخ می گوییم.
چرا باید انسولین را تزریق كرد و آن را بصورت قرص نمی سازند؟

 
تزریق انسولین تنها راه مؤثر برای رساندن این هورمون به گردش خون می باشد. خوردن انسولین باعث می شود كه قسمت عمده آن هضم شده و غیر فعال می گردد و در نتیجه نتواند وظیفه خود را بخوبی انجام دهد. گرچه سایر روشهای مصرف انسولین نیز امتحان شده اند، اما تمام آنها دارای مشكلاتی هستند، بنابراین در حال حاضر تنها راه مصرف انسولین، تزریق آن می باشد.
چرا انسولین را زیر پوست تزریق می‌كنند؟
در تئوری می توان انسولین را به داخل ورید یا عضله نیز تزریق نمود. با اینحال در عمل، تزریق انسولین چندبار در روز به داخل ورید بسیار مشكل می باشد و همچنین تزریق داخل عضلانی انسولین نیز بسیار دردناك می باشد. از هر دوی این روشها گاهی اوقات و در بعضی شرایط استفاده می شود، مثلاً در هنگامی كه شما به سختی بیمار هستید یا نمی توانید بطور منظم بخاطر عمل جراحی كه داشته اید غذا بخورید.

 

انواع انسولین چه هستند؟
تفاوت عمده انواع انسولین، در نحوه سرعت اثر آنها می‌باشد، بنابراین می توان انسولین‌ها را به انواع كوتاه اثر، با اثر متوسط و طولانی اثر تقسیم نمود. انسولین‌های كوتاه اثر، شفاف و بی‌رنگ هستند، در حالی كه انواع با اثر متوسط و طولانی اثر بعلت وجود مواد افزودنی كه باعث كند شدن جذب آنها می‌ود، به رنگ كدر می‌باشند.
می‌توان انسولین‌های كوتاه اثر و با اثر متوسط را با هم در یك سرنگ مخلوط كرد، اما باید مراقب باشید كه انسولین شفاف با انسولین كدر آلوده نكنید. برای این منظور، همیشه ابتدا انسولین كوتاه اثر را با سرنگ بكشید و سپس سرنگ را بداخل انسولین متوسط الاثر فرو نمایید.
هرسه نوع انسولین را می‌توان از منابع حیوانی (خوك و گاز) و یا با استفاده از مهندسی ژنتیك از هورمون انسولین انسان بدست آورد. انسولین‌هایی كه اصطلاحاً به آنها انسولین انسانی گفته می‌شود در واقع منشاء حیوانی دارند اما در آنها تغییراتی داده می‌شود كه شبیه انسولین انسان شوند. انسولین انسانی بیشتر از انسولین حیوانی تجویز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

آیا انسولین انسانی بهتر از انسولین حیوانی است؟
این سؤال مورد بحث‌های زیادی قرار گرفته است و بعضی از بیمارانی كه مدتها انسولین حیوانی را مصرف می‌كرده‌اند و به تازگی به انسولین انسانی روی آورده‌اند اینطور عنوان می‌كنند كه وضعیت آنها وقتی كه از انواع حیوانی انسولین استفاده می‌كرده‌اند بهتر بوده است. بنظر می‌رسد كه انسولین انسانی كمی سریعتر از انسولین حیوانی در زیر پوست جذب می‌شود. با اینحال، هیچ تفاوت محسوسی در میزان قند خون كسانی كه از انسولین حیوانی و انسانی استفاده می‌كنند وجود ندارد. علیرغم این موضوع، بعضی از بیماران ترجیح می‌دهند كه از انسولین حیوانی استفاده نمایند.

 

چرا باید روزی چند بار انسولین تزریق نمود؟
هدف از درمان با انسولین، تقلید از وضعیت طبیعی بدن تا آنجایی كه امكان دارد می باشد. در افراد سالم و طبیعی، هورمون انسولین در پاسخ به غذاهایی كه می خوریم از لوزالمعده ترشح می‌گردد. از آنجایی كه سطح گلوكز خون در بین وعده‌های غذایی كاهش پیدا می‌كند، ترشح هورمون انسولین نیز به صفر نزدیك می‌شود. با اینحال هیچگاه ترشح انسولین درافراد سالم متوقف نمی‌شود و همیشه می‌توان در هر لحظه از شبانه روز مقدار آن را در گردش خون اندازه‌گیری نمود. كاری كه افراد مبتلاء به مرض قند باید انجام دهند، تزریق انسولین به نحوی است كه از الگوی ترشح روزانه انسولین از لوزالمعده در افراد سالم پیروی كند.

 

روشهای مختلفی وجود دارد كه با استفاده از انواع انسولین و چندین تزریق در روز می‌توان به این هدف دست یافت. برای مثال، بسیاری از بیماران از سه تزریق انسولین كوتاه اثر قبل از سه وعده غذایی، بعلاوه یك تزریق انسولین با اثر متوسط یا طولانی اثر در هنگام شب برای كنترل قند خون وقتی كه در خواب هستند استفاده می‌كنند. روش دیگری كه طرفداران زیادی هم دارد، دوبار تزریق روزانه از مخلوط انسولین های كوتاه اثر و طولانی اثر می‌باشد. بسیاری از افراد از این روشها بخوبی به مدت چندین سال استفاده كرده‌اند و هیچ مشكلی نداشته‌اند.
اگر شما یكی از آن معدود افرادی هستید كه نمی‌توانید روزی چند بار تزریق انسولین را انجام دهید می‌توانید فقط از یك یا دو تزریق روزانه انسولین با اثر متسوط یا طولانی استفاده نمایید.
چگونه و در چه محلهایی می توانیم انسولین تزریق كنیم؟

 
پزشك شما تمام مطالبی كه در مورد تزریق انسولین باید بدانید را به شما خواهد گفت. بسیاری از افراد از سرنگ‌های مخصوص انسولین استفاده می‌كنند كه بسیار بهتر از سایر سرنگها میباشد. از سرنگهای یك بار مصرف در صورتی كه بخوبی نگهداری شوند می‌توان چندین بار استفاده كرد كه خطر كمی در بروز عفونت خواهند داشت. معمولاً بعد از چند بار استفاده از آنها كه سوزن كند می‌شود آنها را بیرون می‌اندازند.
امروزه سرنگهای جدید به شكل قلم یا خوددكار ساخته شده‌اند كه كار تزریق انسولین را بخصوص در كودكانی كه به خودشان تزریق را انجام می‌دهند آسان كرده است.
همانطور كه قبلاً هم گفته شد، تزریق انسولین بجای عضله یا ورید، در زیر پوست انجام می‌گردد. تحقیقات اخیر نشان داده است كه بسیاری از افراد اشتباهاً بجای اینكه انسولین را در زیر پوستشان تزریق كنند، سوزن را به عمق بیشتری فور كرده و به داخل عضله تزریق می‌كنند. تشخیص اینكه سوزن را چه مقدار باید فرو نمود مشكل است (بخصوص اگر شما لاغر هستید)، اما باید در این راه مهارت بدست آوردی زیرا اگر انسولین را به داخل عضله تزریق نمایید، جذب آن سریعتر انجام می‌گردد و باعث سقوط ناگهانی قند خون می شود.
پزشك به شما راه صحیح تزریق زیر پوست را آموزش خواهد داد. بسیاری از افراد راه ساده‌ای را برای تزریق انسولین به زیر پوست پیدا كرده‌اند و آن راه این است كه پوست را با دو انگشت، نشگون گرفته و در همان حال با زاویه 90 درجه سوزن را به داخل پوست فرو می‌برند. لازم نیست كه با فشار زیاد نیشگون بگیرید زیرا در هنگام فرو بردن سوزن به داخل، باعث درد می‌گردد.
در مورد محلهای مناسب تزریق نیز باید از پزشك خود سؤال نمایید. قسمتهای بالای ران ها، كفل ها وشكم، شایعترین محلهای تزریق انسولین می‌باشند. بهتر است هر دفعه در جاهای مختلف تزریق را انجام دهید، زیرا تزریقات مكرر در یك محل باعث ایجاد توده‌های چربی كه اصطلاحاً به آن لیپوهیپرتروفی گفته می‌شود می‌گردد و می‌تواند باعث كند شدن جذب انسولین گردد.
احتمالاً تزریق انسولین‌های با اثر متوسط یا طولانی به ران‌ها یا كفل‌ها و نیز تزریق انسولین‌های كوتاه اثر به شكم بهتر است، اما بهترین چیز آن است كه شما از محل تزریقی كه انجام می‌دهید راضی باشید.
آیا تزریق انسولین دردناك است؟

 
افرادی كه سالیان درازی است كه تزریق انسولین را انجام می‌دهند از چیزی شكایت نمی‌كنند، اما افرادی كه به تازگی شروع به تزریق انسولین كرده‌اند ممكن است در ابتدا كمی درد داشته باشند. سعی كنید در هنگام تزریق، خوود را ریلكس و شل نگه دارید و از یك روش صحیح تزریق استفاده نمایید. بعضی از افراد با مالیدن یك قطعه یخ بر روی پوست به مدت چند ثانیه، باعث می‌شوند كه در هنگام تزریق، پوست بی‌حس شده و درد كمتری ایجاد شود.
كم كم كه شما در تزریق انسولین مهارت پیدا كردید، درد كمتری را احساس خواهید نمود. سوزنها معمولاً خیلی باریك بوده و جایی از خود بر روی پوست باقی نمی‌گذارند. گاهی اوقات ممكن است بعد از تزریق، كمی خونریزی و یا حتی كبودی ایجاد شود، اما نباید هیچ نگرانی در این موارد پیدا كنید زیرا احتمالاً به دلیل سوراخ شدن یكی از رگهای كوچك زیر پوست، این حوادث اتفاق می‌افتد.
درمان دارویی مرض قند

 

تزریق روزانه انسولین برای مبتلایان به مرض قند نوع 1 ضروری می باشد. همچنین بعضی از افراد مبتلا به مرض قند نوع 2 نیز ممكن است برای كنترل قند خونشان، نیاز به تزریق انسولین داشته باشند.

 
داروهای مورد استفاده در مرض قند نوع 2

 
برای درمان مبتلایان به مرض قند نوع 2، چهار نوع مختلف قرص وجود دارد كه عبارتند از: (1) سولفونیل اوره ها، (2) بی گوانیدها، (3) آكاربوز، (4) تیازولیدین دیونها.
این داروها را به نام داروهای خوراكی پایین آورنده قند خون می شناسند و هر كدام از آنها را می توان به تنهایی یا بصورت تركیبی مصرف نمود. اكثر افراد مبتلاء به مرض قند نوع 2 از مصرف این داروها همراه با رژیم غذایی مناسب، استفاده می برند.
اگر با مصرف این داروها، دچار عوارض جانبی آنها شدید یا اینكه قند خونتان همچنان بالا بود، باید به پزشك مراجعه نمایید تا در صورت امكان در داروهای مصرفی شما تغییراتی بدهد.
سولفونیل اوره‌ها

 
داروهای گروه سولفونیل اوره، با تحریك لوزالمعده باعث می شوند كه انسولین بیشتری ترشح شود و به این طریق، قند خون كاهش پیدا كند. شما باید بخاطر داشته باشید كه این داروها دارای اثرات مشابه انسولین هستند زیرا آنها باعث می گردند كه انسولین خونتان افزایش یابد و امكان دارد كه انسولین خیلی زیاد ترشح شود.
در صورتی كه این اتفاق بیفتد و انسولین زیادی ترشح گردد، قند خون شما شدیداً كاهش پیدا می كند و ممكن است علایم كاهش قند خون (هیپوگلیسمی) را پیدا نمایید. برای اینكه از چنین اتفاقی جلوگیری نماید باید به طور منظم غذا بخورید و قرصهایتان را همراه با غذا یا درست قبل از غذا مصرف كنید.
همانند انسولین، داروهای سولفونیل اوره نیز می توانند دارای اثر كوتاه، متوسط یا طولانی باشند. داروی كلرپروپامید از انواع طولانی اثر می باشد در حالی كه داروی گلی بن كلامید از انواع با اثر متوسط است. داروهای طولانی اثر مثل كلرپروپامید برای افراد مسن یا كسانی كه نحوه زندگی شان طوری است كه نمی توانند بطور منظم و سر وقت غذا بخورند مناسب نمی باشد زیرا ممكن است خطر بروز كاهش شدید قند در آنها ایجاد شود.
بغیر از خطر بروز كاهش شدید قند خون، اكثر افرادی كه از داروهای سولفونیل اوره مثل گلی بن كلامید یا كلرپروپامید استفاده می كنند شكایت زیادی از مصرف این داروها نمی كنند. با مصرف این داروها، فرد احساس گرسنگی زیاد می كند زیار قند خون كاهش پیدا كرده است. این احساس گرسنگی سبب می گردد كه بیمار غذای زیادی بخورد و به وزنش اضافه شود.

 
تعداد كمی از بیماران به داروهای سولفونیل اوره، آلرژی دارند و نمی توانند آنها را مصرف نمایند.
بی گوانیدها

 
داروهای گروه بی گوانید، حدود 50 سال است كه مورد استفاده قرار می گیرند. داروی متفورمین معروفترین داروی گروه بی گوانیدها می باشد. هیچ كس نمی داند كه این دارو چگونه باعث پایین آمدن قند خون می شود اما بنظر می رسد كه این دارو با كم كردن جذب گلوكز از روده ها و نیز با اثر گذاشتن بر روی كبد باعث این كار می شود. بنابراین اگر شما دارای مشكلات كبدی و یا كلیوی هستید، نمی توانید از این دارو استفاده نمایید. وقتی شما داروی متفورمین را مصرف می كنید، نباید از خطر افت شدید قند خون نگران باشید زیرا این دارو باعث تحریك ترشح انسولین نیم شود. این دارو اغلب برای افراد مبتلا به مرض قندی كه اضافه وزن داشته و چاق هستند تجویز می گردد زیرا باعث احساس گرسنگی و افزایش بیشتر وزن نمی شوند. معمولاض ابتدا روزی یك یا دو قرص همراه با غذا مصرف می شود و سپس به تدریج مقدار آن افزایش می یابد تا به آن عادت نمایید.
مهمترین عوارض جانبی دارو، اختلالات گوارشی مثل تهوع و اسهال می باشد و بعضی از افراد بخاطر همین مشكلات از مصرف آن خودداری می نمایند.
آكاربوز (Acarbose)

 
این گروه از داروها با تداخل در تجزیه كربوهیدراتها به قندهای ساده، باعث می شوند كه بدن شما نتواند گلوكز موجود در غذاها را جذب نماید. متأسفانه این كار باعث می گردد كه قندهای زیادی در روده بزرگ، بدون جذب باقی بماند كه در آنجا هم باكتریها و میكروبها در كمین آنها هستند. این میكروبها با مصرف این قندها، ردش و تكثیر می كنند و باعث ایجاد مدفوع شل و افزایش باد شكم و نفخ می گردند. به غیر از این مورد، این دارو برای افرادی كه نمی توانند از یك رژیم غذایی مناسب پیروی كنند داروی خوب و مناسبی می باشد.
تیازولیدین دیونها (Thiazolidinediones)

 
این گروه جدید داروها باعث افزایش حساسیت سلولها به انسولین می شوند و بنابراین سبب می گردند كه اثر انسولین در پایین آوردن قند خون، بیشتر مؤثر باشد. اولین دارو از این گروه داروی تروگلیتازون (Troglitazone) می باشد كه بسیار مؤثر است اما بعلت عوارض جانبی آن بر روی كبد، مصرف آن بطور موقت متوفق شده است. در آینده نزدیك، شاهد كشف داروهای دیگری از این گروه خواهیم بود. از آنجایی كه مصرف این داروها باعث تحریك در ترشح انسولین نمی شوند، مشكلاتی همچون كاهش شدید قند خون و افزایش وزن نیز با مصرف این داروها دیده نمی شود.
داروهای موجود در ایران
انسولین
ویال انسولین رگولار، NPH بی فاز یك و زینك.
مواردمصرف: برای پایین آوردن قندخون.
مقدار مصرف: براساس نیاز بیمار.
عوارض جانبی: افزایش بافت چربی در محل تزریق.
گلی‌بن كلامید Glibenclamide
قرص 5 میلی‌گرمی.
موارد مصرف: برای پایین آوردن قندخون.
مقدار مصرف: ابتدا روزی نصف قرص و سپس براساس نیاز بیمار، افزایش تدریجی آن.
عوارض جانبی: سردرد، اختلالات گوارشی، افزایش وزن.

 

متفورمین Metformin
قرص 500 میلی‌گرمی.
موارد مصرف: برای پایین آوردن قندخون.
مقدار مصرف: روزی 3 قرص.
عوارض جانبی: تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، اسهال.
آنتی دیابتیك Anti-Diabetic
پودر 100 گرمی.
موارد مصرف: در درمان زیادی قندخون.
مقدار مصرف: روزی 2 بار، هر بار 2 قاشق غذاخوری از پودر را در یك لیوان آب جوش دم كرده و پس از صاف كردن، میل نمایید.
نكات مهم: این دارو حاوی برگ توت سیاه، دانه شنبلیله، برگ زیتون، ریشه شیرین بیان و پونه می‌باشد.

 

 

 

درمان با رژیم غذایی
هیچ معالجه قطعی برای مرض قند وجود ندارد و این افراد باید همیشه تحت درمان بوده و بیماریشان را كنترل نمایند. اثرات درمان در هرفردی بستگی به نحوه اجرای دستورات پزشك توسط او دارد. با مرض قند می توان به سه روش برخورد نمود: (1) با مصرف قرصهای پایین آورنده قند خون، (2) با تزریق انسولین و (3) با بكار بردن رژیمهای غذایی خاص.
درمان مرض قند با رژیم غذایی عبارتست از پیروی از یك برنامه غذایی سالم و نه اینكه خود را گرفتار رژیمهای غذایی بسیار محدود كننده و سخت نماییم. صرف نظر از اینكه به كدام نوع از مرض قند مبتلاء هستیم، رژیم غذایی باید در نظر گرفته شود. در مواردی كه مرض قند نوع 2 وجود دارد، ممكن است فقط با رژیم غذایی و بدون استفاده از قرص یا انسولین، قند خون به میزان طبیعی باز گردد.
با اینحال اگر شما به مرض قند نوع 1 دچار هستید برای اینكه به بهترین حالت ممكن در كنترل میزان قند خونتان برسید نیاز دارید كه در مورد تعادل مواد غذایی كه می خورید با انسولینی كه تزریق می نمایید مطالبی را بدانید.
قرصهای پایین آورنده قند خون برای كنترل مرض قند نوع 2 بكار می روند و انواع مختلفی دارند كه در فصلهای بعدی این كتاب بطور مفصل در مورد آنها صحبت خواهد شد.
همه بیماران مبتلاء به مرض قند نوع 1 باید انسولین تزریق كنند اما فقط درصد كمی از افراد دچار مرض قند نوع 2 مجبور به تزریق انسولین هستند.
رژیم غذایی

 
هنگامی كه شما به مرض قند دچار هستید، نوع رژیم غذایی كه پیروی می كنید به آن صورتی نست كه هر غذایی كه جلوی شما گذاشتند شما نمی توانید بخورید. این رژیم غذایی به این معنی است كه شما، بیشتر غذاهایی كه برایتان مناسب است را باید بخورید و آنهایی كه زیاد خوب نیستند را نخورید. گرچه چنین رژیم غذایی را همه افراد (چه مبتلاء به مرض قند باشند یا نباشند) باید پیروی كنند. با اینحال تفاوتی كه خوردن سالم غذاها می تواند وقتی شما به مرض قند مبتلاء هستید برای سلامت كل بدن شما داشته باشد بسیار بیشتر از سایر افراد می باشد زیرا بدون این رژیم غذایی، داروهایی كه مصرف می كنید زیاد مؤثر نخواهند بود.
غذا خوردن منظم

 
مطلب دیگری كه باید بخاطر بسپارید این است كه در صورتی كه غذاهایتان را بطور منظم و سر ساعات خاصی مصرف نمایید كنترل قند خونتان راحت تر خواهد بود. اگر شما انسولین تزریق می كنید، احتمالاً پزشكتان در مورد اهمیت زمان غذا خوردن و تزیق انسولین به شما توضیحاتی خواهد داد و شما كم كم یاد خواهید گرفت كه چگونه و چه مقدار غذا برای نیازهای انرژی تان مصرف نمایید.
این امر ممكن است در وحله اول برای كسانی كه بطور شیفتی كار می كنند مشكل باشد اما با مشورت با پزشك یا متخصص تغذیه می توانند بر این مشكل غلبه كنند. بطور كلی شما باید هر 3 یا 4 ساعت یك وعده غذایی یا میان وعده غذایی میل نمایید. همچنین وقتی كه در شبها هم كار می كنید ممكن است نیاز به مصرف یك وعده غذای اضافی داشته باشید.
غذاهای مناسب در یك رژیم غذایی سالم

 
یك رژیم غذایی متعادل می تواند به كنترل دیابت شما كمك كرده و شما را مطمئن سازد كه داروهایی كه مصرف می كنید بطور مؤثری عمل خود را انجام دهند. در اینجا چند غذا فهرست شده اند تا به شما نشان دهد كه چه نوع غذاهایی را بهتر است كه مصرف نمایید.

 

صبحانه:
– شیرخامه گرفته شد
– شیرین كننده های مصنوعی بجای قند و شكر
– غلات دارای فیبر زیاد
– نان سبوس دار
– چربی های غیراشباع
– مارمالاد یا مربای كم شیرین
– میوه ها

 

غذاهای اصلی (ناهار یا شام)

 
– شامل بعضی غذاهای نشاسته دار مثل نان، سیب زمیین، ماكارونی و برنج
– سبزیجات
– نخود و لوبیا
– مقادیر كمی گوشت بدون چربی یا ماهی بدون چربی (از سرخ كردن آنها پرهیز نمایید)
– میوه ها
– ماست كم چربی
میان وعده های غذایی

 
– در صورتی كه می خواهید وزن خود را كم نمایید از خوردن زیاد این غذاها خودداری نمایید و بجای آنها میوه بخورید.
– ساندویچ یا نان تست همراه با مواد غذایی كم چرب
– غلات
– چیپس كم چربی
– بیسكویت بدون شكر
كنترل وزن

 
افرادی كه بیماری دیابت آنها به تازگی تشخیص داده شده است ممكن است توسط پزشك به آنها توصیه شده باشد كه مقداری از وزنشان بكاهند.
وقتی كه رژیم غذایی جدید شما مشخص گردید، شما احتمالاً متوجه خواهید شد كه با این روش، ثابت نگهداشتن وزن آسان خواهد بود. بخاطر داشته باشید كه شما فقط هنگامی وزن كم خواهید كرد كه كمتر از مقدار مورد نیاز بدن برای انجام فعالیتهای روزانه غذا مصرف نمایید.
هیچ دلیلی وجود ندارد كه تمام افراد خانواده شما نتوانند از رژیم دیابتی شما استفاده كنند، اما اگر بعضی از افراد خانواده تان علاقه خیلی زیادی به خوردن غذاهای سرخ كرده یا غذاهای شیرین دارند، تغییر در رژیم غذایی آنها را باید به تدریج انجام دهید.
نكاتی برای كم كردن وزن

 
– از غذاهای پرچربی و سرخ كرده پرهیز نمایید.
– در هر وعده، غذهای كمتری را بخورید.
– از خرودن میان وعده های غذایی مثل چیپس و بیسكویت خودداری نموده و بجای آنها میوه بخورید.
– وعده های غذایی را سر وقت بخورید.
– تمرنات ورزشی بیشتری انجام دهید.

 
حفظ یك رژیم غذایی متعادل

 

همانگونه كه تاكنون متوجه شده اید، شیوه خوب غذا خوردن به معنای خوردن تركیبی از غذاهای خوب و سالم و كنار گذاشتن غذاهای مضر و زیان آور می باشد. اگر شما در مورد غذاهایی كه می خورید اطمینان ندارید، می توانید با مشورت با یك متخصص تغذیه از او كمك بگیرید. با اینحال وقتی كه شما به اصول صحیح غذا خوردن عادت كردید، این كار برای شما بسیار آسان خواهد شد.

 

هر وعده غذایی كه مصرف می كنید باید موارد زیر در آن رعایت شده باشد:

 

– 40 درصد غذای شما باید شامل غذاهای نشاسته ای و ترجیحاً انواع بافیبر زیاد باشد.
– 40 درصد غذای شما باید حاوی سبزیجات، سالاد یا میوه باشد.

 

– باقی 20 درصد غذای شما هم باید شامل منابع پروتئینی مثل گوشت، ماهی، تخم مرغ، حبوبات یا پنیر باشد.
با مصرف غذاهایی كه نسبتهای فوق در آنها رعایت شده است، قند خون شما در وضعیت مناسب باقی خواهد ماند.

 

خوردن كربوهیدراتهای مناسب

 
كربوهیدراتها گروهی از مواد غذایی هستند كه در بدن تجزیه شده و به گلوكز (قند خون) تبدی می شوند تا برای شما ایجاد انرژی كنند. دو نوع كربوهیدارت وجود دارد (1) قندی و (2) نشاسته ای.

 

كربوهیدراتهای قندی: قند، شكر، شكلات، شیرینی، كیك، بیسكوئیتهای شیرین و نوشابه‌ها حاوی این نوع كربوهیدراتها می باشند. شما باید مصرف این نوع مواد غذایی را كنار بگذارید زیرا گلوكز آنها خیلی سریع وارد خون می شود و می تواند بطور ناگهانی قند خون شما را بالا ببرد. برای شیرین شدن چای یا مواد غذایی تان، می‌توانید از شیرین كننده های مصنوعی مثل قرصهای ساخارین كه در داروخانه ها موجود است استفاده نمایید.
كربوهیدراتهای نشاسته‌ای: نان، سیب زمینی، ماكارونی، برنج، غلات و میوه ها حاوی این نوع كربوهیدراتها می باشند. این مواد غذایی به آهستگی تجزیه می شوند و منبع خوبی برای ایجاد انرژی هستند، بنابراین از این مواد بطور منظم و در هروعده غذایی استفاده نمایید.

 

خوردن چربی ها مناسب

 
نوع چربی كه ما مصرف می كنیم از اهمیت زیادی برخوردار است. دو نوع اصلی چربی وجود دارد: (1) چربی های اشباع شده و (2) چربی های اشباع نشده.
چربی های اشباع شده: روغن هاو چربی های حیوانی كه در گوشت، شیر، چربی و كره وجود دارند از نوع چربی های اشباع شده هستند. مصرف این نوع چربی ها می تواند سبب بروز مشكلاتی در گردش خون شود. همه افراد باید مصرف این نوع چربی ها را كاهش دهند.

 

چربی های اشباع نشده: این نوع از چربی ها كمی بهتر از نوع چربی های اشباع شده می باشند و خودشان به دو دسته تقسیم می شوند (1) پلی و (2) مونو.

 

چربی‌های اشباع نشده پلی: روغن آفتابگردان، روغن ذرت و مارگارینهای آفتابگردان حاولی این نوع چربی هستند.

 

چربی‌های اشبع نشده مونو: در روغن زیتون این نوع چربی وجود دارد كه نسبت به بقیه انواع چربی ها بهتر است و می توان به جای آنها استفاده نمود.
بخاطر داشته باشید كه تمام انواع چربی ها دارای كالرزی زیادی می باشند و بنابراین مصرف زیاد آنها منجر به افزایش وزن و چاقی می شود.

 

خوردن فیبرهای مناسب

 
فیبرهای غذایی به دو صورت (1) محلول در آب (جذب سایر غذاها را در بدن كاهش می دهند و (2) غیر محلول در آب (غیر قابل هضم بوده و به جلوگیری از یوبست كمك می كند) می‌باشند. مصرف فیبرهای غیر محلول در آب برای افاردی كه می خواهند لاغر شوند بیسیار مناسب است.
شما باید حدود 30 گرم در روز از فیبرهای غذایی استفاده نمایید. خوردن این فیبرها به روده شما كمك می كند كه كار خود را بخوبی انجام دهد تا دچار یبوست نشوید. بعضی از انواع فیبرها مثل فیبرهای محلول در آب می توانند هم به كاهش قند خون و هم به كاهش كلسترول خون كمك زیادی نمایند. غذاهایی مثل لوبیا، نخود فرنگی، سوپ عدس و جوی دو سر دارای مقادیر زیادی فیبرهای محلول در آب هستند. غذاهایی همچون نان سبوس دارن میوه های پوست نكنده، آرد سبوس دار و برنج حاوی مقادیر زیادی از فیبرهای غیر محلول در آب هستند.
خوردن پروتئین های مناسب

 
پروتئین ها برای بدن ضروری می باشند. آنها در ترمیم بافتها و در رشد كودكان بسیار مؤثر هستند، اما شما نیاز ندارید هك بیش از مقداری كه به آن احتیاج دارید مصرف نمایید. برنامه رژیم غذایی شما باید طوری باشد كه 12 تا 15 درصد نیازهای انرژی روزانه تان از طریق مصرف پروتئین ها بدست آید. این پروتئین ها می توانند هم از طریق منابع گیاهی مثل نان، غلات، برنج، آرد و ماكارونی و هم از طریق منبع حیوانی مثل گوشت، تخم مرغ، ماهلی و لبنیات تأمین شوند. پروتئین های حیوانی نسبتاً دارای چربی و كالری بیشتری هستند اما فاقد كربوهیدرات می باشند. بنابراین در هنگام برنامه ریزی برای رژیم غذایی تان به این مسئله نیز توجه داشته باشید.
از نمك پرهیز كنید

 
خوردن مقادیر زیاد نمك برای ما مناسب نمی باشد و می تواند منجر به بالا رفتن فشار خون شود. سعی كنید كه در آشپزخانه از مقادیر كمی نمك برای پختن غذاها استفاده نمایید و در سر سفره هم نمكدان نگذارید. بجای نمك می توانید در صورت لزوم از فلفل و ادویه جات برای بهتر كردن طعم غذاها استفاده نمایید.
ویتامین ها و مواد معدنی

 
اگر شما دارای یك رژیم غذایی متعادل هستید، نیازی نخواهید داشت كه قرصها یا شربتهای ویتامینی یا دارای مواد معدنی مصرف نمایید، زیرا این غذاها به اندازه كافی دارای ویتامین ها و مواد معدنی می باشند. بعضی محققین عنوان كرده اند كه كمبود بعضی مواد مثل كرومیوم و سلنیوم ممكن است در بروز مشكلات بیماری قند نقشی داشته باشند. با اینحال هیچ راهی وجود ندارد كه مقادیر این عناصر را در بدن یا رژیم غذایی شما تعیین كند. احتمالاً بهترین كار این است كه رژیم غذایی متنوعی داشته باشید تا مطمئن شوید كه از همه ویتامین‌ها و مواد معدنی به اندازه كافی به بدنتان می رسد.

عوارض دیابت

كلیه ها بعنوان یك فیلتر و تصفیه كننده، خون را تصفیه نموده و آب اضافی و مواد زائد را از آن جدا می‌كند و بصورت ادرار از بدن خارج می‌سازد. در افراد دیابتی، بعلت تجمع قند در رگهای كوچك كلیه، كلیه ها دچار صدمه می‌گردند. این وضعیت شبیه به ایجاد یك سوراخ بزرگ در یك چای صاف كن می‌باشد. در این حالت، موادی كه باید بطور طبیعی در بدن حفظ شوند، از طریق این تصفیه صدمه دیده، از طریق ادرار از بدن خارج می شوند.
یكی از موادی كه در هنگام خرابی كلیه ها در ادرار ظاهر می گردد، پروتئین می باشد. یك پروتئین ویژه به نام آلبومین در مراحل اولیه صدمه به كلیه ها در ادرار دیده می‌شوند. بنابراین انجام آزمایش ادرار همراه با آزمایش خون می‌تواند بسیار با اهمیت باشد. گاهی اوقات ممكن است بر اثر عفونت ادراری، در ادرار آلبومین دیده می شود كه می‌توان این حالت را از وضعیت قبلی تشخیص داد.
گرفتاری اعصاب

 

دیابت می‌تواند به دو طریق باعث صدمه به اعصاب شود: اول اینكه ممكن است با اختلال در خونرسانی آنها، موجب آسیب به عصب شود (مثل چشمها و كلیه ها) و دیگر اینكه با وارد آوردن صدمه مستقیم به عصب بعلت بالا بودن قند خون، باعث آن شود. هرگونه آسیب عصبی را اصطلاحاً نوروپاتی می گویند. براساس اینكه كدام یك از سه نوع عصب آسیب می بیند، نتیجه آن متفاوت خواهد بود.
اعصاب حركتی: اعصاب حركتی حامل پیغامهای عصبی از مغز به عضلات می باشند و به این طریق باعث انقباض عضلات می گردند. آسیب به این نوع اعصاب را اصطلاحاً نوروپاتی حركتی می نامند و می تواند منجر به از دست رفتن فعالیت عضلات كوچك دستها یا پاها شود. در چنین مواردی انگشتان پاها به سمت بالا چنگ می شوند و انگشتان دستها هم ضعیف می گردند.

 

اعصاب حسی: اعصاب حسی موجب شناسایی حسهای درد، لمس، حرارت و سایر حس‌ها شده و این پیغامها را به سمت مغز می‌فرستند. نوروپاتی حسی می تواند ابتدا باعث حساس شدن و درد پاها شود اما بتدریج پاها بی‌حس شده و هیچ حسی را متوجه نمی‌شود.

 

اعصاب خودكار: اعصاب خودكار یا اتونومیك مسئل كنترل عملكردهای خودكار بدن مثل فعالیت روده‌ها و مثانه‌ها می‌باشد. نوروپاتی خودكار نسبتاً ناشناخته بوده و بیشتردر روده‌ها و مثانه اختلال ایجاد می‌كند. این نوروپاتی می‌تواند باعث یبوست یا اسهال شود و گاهی اوقات شخص ممكن است از استفراغ‌های مكرر رنج ببرد. همچنین در مردها ممكن است مشكلاتی در توانایی جنسی آنها ایجاد شده و این توانایی كاهش یابد. با اینحال اكثر این مشكلات را می‌توان با دارو درمانی بهبود بخشید.

 

توانایی جنسی

 

توانایی مردان به داشتن یك نعوظ طبیعی، بستگی به خونرسانی خوب شریانهایی كه آلت تناسلی را خونرسانی می كنند و نیز اعصابی كه باعث انقباض وریدهای آن می شوند، دارد.
با اینحال اهمیت زیادی كه بخاطر داشته باشیم كه ناتوانی جنسی می تواند به غیر از مشكلات بدنی، بعلت مشكلات روانی نیز ایجاد شود، خواه شما به دیابت مبتلا باشید یا نباشید. بنابراین تمام مشكلات جنسی خود را با پزشك در میان بگذارید تا او بتواند درمان مناسب را برای شما انتخاب نماید.
گرفتاری پوستی

 

تعداد كمی از مبتلایان به مرض قند ممكن است بعلت صدمات رگهای كوچك، دچار مشكلات پوستی شوند. در صورت وقوع چنین مشكلی، پوست روی استخوان ساق پا، قرمز و نازك می‌گردد كه به آن اصطلاحاً نكروبیوزلیپویدیكا (Necrobiosos Lipoidica) گفته می‌شود. متأسفانه هنوز درمان مؤثری برای این مشكل پیدا نشده است.
گرفتاری شریانها

 

مبتلایان به مرض قند در معرض خطر ابتلاء به سفت و سخت شدن دیواره رگها و شریانهای بزگر هستند كه می تواند موجب سكته قلبی یا مغزی شود و نیز سبب كم شدن گردش خون پاها می گردد. افزایش وزن و سیگار كشیدن می توانند این خطر را بیشتر افزایش دهند، بنابراین واقعاً ضرورت دارد كه شما از استعمال دخانیات و اضافه شدن وزن جلوگیری نمایید. اگر شما دچار افزایش كلسترول خون هستید، امروزه نشان داده شده است كه می توان با پیروی از رژیم غذایی مناسب و یا درمان دارویی، از میزان كلسترول و از خطر گرفتاری سفت و سخت شدن شریانها (تصلب شرائین) كم نمود. همچنین مشخص شده است كه مصرف مقادیر كم آسپرین بطور روزمره می تواند در افرادی كه دارای چنین مشكلاتی هستند، از خطر سكته های قلبی و مغزی كم نماید.
مشكلاتی كه بر اثر تصلب شرائین ایجد می شوند بسیار شایع می باشند كه می توان با مصرف دارو یا جراحی آنها را درمان نمود. با اینحال، بهتر است قبل از گرفتار شدن به این مشكلات، از ایجاد آنها پیشگیری نمود.
دیابت می تواند به راههای مختلفی چشمهای شما را گرفتار نماید كه می تواند از تار شدن موقتی بینایی تا مشكلات شدیدتری مثل رتینوپاتی (صدمه به لایه حساس به نور در چشم) باشد.
تاری دید

 

وقتی شما تازه شروع به مصرف انسولین یا قرصهای پایین آورنده قند خون می كنید، ممكن است متوجه شوید كه دید چشمهای شما تار شده است. این امر به این خاطر است كه عدسی چشمهای شما وقتی كه دچار دیابت می شوید آب از دست داده و هنگامی كه درمان را شروع می‌كنید كم كم عدسی چشمتان آب را دوباره بدست می آورد و به همین خاطر یك تاری دید موقت ایجاد می گردد.
خوشبختانه این تاری دید بطور موقت بوده و بدون اینكه نیاز به درمان داشته باشد در عرض چند ماه خودبخود بهبود می یابد. اگر این وضعیت برای شما اتفاق افتاد، قبل از اینكه برای گرفتن عینك به چشم پزشك مراجعه كنید، چند ماهی منتظر شوید تا تاری دید از بین برود.
قسمتهایی كه دچار عوارض دیابت میشوند
– چشمها
– كلیه‌ها
– اعصاب محیطی در دستها و پاها
– پوست
– رگهای خونی

 

آب مروارید

 

وقتی شما به مدت طولانی دچار مرض قند باشید، بخاطر تجمع قند در عدسی چشمتان، مستعد ابتلاء به آب مروارید (كاتاراكت) می شوید. این وضعیت باعث می شود كه عدسی چشم شما كدر شده و از عبور راحت نور از آن و ورود به چشم جلوگیری می كند.
خوشبختانه می توان آب مروارید را با یك عمل ساده و عوض كردن عدسی چشم با یك عدسی پلاستیكی درمان نمود. این عمل را می توان بدون بیهوشی و فقط با بیحسی موضعی انجام داد و شما فقط نیاز دارید كه 24 ساعت در بیمارستان بستری شوید. نتیجه این عمل جراحی معمولاً رضایت بخش می باشد.

 

رتینوپاتی

 
هر دو نوع دیابت می توانند باعث گرفتاری پرده
شبكیه در چشم شوند. قسمت مركزی شبكیه (ماكولا) باعث دیدن رنگها و جزئیات می شوند در حالیكه قسمتهای محیطی شبكیه در دیدن اجسام سیاه و سفید و دیدن در تاریكی به شما كمك می‌كنند.
رگهای خونی كوچك كه به شبكیه خونرسانی می‌كنند بر اثر دیابت دچار مشكل می شوند. این امر احتمالاً بعلت تجمع قند در دیواره رگهای خونی می باشد كه آنها را ضعیف می سازد. این رگها گاهی اوقات پاره شده و ایجاد خونریزیهای كوچكی می كنند.
گاهی اوقات، عروق خونی ممكن است نشت كرده و باعث تجمع مایع در سطح شبكیه گردد كه به آن اصطلاحاً اگزودای سخت گفته می شود. این نشتی معمولاً نشانه آن است كه خونرسانی آن منطقه بخوبی انجام نمی شود. وقتی رتینوپاتی به مرحله پیشرفته تری می رسد، رگهای خونی جدید می‌توانند رشد كرده و خونرسانی را بهبود ببخشند. این رگهای خونی جدید، شكننده بوده و ممكن است پاره شده و خونریزی شدیدی ایجاد نمایند. این وضعیت می تواند بطور جدی بینایی را مختل كند.
– درمان رتینوپاتی: خوشبختانه در سالهای اخیر، لیزر درمانی توانسته است در ترمیم صدماتی كه در رتینوپاتی دیابتی ایجاد شده است، كمك‌های فراوانی نماید. لیزر به قسمت محیط شبیكه تابیده می شود و توسط آن، اگزودای سخت برداشته شده و از رشد رگهای جدید جلوگیری می‌گردد. هرچه زودتر درما نصورت پذیرد، موفقیت بیشتر خواهد بود و به همین دلیل است كه افراد دچار مرض قند باید حداقل سالی یك بار به چشم پزشك مراجعه كنند تا چشمهایشان معاینه گردد. تعداد كمی از مبتلایان به مرض قند دچار نوعی رتینوپاتی می شوند كه به آن اصطلاحاً ماكولوپاتی گفته می شود.
این عارضه بخصوص در افراد سالخورده بیشتر دیده می شود. در این وضعیت، رگهای خونی در قسمت مركزی شبكیه كاهش پیدا می كنند و باعث اختلا در دیدن رنگها و جزئیات دقیق می شود.
متأسفانه لیزردرمانی در ماكولوپاتی چندان موفقیت آمیز نمی باشد.
اگر شما نیاز به لیزر درمانی داشته باشید باید به یك متخصص چشم مراجعه نمایید. ابتدا قطره ای در چشمهای شما ریخته می شود تا مردمك چشمهایتان گشاد شده و پزشك راحت تر بتواند شبكیه چشم را ببیند. سپس سرتان را در یك محفظه قرار می دهید تا از تكان خوردن آن جلوگیری شود. بعد پزشك با دوربین، قسمتهای مختلف شبكیه را معاینه می كند تا ببیند كدام قسمتهای آن نیاز به لیزر درمانی دارد. لیزر درمانی معمولاً هیچگونه دردی ندارد. بعد از لیزر درمانی به مدت یكی دو روز شما دچار تاری دید خواهید شد كه مسئله مهمی نیست.

 

شما باید از تغییراتی كه بعلت دیابت شما در پاهایتان رخ می دهد آگاه باشید و بتوانید برای كاهش این خطرات، اقداماتی را انجام دهید. اكثر مبتلایان به دیابت دچار هیچ مشكلی در پاهایشان نمی باشند، اما حتی آنهایی كه این مشكلات را دارند نیز می توانند با انجام اقداماتی از بدتر شدن آن جلوگیری كنند. با برقرار بودن گردش خون كافی در پاها، بافتهای آن تقویت شده و از بروز چنین مشكلاتی جلوگیری می گردد. برای اینكه گردش خون پاها كافی باشد باید از یك رژیم غذایی مناسب پیروی كرد، میزان قند خون را در حد طبیعی نگه داشت و از استعمال دخانیات پرهیز نمود. همیشه مطمئن شوید كه كفشهایتان مناسب و اندازه است و هیچ آزاری به پاهایتان نمی رساند. بعلاوه، كارهای خاصی هم وجود دارد كه بتوانید با انجام آنها از پاهایتان بخوبی مراقبت نمایید. این كارها براساس چهار تغییری كه می توانند در دیابت ایجاد شوند، طراحی شده اند. این چهار تغییر عبارتند از:

 

خونرسانی ضعیف: وقتی بعلت باریك شدن رگهای خونی، خونرسانی به پاها مختل می گردد، پاهای شما نمی توانند بخوبی در مقابل حوادثی مثل در معرض هوای سرد قرار داشتن، عفونتها یا ضربات از خود محافظت نشان دهند و بسیار مستعد دچار شدن به سه تغییر دیگری كه در زیر می آیند می شوند. با استفاده از جورابها و كفشهای مناسب، پایتان را گرم نگه دارید اما از گرم شدن بیش از حد آنها هم پرهیز نمایید.
نوروپاتی: صدمه به اعصاب می تواند باعث كم شدن حساسیت پاها نسبت به درد و حرارت شود. در مراحل اولیه آن، افراد اغلب از گزگز یا سوزن سوزن شدن پاهایشان شكایت می كنند و یا اینكه اظهار می دارند كه مثل این است كه آنها بر روی پنبه راه می روند.
وقتی كه توانایی احساس كردن پاهای شما كاهش می یابد، شما كمتر به آسیبها یا عفونتهایی كه به پاهایتان وارد می آید توجه می كنید و در صورتی كه اقدامی برای بهبود آن انجام ندهید، باعث افزایش صدمات می گردد.
اگر شما به درجاتی از نوروپاتی مبتلا هستید، شما مجبورید عادت كنید كه هر روز پاهایتان را بررسی و معاینه كنید تا ببیندی آیا زخم یا بریدگی در آن ایجاد شده است یا خیر. آسان ترین راه این است كه در برنامه روزانه تا، زمانی هم برای مراقبت از پاهایتان بگذارید.
همچنین اهمیت دارد كه قبل از اینكه وارد وان حمام شوید، ابتدا درجه حرارت آب را با دستتان كنترل كنید كه زیاد داغ نباشد.

 

خشكی پوست: خشكی پوست می تواند همراه با نوروپاتی و خونرسانی ضعیف دیده شود، اما می تواند بدون این مشكلات هم ایجاد گردد.
شما ممكن است متوجه شوید كه خشكی پوست پاهایتان مدتها قبل از ایجاد مرض قند شما وجود داشته است و آن را به حساب یك مشكل معمولی گذاشته باشید. با اینحال، پوست خشك و دچار پوسته ریزی شده دارای نرمی و انعطاف پذیری كمتری می باشد، زیرا با تعریق و چربی طبیعی از فشارها و سائیدگی هایی كه در اثر راه رفتن ایجاد می شود محافظت نمی گردد.
وقتی پوست پای شما خیلی خشك می شود، شما بیشتر مستعد ابتلاء به پینه و میخچه و ترك خوردن پاها می شوید. شما می توانید با استفاده از كرمها، پاهای خود را بطور روزمره چرب كرده و از خشك شدن آنها جلوگیری نمایید.

 

تغییر در شكل پاها: تغییر شكل پاها می‌تواند در اثر ابتلاء به دیابت در طولانی مدت ایجاد شود. استخوان ها ممكن است بعلت تغییراتی كه در میزان بافت چربی پاها ایجاد می شود دچار تغییراتی گردند.
قسمت جلویی پاهایتان ممكن است پهن شده و انگشتانتان چنگ شود. وقتی بافتهای زیر پایتان دچار فرسودگی شوند، شما ممكن است در پاشنه پایتان احساس درد نمایید.

 

مراقبت از پاها

 
مراقبت صحیح از پاها در جلوگیری از عوارض دیابت بسیار اهمیت دارد. پاها باید هر روز شسته و بررسی شوند تا هرگونه مشكلی در آنها به سرعت كشف گردد.
– با استفاده از آب گرم و صابون ملایم، هر روز پاهایتان را بشویید. هیچگاه پاهایتان را به مدت طولانی در آب قرار ندهید زیرا این كار باعث برداشته شدن چربی طبیعی پوست پاهایتان خواهد شد.

 

– ناخن های پاهایتان را بطور مستقیم قیچی نمایید و از گرفتن گوشه های ناخن پرهیز نمایید.

 

– در صورت وجود هرگونه زخمی در پاهایتان، سریعا به پزشك مراجعه نمایید.

 

چه باید كرد

 
شما احتمالاً بعد از خواندن این مطالب، متوجه تمام عوارض احتمالی بیماری دیابت شده اید، بنابراین تكرار این موضوع ارزش خواهد داشت كه بدانید می توانید از تمام این عوارض جلوگیری كنید، به شرطی كه مراقب دیابت خود باید و قند خونتان را در حد طبیعی نگه دارید. بخاطر داشته باشید كه این عوارض اجتناب ناپذیر نیستند و شما نقش مهمی در جلوگیری از آنها خواهید داشت.
علت ایجاد مرض قند

دلایل مختلفی برای كاهش تولید انسولین توسط لوزالمعده شناخته شده است و هر بیماری ممكن است به یكی از این دلایل دچار مرض قند شده باشد. این دلایل عبارتند از: وارثت (ژنتیك)، ابتلا به بیماریهای عفونی، شرایط محیطی و استرس.
عوامل ارثی

 
محققینی كه بر روی دوقلوهای یكسان و خانواده بیماران مبتلا به مرض قند تحقیق می كنند كشف كرده اند كه نقش عوال ارثی در ابتلای به هر دو نوع مرض قند اهمیت دارد. در دوقلوهای یكسان در صورتی كه یكی از آنها به مرض قند نوع 1 دچار باشد، 50 درصد احتمال دارد كه دیگری نیز به مرض قند مبتلا شود. اما در مورد مرض قند نوع 2، اگر یكی از دوقلوها به این بیماری دچار شود، قل دیگر حتماً به بیماری مبتلا خواهد شد. بسیار مشكل است كه پیش بینی كنیم كه چه كسی بیماری را به ارث می برد. در تعدادی از خانواده ها این بیماری شدیداً بین افراد خانواده شایع است و این افراد استعداد زیادی در ابتلاء به این بیماری دارند. دانشمندان در این خانواده ها موفق به پیدا كردن چندین ژن شده اند كه احتمالاً مسئول ایجاد این بیماری هستند. در چنین خانواده هایی می توان سایر افراد خانواده را نیز از نظر وجود این ژنها آزمایش نمود و خطر بروز این بیماری را در آنها پیش بینی كرد. با اینحال در اكثر جاهای دنیا امكان انجام چنین آزمایشی برای تشخیص ژن ها وجود ندارد. بنابراین حتی اگر یكی از بستگان نزدیك شما به بیماری دیابت مبتلا باشد، دلیلی ندارد كه شما هم حتماً به این بیماری دچار شوید. بعضی از افرادی كه از نظر ارثی مستعد ابتلاء به مرض قند هستند هیچگاه واقعاً به این بیماری دچار نمی شوند كه این امر نشان دهنده وجود سایر عوامل در ایجاد این بیماری می باشد.
عفونت ها

 
دیده شده است كه كودكان و جوانان در بعضی از ایام سال كه سرماخوردگی و سرفه شایعتر است بیشتر احتمال دارد كه به مرض قند دچار شوند. بعضی از ویروسها مثل ویروس اوریون دارای این قدرت هستند كه به لوزالمعده حمله كرده و به آن صدمه بزنند و در نتیجه ایجاد مرض قند كنند. با اینحال از آنجایی كه بیماران نگران این موضوع هستند، به ندرت اتفاق می افتد كه پزشكان بتوانند ارتباط وقوع مرض قند را با گروهی از عفونتها مرتبط سازند. یك توضیح ممكن است این موضوع، آن است كه عفونت می تواند یك روند تدریجی از تخریب لوزالمعده را شروع كند كه چندین سال بعد اثر خود را نشان دهد.
شرایط محیطی

 
افرادی كه به مرض قند نوع 2 مبتلا می شوند اغلب رژیم غذایی غیر متعادلی داشته و چاق هستند. بطور قابل توجهی، افرادی كه از كشورهایی كه مرض قند در آنجاها زیاد شایع نیست به كشورهایی مهاجرت می كنند كه این بیماری در آنجا شیوع بیشتری دارد، آنها نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلای به این بیماری قرار می گیرند. تغییرات عمده در نحوه زندگی نیز می تواند احتمال ابتلاء یك شخص به دیابت را افزایش دهد. یك مثال خوب در این مورد، افراد جزیره نائورو می باشد. وقتی در این جزیره معادن فسفات كشف شد، مردم این جزیره پول یادی بدست آوردند و ثروتمند شدند. در نتیجه رژیم غذایی آنها نیز تغییر نمود و اضافه وزن پیدا كردند و بیشر از گذشته مستعد ابتلاء به مرض قند شدند.
تمام این موارد به اهمیت ارتباط بین رژیم غذایی، محیط زندگی و ابتلاء به مرض قند اشاره دارند. با اینحال هیچ ارتباط دقیقی بین بروز مرض قند و مصرف قند و شیرینی دیده نشده است.
مرض قند ثانویه

 
تعدا كمی از افراد هم وجود دارند كه بروز مرض قند در آنها بعلت ایجاد بیماری دیگری در لوز المعده می باشد. برای مثال بیماری پانكراتیت (التهاب لوزالمعده) می تواند باعث تخریب قسمت بزرگی از لوزالمعده شود. بعضی از افرادی كه به بیماریهای هورمونی دچار هستند مثل سندرم كوشینگ (افزایش تولید هورمون استروئید در بدن) یا آكرومگالی (افزایش تولید هورمون رشد در بدنت) ممكن است به عنوان یك عارضه جانبی از بیماری اصلی شان، به مرض قند نیز مبتلاء شوند. همچنین لوزالمعده می تواند بر اثر مصرف زیاد و طولانی مدت الكل نیز دچار آسیب شود.
استرس ها

 
گرچه بسیاری از افراد، وقوع ابتلاء به مرض قندشان را به بروز وقایع استرس زایی مثل تصادفات یا سایر بیماریها ربط می دهند اما اثبات یك ارتباط مستقیم بین استرس و مرض قند دشوار می باشد. توضیح این مسئله ممكن است در این حقیقت نهفته باشد كه افراد، پزشكشان را به دلیل بعضی از وقایع استرس زا ملاقات می كنند و در همین ملاقات ها است كه تصادفاً مرض قندشان تشخیص داده می شود.
سخن آخر
از آنجایی كه دیابت یك بیماری شایعی می باشد و به نظر می رسد كه میزان آن در سالهای اخیر افزایش یافته است، تحقیقات زیادی در جهت پیشگیری، معالجه و درمان عوارض آن در حال انجام می باشد.
آیا می‌توان از بروز بیماری دیابت پیشگیری كرد؟
درمان ایده آل، درمانی خواهد بود كه از بروز بیماری دیابت پیشگیری كند. در طی چند سال اخیر، دانسته های ما در مورد دیابت افزایش یافته است اما هنوز چیزهای زیادی است كه باید آنها را كشف نمود. ما هنوز به درستی نمی دانیم كه چرا صدمات سلولهای بتا در لوزالمعده كه تولید انسولین می كنند ایجاد می شود. ژن هایی كه سبب می شوند افراد، مستعد چنین صدماتی شوند شناسایی شده اند اما هنوز چیزی كه دقیقاً آنها كنترل می كنند و چگونگی شروع آسیب، ناشناخته باقی مانده است. با این وجود، به محض اینكه جواب این سؤالات فهمیده شود، می توان با استفاده از مهندسی ژنتیك، در بیمارانی كه در خطر ابتلاء به دیابت هستند، ژن آنها را دستكاری نمود. گرچه برای رسیدن به چنین امكاناتی هنوز باید سالها در انتظار بود.
برای دیابت نوع 2، كنترل وزن بدن و تمرینات ورزشی منظم، در كاهش ابتلاء به این بیماری مؤثر می باشد.

 

آیا دیابت قابل معالجه است؟

 
بسیاری از بیماران سؤال می كنند كه آیا بوسیله پیوند اعضاء می توان دیابت را معالجه نمود. برای بیماران دچار دیابت نوع 1، این دورنمای جذابی است. اگر امكان داشت كه سلولهای بتای لوزالمعده كه انسولین ترشح می كنند را بتوان به طریقی به بیماران دیابتی تزریق نمود یا آنها را جایگزین نمود، انسولین به این روش در بدن ساخته می شد. در سالهای اخیر تحقیقات زیادی در این مورد شده است اما مشكل رد كردن پیوند سلولها همچنان باقی است. بعلاوه عمل جمع آوری سلولهای ترشح كننده انسولین از لوزالمعده اشخاص دهنده سلول بسیار پرزحمت بوده و زمان زیادی را باید صرف آن نمود و هیچگاه نیم توان بریا تمام بیماران دیابتی دنیا، این مقدار سلول را جمع آوری كرد.
در تحقیقات اخیر سعی شده است كه سلولها را یا از حیوانات و یا از قسمتی از پوست بیماران دیابتی بدست آورد و آنها را به سلولهای ترشح كننده انسولین تبدیل نمود. با اینحال مشكلات بسیاری در این راه وجود دارد.
در بیماران دچار دیابت نوع 2، مشكل پیچیده تر است زیرا بدن آنها ممكن است انسولین بسازند، اما سلولهای بدن آنها به این انسولین مقاومت نشان می دهد. قرصهای جدید مثل تیازولیدین دیون ها، اقدامی برای بهبود حساسیت سلولها به انسولین بودن، اما اولین داروی این گروه به نام تروگلیتازون، فعلاً بخاطر عوارض جانبی زیاد آن كنار گذاشته شد است. با اینحال احتمال زیادی دارد كه روشهای جدیدتر افزایش حساسیت انسولین سلولها، در آینده نه چندان دور كشف شوند.
درمانهای جدید

 

 

 

برای اكثر بیماران دیابتی، پیدا كردن درمانهای جدید برای پیشگیری یا كاهش خطر ایجاد عوارض شدیدتر، دارای اهمیت زیادی می باشد.
این درمانها بر بعضی مكانیسمهای اصلی ایجاد كننده صدمات چشمی، كلیوی و عصبی متمركز هستند. همانگونه كه قبلاً هم ذكر كردیم، جمع شدن مقادیر زیاد گلوكز (قند خون) به مدت طولانی در شبكیه چشم، كلیه ها و اعصاب، باعث آسیب رسیدن به آنها می شود. داروهایی كشف شده اند كه از روند ایجاد این آسیب ها جلوگیری می كنند، اما هنوز این داروها در حال آزمایش هستند. كنترل دقیق فشار خون و كلسترول خون در جلوگیری از عوارض دیابت مؤثر هستند. با اینحال، اهمیت دارد بخاطر داشته باشیم كه با مراقبت منظم از میزان قند خون، می توان تا حدود زیادی از خطر بروز این عوارض كم نمود. انجام آزمایشهای قند خون، كلسترول خون، آزمایش ادرار، اندازه گیری فشار خون، معاینه چشمها و پاها می توانند در پیشگیری از عوارض بیماری دیابت بسیار مؤثر باشند. تاكنون پیشرفتهای زیادی در درمان بیماری دیابت ایجاد شده است و بطور حتم در آینده نیز این پیشرفتها ادامه خواهد داشت.