آلزایمر چیست

آلزایمر چیست
درباره آلزایمر نظریه ای وجود دارد كه می گوید شرایط اجتماعی و اقتصادی خوب مثل تغذیه ومحیط زیست باعث می شود كه افراد در سنین بالا كمتر به بیماری آلزایمرمبتلا شوند . به طور كلی برای بهبود وضعیت نسبی بیماران به جز درمان دارویی می بایست توجه دقیقی به تغذیه بیمار و محیط زیست او داشت و با استفاده از غذاهای مناسب و دارای ویتامین فراوان به خصوص ویتامینC وE و آنتی اكسیدانها  و بتاكارتن ، به بهبود وضعیت سالمندان و بیماران كمك نمود.

زندگی با بیمارمبتلا به دمانس و آلزایمر
به طور كلی با توجه به این كه دارو و امكانات موجود تا حدی زندگی فرد مبتلا را بهبود می بخشد باید یاد بگیریم كه چگونه با این بیماران زندگی كنیم. این بیماری آثار همه جانبه و وسیعی دارد . در اثر این بیماری فرد مبتلا كلیه توانایی های خود را ازدست می دهد

( حافظه اش را ، خودكفایی اش را، شخصیتش را ) و زندگی برای او بسیار دشوار می گردد. باید در دنیایی سیر كند كه روز به روز پیچیده تر ، غریبه تر و وحشتناك تر می گردد. برای خانواده بیمار كه از او مراقبت می كنند نیز زندگی بسیار دشوار است ؛ چون علاوه بر از بین رفتن تدریجی توانایی های ذهنی و جسمی یكی ازعزیزان خود ، مجبورند به مرور مسئولیت های بیشتری در مورد نگهداری و انجام كارهای آنها به عهده بگیرند ؛ به خصوص اگر فرد بیمار نان آور خانواده باشد. برای مقابله با این مشكلات باید برنامه ریزی نمود كه چه اقداماتی بهتر و با ارزش تراست. اول از همه فرد مبتلا باید  تحت نظر پزشك باشد چون این بیماران نیز علاوه بر دمانس ممكن است در معرض سایر بیماری ها یا عفونت ها واقع شوند. یك پزشك آگاه می داند چه چیزهایی را باید تحت نظر داشته ومددكار ومراقب بیمار را نیز آموزش دهد.

با پیشرفت بیماری و كاهش توانایی ، بیماران مبتلا بیشتر به سرپرستی و مراقبت احتیاج دارند كه به خود و دیگران آسیب وارد نیاورند و به علاوه در تمام طول بیماریشان نیز نیاز به همدردی و محبت دارند.
نگهداری و مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر
در صورت امكان درمنزل و با استفاده از افراد خانواده ، و در مراحل پیشرفته تر،  نگهداری روزانه در مؤسسات و آخرالامر نگهداری شبانه روزی در آسایشگاه های تخصصی از آنان به عمل آید . در این مورد خانواده باید تصمیم نهایی را بگیرد . چنانچه افراد خانواده برنامه ای را اجرا نمایند و بعداً متوجه شوند كه پاسخگوی نیازشان نبوده است مجدداً  باید مشورت نموده و برنامه بهتری را در نظر بگیرند. البته وضعیت هر خانواده مشكلات ویژه خود را دارد ولی مواردی هست كه خانواده ها باید در نظر داشته باشند كه :
-بیمار در حال حاضر به چه نوع مراقبتهایی نیازدارد،

-درآینده به چه نوع مرا قبت هایی احتیاج خواهد داشت ،

-چه نوع مؤسسات نگهداری درمنطقه وجود دارد،

-مخارج هر كدام چقدراست ،

-آیا امكان برخورداری از خدمات اجتماعی و بیمه را دارد ،

-افراد خانواده هر كدام چه نقشی را می توانند دراین امر به عهده بگیرند،

-چه اقداماتی باید صورت بگیرد كه كمترین لطمه به بیمار وارد آید .
با تمام این تفاصیل بخصوص در مراحل اولیه ، فرد مبتلا به آلزایمر را باید مورد توجه قرارداد و از او نیزخواسته شود كه در برنامه ریزی زندگی آینده خود فعالانه شركت نماید . به طور كلی چنانچه برنامه نگهداری از بیمار در مؤسسات تخصصی طرح شده ، قدم اول انتخاب یك مؤسسه مناسب است و اگر تصمیم برنگهداری بیمار در منزل است باید اول منزل را ایمن ساخت و نیز شخص مسئول نگهداری را با وظائفش به خوبی آشنا نمود. هدف از مراقبت های پرستاری حفظ امنیت فیزیكی ، كاهش اضطراب و بی قراری ، بهبود ارتباط ، افزایش عدم وابستگی در انجام فعالیت های مراقبت از خود و تأمین نیاز به روابط صمیمی  و اجتماعی است . حمایت از مراقبین بیمار مبتلا به آلزایمر ساكن محله و جامعه نیز برای پیشگیری از فرسودگی و خستگی آنان ضروری است بخصوص برای خانمها كه در حین مراقبت از بیمار غالباً چند وظیفه متعدد دیگر را  نیز به عهده دارند .

صحبت های آرام و خوشایند، توضیح ساده وروشن، استفاده از وسائل كمكی جهت تقویت حافظه و یاد آوری نشانه هایی برای به خاطر آوردن می تواند موجب كاهش گیجی ، و استفاده از ساعت های بزرگ و تقویم دار می تواند تشخیص زمان را برای بیمار تسهیل كند ، نشانه گذاری مسیر خروجی  برای بیمار نیز مفید است . مشاركت فعال می تواند بیمار را برای حفظ توانایی های ذهنی ، عملكردی و روابط اجتماعی به مدت طولانی تری كمك كند . به طور كلی باید توجه داشت كه :
-فراهم كردن یك محیط امن و بی خطر به بیمار امكان حركت آزادانه در اطراف را می دهد . مثلاً استفاده از چراغ خواب در شب و یا اجازه سیگار كشیدن به بیمار در زمانی كه تحت نظر است.

-فراهم نمودن یك محیط بی خطر، به بیمار احساس اختیار داده و استقلال او را تأمین می كند؛

-به علت كم شدن توجه بیمار، فراموشی و رفتارهای سرگردان او را می توان با منحرف كردن فكر او به آرامی كاهش داد.  از بستن دست و پای بیمار به كلی باید اجتناب نمود ؛ زیرا موجب آشفتگی او می شود.

-درهای خروجی باید به نحو مطمئن قفل شوند، هنگامی كه بیمار از مراقب خود جدا می شود باید یك دستبند یا گردن بند كه مشخصاتش روی آن حك شده باشد همراه او باشد.

-محیط بیمار باید ساده ، آشنا و بدون سروصدا باشد. گیجی و هیجان ممكن است ناراحت كننده و پیش درآمد حالت بیقراری و جنگ و جدل شدید باشد . طی این مرحله بیمار به محركها با گریه ، فریاد و یا آزار و اذیت واكنش نشان می دهد. هنگام بروز این حالات مراقب باید آرامش خود را حفظ كرده و بدون عجله اقدام نماید و با كارهایی از قبیل گوش كردن به موسیقی ، تكان دادن بیمار به آرامی ، دست كشیدن روی بیمار،  نوازش و انحراف فكر، بیمار را آرام نماید . نظم دادن به فعالیت ها و انجام به موقع آنها نیز بسیار مفید بوده و باعث آرامش بیمار می گردد.
بالابردن توانایی بیمار
برای بالابردن توانایی بیمار در درك و تفسیر پیام ها مراقب باید در برخورد با بیمار صبور باشد و محیط را بدون سروصدا و مواردی كه موجب انحراف فكر می شوند نگاه دارد و از جملات روشن و قابل درك استفاده نماید،  زیرا غالباً معنی لغات را فراموش كرده و یا در سازمان دادن به افكارش دچار مشكل است . فهرست ها و راهنمایی های كتبی به صورت ساده می توانند به عنوان یاد آور مورد استفاده قرارگیرند . گاهی نیز بیمار می تواند با اشاره به اشیاء و از طریق غیر كلامی ارتباط برقرار كند.

محركهای لمسی مانند درآغوش گرفتن یا نوازش بیمار به عنوان ابزار محبت ، توجه و امنیت تلقی می گردد .
تقویت استقلال در مراقبت از خود
 تغییرات مغزی بیمار باعث می شود توانایی حفظ استقلال فیزیكی بیمار مبتلا به آلزایمر مختل شود . باید تلاش نمود تا حد امكان عملكرد بیمار مدت طولانی تری مستقل بماند . پیشنهاد می شود كه كارهای روزانه به نحوی سازمان داده شوند كه به گامهای كوتاه و قابل انجام تقسیم گردد. به این دلیل كه بیمار با انجام هر گام احساس كند كه در اجرای فعالیت موفق بوده است. حفظ استقلال فردی و عزت برای بیمار مبتلا به آلزایمر دارای اهمیت است و دراین صورت بیمار تا حد امكان تشویق شده و در مراقبت از خود مشاركت می نماید.
برآوردن نیازهای روابط اجتماعی و صمیمیت
ارتباط با دوستان قدیمی می تواند آرامش بخش باشد . ملاقاتها ، نامه ها و تماس تلفنی با دوستان باید مورد تشویق قرار گیرد؛ ولی بهتر است كه هر بازدید به یك یا حداكثر دو نفر محدود شود. از آنجا كه سرگرمی اهمیت دارد ، بیمار تشویق شود فعالیت های ساده را انجام دهد مثل پیاده روی ، ورزش و معاشرت اجتماعی . بیمار می تواند آرامش و رضایت را در دوستی با یك حیوان خانگی ( گربه ) بیابد . مراقبت از حیوان خانگی توسط بیمار یك فعالیت رضایت بخش و وسیله ای برای صرف انرژی است.  بیماری آلزایمر نیاز به صمیمیت را از بین نمی برد . اغلب فقط  ابزار ساده ای به صورت بغل كردن و …می تواند مؤثر باشد.
تقویت و تغذیه كافی
زمان صرف غذا می تواند یك فرصت خوشایند باشد یا برعكس . صرف غذا باید به صورت ساده و آرام و بدون برخورد باشد. بیمار غذاهای آشنایی را كه دارای ظاهر اشتها آور و طعم خوب باشد را ترجیح می دهد . در هر وعده  باید از یك نوع غذا برای او استفاده نمود تا جلوی بازی كردن بیمار با غذا گرفته شود . برای پیشگیری از خفگی باید غذا را به تكه های كوچك تقسیم كرد. بلع مایعات نیز اگر به صورت ژله درآید آسان تر می شود. ( درمورد غذاهای گرم نیز باید به حرارتشان توجه كافی مبذول داشت تا موجب سوختگی نشوند.)

بعضی از بیماران می توانند به خوبی با دست غذا بخورند ولی با پیشرفت بیماری ممكن است غذا دادن به بیمار ضرورت یابد . درزمان غذا خوردن و بعد از آن باید به فراموشكاری ، بی علاقگی ، بهداشت دهان و دندان وگیر كردن لقمه درگلو توجه كافی مبذول داشت.
تقویت تعادل بین فعالیت و استراحت
بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر دچاراختلال خواب ، سرگردانی و رفتارهای دیگری هستند كه به نظر نامناسب می رسند . تشخیص چنین نیازهای بیماری كه چنین  رفتارهایی از او سرمی زند توسط مراقب ضروی است ؛ زیرا اگر منشاء این مشكل برطرف نشود ممكن است بیمار بدتر شود . خواب كافی و ورزش و فعالیت ضروری هستند و درصورت مختل شدن خواب استفاده از موسیقی ، شیر گرم ، ماساژ پشت می تواند آرامش بخش باشد. همچنین استفاده از یك الگوی منظم فعالیت و ورزش در طی روز می تواند خواب شبانه را بهبود بخشد.
بی اختیاری بیمار( ادرار، مدفوع )
بی اختیاری بیمار در صورتی كه به علت بیماری ( عفونت ادراری وغیره ) باشد باید آن  را  درمان كرد و در صورتی كه فراموشی ، علت آن باشد باید با آرامی بیمار را یادآوری نمود و دسترسی او را به دستشویی آسان تر كرد تا از این پیشامد جلوگیری شود.

خانواده بیمار مبتلا  به آلزایمر از نظر روحی متحمل خستگی زیاد می شوند . غالباً سلامت جسمانی بیمار عالی است و انحطاط  فكری تدریجی چون تشخیص ، اختصاصی نیست . ممكن است اعضای خانواده امیدوار باشند  كه تشخیص ، نادرست است و در صورت تلاش بیشتر، حال بیمار بهتر می شود .

غالباً مراقب حالات تهاجم و خصومت بیمار را  سوء تعبیر و آن را حمل بر ناسپاسی بیمار می كند و این امر موجب خستگی و عصبانیت او می شود . احساس گناه ، عصبانیت ، تأسف و نگرانی موجب تشدید خستگی ، افسردگی و عملكرد نامناسب خانواده می شود.

عملكرد مؤسسات و انجمن های حمایت از بیماران آلزایمر نیازهای متعدد خانواده ای را كه مراقبت از بیمار را به عهده دارند بیان كرده وهدف مشترك آنها ارائه خدمات آموزشی ، پژوهشی و حمایت و دفاع از خانواده است . تشكیل گروه های حمایت از خانواده ، مراقبت نیمه وقت و تأسیس مراكز روزانه نگهداری از بزرگسالان ، از جمله خدمات مؤسسات حمایت از بیماران آلزایمر است . در این مكانها به داوطلبان علاقه مند آموزش داده می شود تا گروه های حمایتی مراقبتی را سازمان دهی كنند . استفاده از مراقبت نیمه وقت نیزاین امكان را به مراقب می دهد كه مدتی در روز بتواند از خانه خارج شده و به كارهای شخصی خود نیز بپردازد.

حمایت و آموزش ازمراقبین نیز نقش اساسی در مراقبت از بیمار دارد . خانواده می تواند با مؤسسه حمایت از بیماران آلزایمر یا گروه های مشابهی كه فرصت دیدار افرادی با درد مشترك را می دهند تماس بگیرد.
مراكز نگهداری دائم  
در چه مرحله ای  خانواده باید تصمیم بگیرد كه بیمار خود را به مراكز نگهداری سالمندان و آسایشگاه ها انتقال دهد؟

این تصمیم بستگی به عوامل متعدد دارد از جمله :

1) مرحله بیماری و نیازهای بیمار.

2) وضعیت سلامت جسمی وروحی خانواده بیمار.

ولی نباید این احساس وجود داشته باشد كه بردن بیمار به این مراكز به معنی قطع رابطه با بیمار است . افراد خانواده باید با بیمار خود بیشتر به گفتگو و صحبت بپردازند و با محبت و نوازش خود ، او را بیشتر تسكین دهند.
اطلاعات تکمیلی
بیماری آلزایمر 2 تا 5 درصد اشخاص مسن را دربر می‌گیرد و گاهی هم بر اشخاص جوانتر حمله می‌کند. به نظر می‌رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلولهای منطقه هیپو کامپ که معمولا مقدار زیادی استیل کولین تولید می‌کنند بوجود می‌آید. سلولهای مغزی یا نرونهایی که آسیب دیده‌اند پلاکهایی جمع می‌کنند و به تعداد زیادی می‌میرند. منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می‌شوند به همین دلیل یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر عدم توانایی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت‌یابی است. اما خاطرات رویدادهای دور معمولا کمتر آسیب می‌بینند.
علت بیماری
تقریبا 10 درصد افراد بالای 60 سال ، زوال عقل دارند و حدود نیمی عقل دارند از آنها مبتلا به آلزایمر می‌باشند. آلزایمر نوعی بیماری ناهمگن از نظر ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده می‌شود. 5 درصد بیماران دچار بیماری خانوادگی با تظاهر زود هنگام ، 15 – 25 درصد دچار بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس ، 75 درصد مبتلا به بیماری تک گیر می‌باشند. 10 درصد موارد آلزایمر خانوادگی ، توارث اتوزومی غالب و بقیه چند عاملی را نشان می‌دهند.

ایجاد پلاک در مغز

مهمترین یافته‌های شناختی بیماری آلزایمر ، رسوب دو پروتئین رشته‌ای پپتید بتاآمیلویید تاو در مغز می‌باشند. پپتید بتاآمیلویید که از پروتئین رمز گردانی شده توسط یکی از ژنهای مستعد کننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می‌آید، در پلاکهای آمیلویید یا پیری در فضای خارج سلولی مخ مبتلایان به آلزایمر یافت می‌شود. پلاکهای آمیلویید ، حاوی پروتئینهای دیگر علاوه بر بتاآمیلویید می‌باشند. از جمله آپولیپو پروتئین E که این هم توسط نوعی ژن مستعد کننده به آلزایمر (APOE) رمز گردانی می‌شود.

اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو (Tau) ، کلافهای نورو فیبریلاری را تشکیل می‌دهند که برخلاف پلاکهای آمیلویید در داخل نورونهای آلزایمر یافت می‌شوند. تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبولهاست که بطور وافری در نورونهای مغز بروز می‌یابد. این پروتئین ، تجمع و پایداری میکروتوبولها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می‌یابد، تقویت می‌کند. تشکیل کلافه‌های و نورو فیبریلازی تاو ظاهرا یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است.
علائم بیماری
در اکثر موارد ، بیماری آلزایمر در اشخاص مسن و در فاصله زمانی 8 تا 20 سال به تدریج رشد می‌کند. قربانی این بیماری ، ابتدا افت حافظه پیدا می‌کند و اغلب گم شدن حتی در خانه خود بیمار نیز پیش می‌آید. به مرور زمان ، بیمار جهت‌یابی خود را به شدت از دست می‌دهد، اشخاص و حتی اعضای خانواده خود را نمی‌شناسد، هیجانهای کودکانه نشان می‌دهد و از عهده نظافت خود و لباس پوشیدن بر نمی‌آید.
پیشگیری مقدم بر درمان
سالمندانی که از بیماری آلزایمر یا از اختلالهای حافظه‌ای سبک رنج می‌برند، می‌توانند عادات خود را انطباق دهند. همه ما ، پیر و جوان می‌توانیم یک دفترچه یادداشت و یک مداد در جیب خود یا در کنار تلفن داشته باشیم و پیامهای خود را خیلی راحت در آن بنویسیم. ما حتی می‌توانیم یک تقویم به همراه داشته باشیم و رویدادهای پیش‌بینی شده ، حتی کارهای روزمره را در آن بنویسیم.
اشخاصی که از افت حافظه رنج می‌برند، می‌توانند روی روزهایی که سپری می‌شود خط بکشند. می‌توانند از داروهایی استفاده کنند که مقدار آنها برای هر روز از هفته و ماه مشخص شده است. برقراری نظم روزانه و کمک گرفتن از وسایل کمک حافظه بسیاری از سالمندانی را که توانایی تشکیل خاطرات تازه را ندارند از دشواریهای حاد نجات دهد.

درمان‌

اگر یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌، حالت‌ خصومت‌ آنها را به‌ خود نگیرید. محیط‌ خانه‌ را طوری‌ تغییر دهید که‌ فرد بیمار دچار آسیب‌ بدنی‌ نشود.

 اگر مراقبت‌ از یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ که‌ دچار این‌ بیماری‌ است‌ را به‌ عهده‌ دارید، از دیگران‌ درخواست‌ کمک‌ کنید تا بتوانید به‌ خود استراحت‌ دهید. از اینکه‌ نیاز به‌ استراحت‌ و فراغت‌ دارید احساس‌ گناه‌ نکنید حتی‌ اگر بیمار از این‌ مسأله‌ احساس‌ رضایت‌ نداشته‌ باشد.

 اگر گروه‌ حمایتی‌ برای‌ خانواده‌ بیماران‌ آلزایمر وجود دارد به‌ آن‌ بپیوندید و اگر وجود ندارد به‌ ایجاد آن‌ اهتمام‌ ورزید.

 افراد مراقبت‌کننده‌ از بیمار می‌توانند برخی‌ از مشکلات‌ بیمار را با اجرای‌ بعضی‌ کارها کاهش‌ دهند. مانند تکرار ، برای‌ بیمارانی‌ که‌ مشکلی‌ در حافظه‌ دارند شاید یادآوری‌ مکرر کمک‌کننده‌ باشد. و اطمینان‌دهی‌ که یک‌ گفتگوی‌ صمیمانه‌ مختصر و در عین‌ حال‌ قوی‌ می‌تواند بیمار مضطرب‌ یا آشفته‌ را آرام‌ کند. و منحرف‌ کردن‌ ذهن‌ بیمار ، که قدم‌ زدن‌ با بیمار می‌تواند در این‌ زمینه‌ کمک‌کننده‌ باشد.

داروها

خیلی‌ از داروهایی‌ که‌ برای‌ مشکلات‌ دیگر مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند می‌توانند باعث‌ گیجی‌ یا خواب‌آلودگی‌ شوند. این‌ داروها را باید حتی‌الامکان‌ قطع‌ کرد. هم‌اکنون‌ داروهای‌ زیاد دیگری‌ تحت‌ بررسی‌ هستند. بعضی‌ از آنها برای‌ کنترل‌ علایم‌ آشفتگی‌ مفید هستند. داروهای‌ جدیدی‌ که‌ با نسخه‌ پزشک‌ تجویز می‌شوند ممکن‌ است‌ پیشرفت‌ بیماری‌ را در بعضی‌ از بیماران‌ به‌ تأخیر اندازد.

فعالیت و رژیم غذایی‌

تا حدی‌ که‌ امکان‌ دارد بیمار آلزایمری‌ باید فعالیت‌ خود را حفظ‌ کند. با پیشرفت‌ بیماری‌، نهایتا تمامی‌ فعالیتها نیاز به‌ نظارت‌ خواهند داشت‌.
رژیم‌ غذایی‌ عادی‌. نهایتاً بیمار برای‌ غذا خوردن‌ به‌ کمک‌ نیاز خواهد داشت‌.

آیا این بیماری حالت ارثی هم دارد؟

سن بالا ، سابقه خانوادگی ، جنس مونث بودن و سندرم داون ، مهمترین عوامل خطر ساز برای آلزایمر هستند. در جمعیتهای غربی ، خطر تجربی آلزایمر در سرتاسر عمر ، 5 درصد است. اگر بیماران ، خویشاوند درجه اولی داشته باشند که آلزایمر در او پس از 65 سالگی بروز کرده باشد، خطر نسبی ابتلای آنها 3 – 6 برابر ، افزایش می‌یابد. اگر بیماران خواهر یا برادری مبتلا به آلزایمر پیش از 60 سالگی و نیز یک والد مبتلا باشند، خطر نسبی آنها 7 – 9 برابر می‌شود.

آزمایش آپولیپوپروتئین A نوعی آزمایش تشخیصی کمکی است و نباید برای پیش بینی آلزایمر در بیماران بی‌علامت استفاده شود. مبتلایان به سندرم داون ، افزایش خطر ابتلا به آلزایمر را نشان می‌دهند. پس از 40 سالگی ، مبتلایان به سندرم داون ، همواره یافته‌های آسیب شناختی عصبی آلزایمر را دارند و تقریبا 50 درصد آنها ، دچار افت شناختی می‌شوند