هورمون رشد انسان (GH، سوماتوتروپین) محتوی یک زنجیره پلی پپتیدی واحد متشکل از ۱۹۱ آمینو اسید می‌باشد که توسط بخش پیشین غده هیپوفیز که یک غده درون‌ریز است ترشح می‌شود. هیپوتالاموس توسط هورمون آزادکننده GHRH (سوماتوکرینین) و هورمون مهار کننده SRLF (سوماتوستاتین) ترشح GH را از هیپوفیز قدامی کنترل می‌کند.
هیپوفیز طبیعی محتوی mg5-3 هورمون رشد است و روزانه ۸۷۵-۵۰۰ میکروگرم GH ترشح می‌کند.
عوامل مؤثر و بازدارنده در ترشح هورمون رشد عبارتند از:
الف) عوامل مؤثر(غیر داروئی):
۱- خواب
۲- فعالیت بدنی(ورزش)
۳- برخی از آمینو اسیدها بخصوص آرژنین (آرژنین آزادی GH را از طریق مهار آزادی سوماتوستاتین تحریک می‌کند.)
۴- قند خون پائین (هیپوگلیسمی)
۵- عوامل استرس‌زا.
عوامل مؤثر داروئی:
۱- آگونیست‌های آلفا- آدرنرژیک، مانند گاتاپرس، آزادی GH را تا حدودی تحریک می‌کند.
۲- داروهای پیشی سازودوپامین مانند Levodopa و بروموکریپتین سطح ترشح هورمون رشد را افزایش می‌دهند.
۳- آگونیست‌های سروتونین نیز سطح ترشح GH را افزایش می‌دهند.
ب) عوامل بازدارنده(غیر داروئی):
۱- قند خون بالا (هیپوگلیسمی)
۲- افزایش غلظت سری اسیدهای چرب آزاد، آزادی GH را کند می‌کند.
۳- چاقی آزادی GH را در پاسخ به بسیاری از محرک‌ها کم می‌کند که این مسئله با کاهش وزن حل‌شدنی است.
۴- ناراحتی روحی.
عوامل بازدارنده داروئی:
داروهای مسدد آلفا آدرنرژیک مانند Yohimbine آزادی GH را کاهش می‌دهد. همچنانکه احتمالا می‌دانید، افزایش بیش از حد هورمون رشد پیش از بسته شدن اپی فیزها (قسمت‌های قابل رشد استخوانها) روی دهد، موجب رشد طولی بیش از اندازه استخوانها یا ژیگانتیسم gigantism) می‌شود و چنانچه این افزایش GH بعد از بسته شدن اپی فیزها باشد (در نژاد ایرانی بین ۱۶ الی ۲۱ سال و در بعضی نژادها تا ۲۵ سال) موجب رشد عرضی بیش از حد استخوانها یا آکرومگالی(acromegaly) می‌شود.
هورمون رشد بر روی تمام بدن و بر روی اغلب نسوج تأثیرگذار است که البته تأثیر GH به طور مستقیم بر روی عملکرد بدن ناچیز بوده و در واقع GH با تحریک ساخت فاکتورهای رشد با نام سوماتومدین‌ها(Sm) یا فاکتورهای رشد شبه انسولین(IGF) توسط کبد عضلات و بعضی بافتهای دیگر باعث تحریک رشد در اغلب بافتهای بدن می‌شود
ین هورمون روی صفحات رشد در استخوانها، اثر می‌گذارد و موجب رشد آنها می‌شود و در واقع کودک ما قد می‌کشد. البته این هورمون، علاوه بر اثر مستقیم، به صورت غیرمستقیم هم سبب رشد اندام‌های بدن می‌شود که با تأثیر روی کبد، دستور ترشح هورمونی را به او می‌دهد که آن هورمون، وظیفه رشد اعضای بدن را بر عهده دارد و کمبود هورمون رشد، حفظ پروتئین‌سازی در بدن را مختل می‌کند.
– در اثر کمبود هورمون رشد چه مشکلاتی به وجود می‌آید؟
هورمون رشد در همه مقاطع زندگی ما ترشح می‌شود، حتی در دوران جنینی و سبب رشد جنین می‌شود. البته در دوران جنینی، این هورمون از سلولهای جفت ترشح می‌شود.
مساله ی مهم، میزان ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ است. اگر این ترشح مختل شود، بیماری‌هایی مثل کوتاهی قد یا کوتولگی و مشکلات دیگر پیش می آید.
– مثلا چه مشکلات دیگری؟
این هورمون روی پخش چربی در بدن هم موثر است و کودکانی که دچار کمبود این هورمون هستند، چربی بدنشان بیش از حد معمول است. در ضمن صدایشان گاهی طبیعی نیست، چون هورمون رشد روی حنجره هم موثر است.
– کوتاهی قد علاوه بر کاهش هورمون رشد، علت دیگری هم دارد؟
بله، شایع‌ترین دلیل کوتاهی قد، سرشتی است، یعنی کودکان تا سن بلوغ رشدشان کم به نظر می‌رسد، اما در دوران بلوغ آن را جبران می‌کنند.
البته مساله ژنتیک هم خیلی مهم است. متوسط قد هر شخص با یک فرمول بر اساس قد والدینش محاسبه می‌شود.
دو مساله سرشتی و ژنتیکی، مسائل طبیعی هستند و اینکه کوتاهی قد به خاطر کمبود هورمون رشد باشد، فقط در درصد بسیار کمی از موارد دیده می‌شود.
– والدین چگونه باید بدانند کوتاهی قد فرزندشان طبیعی است یا خیر؟
اگر میزان رشد کودک هر ۶ ماه یا یک سال، بر طبق “منحنی رشد” کنترل شود و در حد قابل قبولی باشد جای نگرانی نیست و ضعیف بودن کودکان، ربطی به کمبود هورمون رشد ندارد.
– این منحنی رشد که گفتید، چیست؟
در بیشتر مراکز بهداشتی که کودکان را بررسی می‌کنند، این منحنی وجود دارد که مشخصات کودک را با توجه به این نمودار بررسی می‌کنند و آن را به نسبت متوسط افراد جامعه می‌سنجند و مقدار طبیعی را محاسبه می‌کنند.
اگر کودک از نظر رشد عقب باشد، باز هم برای اثباتش آزمایش‌هایی هست. از نظر ما ممکن است کوتاهی قد، ناشی از نقص هورمون نباشد.
– چه آزمایش‌هایی؟
این آزمایش‌ها تخصصی است و در مراکز خاصی انجام می‌شود. مثلاً به کودک می‌گویند در یک زمان استاندارد ورزش کند و بعد هورمون رشد را در او انداره‌گیری می‌کنند و یا دارویی به کودک تجویز می‌شود که محرک هورمون رشد است و قبل و بعد از تجویز دارو، سطح هورمون را در خون‌اندازه می‌گیرند تا مطمئن شوند شخص باید درمان شود یا مشکلی ندارد و درمان نمی‌خواهد. اگر کودک مشکلی از نظر هورمون رشد نداشته باشد، نباید این درمان گران قیمت و درازمدت را انجام دهیم.
هورمون رشد تأثیر اساسی روی حجم عضلات، متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربیها دارد. اول از همه باید گفت که هورمون رشد حجم خالص عضلانی بدن را به‌واسطه تحرک سنتز پروتئین و افزایش احتباس نیتروژن اضافه می‌کند.
بخشی از این تأثیر به خاطر این است که هورمون رشد انتقال آمینواسیدهای خاصی به داخل سلولهای عضلانی بهبود می‌دهد. افرادی که این هورمون را در بدن خود کم دارند نسبتاً درصد چربی بدنشان بالا است. هورمون رشد به واسطه افزایش پروتئین بدن و عمدتاً عضلات، میزان چربی بدن را کاهش می‌دهد.
گاهی اوقات به‌ویژه بعد از یک دوره فقدان گلوکز، هورمون رشد دارای تأثیری مثل هورمون انسولین می‌شود به‌طوری که جذب گلوکز و مصرف آن را افزایش می‌دهد. این تأثیر خیلی سریع از بین می‌رود و دلیل فیزیولوژیک آن هنوز نامشخص است. بعد از حدود دو ساعت متابولیسم گلوکز در عضله و بافت چربی متوقف می‌شود. بدین‌ترتیب در استفاده گلوکز کاهش دیده می‌شود در نتیجه ذخایر گلیکوژن عضلات حفظ می‌شوند چرا که متابولیسم گلوکز متوقف می‌شود. هورمون رشد در بافت چربی تخریب تری‌گلیسیرید (چربی بدن) را بهبود داده، و سطح اسیدهای چرب آزاد خون را افزایش می‌دهد.
از آنجائی‌که استفاده از گلوکز توسط هورمون رشد سرکوب می‌شود، سنتز چربی نیز سرکوب می‌گردد. این تأثیرات وقتی با هم ترکیب می‌شوند نتیجه‌اش می‌شود کاهش خالص چربی بدن.
چیزی که باید به خاطر بسپارید این است که هورمون رشد جذب و مصرف گلوکز را کاهش می‌دهد و گلیکوژن را حفظ می‌کند. در نتیجه مصرف چربیها را با متابولیزه کردن ذخایر چربی افزایش می‌دهد و سنتز پروتئین را بیشتر می‌کند. تأثیر خالص آن می‌شود ساخته شدن بدن عضلانی‌تر و کم‌چربی‌تر.
ترشح هورمون رشد به‌واسطه خواب، استرس، پائین بودن سطح گلوکز خون، افزایش برخی آمینواسیدهای مشخص (به‌ویژه آرژنین، لیوسین، والین و ارنتتین) و ورزش تحریک می‌شود به‌طور طبیعی این هورمون در بیشترین مقادیر حین خواب عمیق ترشح می‌شود.
هورمون رشد در هیپوفیز جلوئی سنتز و ذخیره می‌شود و سطح آن در پلاسمای خون به واسطه مقدار ترشحش کنترل می‌شود. میزان ترشح هورمون رشد توسط دو هورمون دیگر از ۱. هیپوتالاموس ghrh و ۲. سوماتوستاتین کنترل می‌شود. ترشح هورمون رشد دقیقه به دقیقه تحت کنترل سیستم عصبی می‌باشد.
ترشح این هورمون در سن بلوغ به فعال‌ترین حد می‌رسد و تا بسته شدن صفحات رشد استخوانها در همان حد می‌ماند و ترشح آن به‌تدریج در مردها و زن‌ها بین سن‌های ۲۰ و ۴۰ کاهش می‌یابد.
ترشح بیش از حد این هورمون باعث رشد بیش از حد بدن می‌شود و وقتی می‌بینید فردی بیش از ۲۴۰ سانتی‌متر بلندی قامت دارد نتیجه‌ای از ترشح بیش از حد هورمون رشد می‌باشد.
ترشح بیش از حد این هورمون در بزرگسالان نتیجه‌ای است از تومور هیپوفیز، یا تزریق مصنوعی آنکه باعث بروز پدیده آکرومگالی می‌گردد. آکرومگالی با رشد فک و آرواره ضخیم شدن جمجمه، بزرگ شدن استخوان‌های دست و پاها قابل تشخیص است. همچنین با مصرف مصنوعی این هورمون رشد غیرعادی در قفسه سینه، کبد و طحال دیده می‌شود و پوست بدن هم ضخیم می‌گردد. اگر به ترشح طبیعی این هورمون در بدن متکی هستید هرگز نمی‌خواهد که نگران آکرومگالی باشید چرا که با سوءاستفاده از داروی مصنوعی آن است که آکرومگالی رخ می‌دهد.
شما به‌طور طبیعی می‌توانید به حد کافی میزان هورمون رشد بدن را بالا ببرید تا حجم عضلات‌تان اضافه و میزان چربی‌های بدن‌تان کم شود.
● چگونه ترشح هورمون رشد را اضافه کنیم؟
چندین راه برای افزایش طبیعی هورمون رشد در بدن وجود دارد.
۱) اول از همه پیروی از رژیم غذائی که در آن به‌ازاء هر کیلوگرم از وزن بدن ۲/۲ گرم پروتئین به بدن برسد. یک وعده پرپروتئین باعث افزایش ترشح هورمون رشد می‌شود.
۲) دومین روش این است که از مکمل‌های آزادکننده هورمون رشد استفاده کنید (آنهائی که حاوی آرژنین پیروگلوتامیت و لیسین مونوهیدروکلراید هستند) از این مکمل‌ها قبل از خواب و قبل از تمرین استفاده کنید و همیشه آنها را با معده خالی مصرف کنید.
۳) راه سوم این است که خواب کافی داشته باشید حداکثر ترشح هورمون رشد طی خواب عمیق اتفاق می‌افتد. چنانچه مقدور است بعدازظهر هم چرتی بزنید.
راه آخر اینکه زیرکانه تمرین کنید. تمرین سنگین با تکرارهای کم راهی مؤثر برای افزایش قدرت است. احتمالاً دلیلش این است که میزان تستوسترون در این نوع تمرین افزایش می‌یابد و تمرین روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. تمرین با تکرارهای زیاد و وزنه‌های متوسط بیشتر برای ترشح هورمون رشد مؤثر است. بنابراین کار اشتباهی است اگر تکرارهای زیاد را از برنامه‌های خود حذف کنید. ترشح هورمون رشد نتیجه‌ای است از تمرینات پرمقدار که همچنین باعث تحریک چربی‌سوزی هم می‌شود البته لازم است که برای داشتن پیشرفتی مداوم هم با تکرارهای کم و هم با تکرارهای زیاد تمرین کنید.
این دارو سوماتروپین نیز نامیده می شود که هورمون رشد انسانی است و برای استعمال موارد پزشکی خاص درست شده است. سوماتروپین امروزه دارویی گران در لیست موارد مصرفی ورزشکاران می باشد، بنابراین بهتر است که با دقت بیشتر و مخصوصی مورد استعمال قرار گیرد ، البته وقتی که این مورد را از بازار سیاه تهیه می کنید باید خیلی دقت کنید . از نظر کاربرد و استعمال یک شباهت هایی با HCGدارد. انواع تولید شده تقلبی و خطرناک این دارو نیز وجود دارد که گزارش شده است.هورمون رشد حتی خیلی حساس است و می بایستی در دمای خنک و مشخص شده نگه داری شود و سریع مورد استفاده قرار بگیرد . هورمون رشد انسانیHGHبوسیله سوماتوتروپ در غده ای که به وسیله مغز انسان در بدن دستور داده می شود ساخته می شود .
سوماتوتروپ تا ۵۰% یا بیشتر در ترشح غده مربوطه به رشد و ساخت هورمون رشد که جزء مهمترین هورمون های بدن هستند، دخالت دارد. به واسطه بالا رفتن عمر تا ۶۰ سال، اغلب مردم تقریباً ۸۰% هورمون رشد در سیستم بدنشان تنبل می شود و دیگر فعالیتی ندارد.
نشانه استعمال این دارو در زمان کودکی
۱)چربی بالا
۲)ترس زیاد
۳)مشکلات رشدی
۴)سلامتی عمومی ناخوشایند
۵)فقدان سلامتی و آسایش مثبت می باشد.
استعمال این دارو به عنوان یک مکمل انتخابی خوب برای خیلی از ورزشکاران حرفه ای در سال های اخیر می باشد . فوتبال آمریکایی که دارای شخصیت بزرگی همچونLyle Alzadoمی باشد ادعا می کند ۸۰% همه ورزشکاران حرفه ای فوتبال آمریکایی به انضمام کاربرد گیری از آن در زمین بازی یک تأثیر غافلگیر کننده دیگر که شاید ماده عضله ساز قوی برای جذب باشد را از آن کسب می کنند . این دارو دارای منفعت هایی همچون بهبود فعالیت مغز و عملکرد آن عاملی برای تقویت بافت های ارتباطی که صدمات احتمالی را کاهش می دهند ، می باشد . افزایش وزن به طور باور نکردنی بدون اینکه صدمه ای به تکیه گاه اندازه ای داشته باشد ، کاهش خمیدگی بدن بوسیله برگرداندن جوانی به پوست، بالا بردن درجه انرژی و وضعیت واضح و روشن،سوماتروپین اثر آنابولیک (بافت سازی) قوی دارد و سبب افزایش ساخت (سنتز) پروتئین می شود که خود را به صورت hypertrophy (گسترش سلولهای ماهیچه ای) و hyperplasia (افزایش سلولهای ماهیچه ای) نشان می دهد. جالب اینجاست که این تغییرات با مصرف استروییدها بدست نمی آید. این شاید تنها دلیلی است که سوماتروپین به عنوان قویترین هورمون محسوب می شود، تاثیربسیاربر سوزاندن چربیهاست. بیشتر بدنهای چاق در هدایت انرژی جهت کاهش شدید چربیها و یا ورزشکاران در افزایش مصرف کالری و انرژی از آن استفاده می کنند بهبود بخشیدن قوای ******ی ، بهبود بخشیدن به عملکرد ششها و افزایش درجه موادSaure در جریان خون، کمک به سیستم دفاعی بدن و عملکرد غده تیموس و شاید در اغلب موارد مؤثراً اختصاصی باشد. این دارو قابلیتش با تولید زیاد سلول های عضلانی بدون استروئید امکان پذیر است. سوماتروپین تقویت کننده بافتهای پیوندی، زردپیها و غضروفها می باشد، که می تواند دلیل اصلی برای افزایش قابل ملاحظه قدرت ورزشکاران باشد. بعضی بدنسازها و پاورلیفتینگ کارها اعلام کرده اند که مصرف همزمان استروییدها و سوماتروپین نه تنها باعث افزایش قدرت ورزشکارمی شود، بلکه آنها را ازآسیب نیزحفظ می کند.
برای یک میزان جدال از استفاده و تأثیرش باید دقت نمود ، چرا که هنگامی یک ورزشکار به پیشرفت حیرت انگیزی در مسیر هدفش بتواند دست پیدا کند نمی تواند دیگر هیچ اصلاح و پیشرفتی اعم از عملی در دیگران ببینند.
این موضوع را خیلی راحت می توان توضیح داد . از آنجایی که استعمال و میزان اثرش وابسته به دوز مصرفی آن می باشد اغلب این دارو مورد استفاده قرار نمی گیرد . یک دوز مصرفی مکفی می تواند روزانه چیزی بالغ بر ۱۵۰ تا ۱۷۰ دلار آب بخورد که قیمت هر واحد IUآن در بازار سیاه حدود ۲۰ تا ۳۰ دلار است.
بنابراین یک مکملی گران است. اگر چه سودهای زیادی به همراه دارد اما دارای عوارض جانبی وخیمی است که از یک طرف بر روی مفاصل و از طرف دیگر بر روی غدد و کبد اثر مخرب می گذارد . به همراه چند ماده دیگر این دارو تأثیر سازنده زیادی دارد :
۱-انسولین
۲-سیتومل یا هورمون های غده تیروئید گروهL-T۳ دیگر.
۳-کورتیکواسترویید
۴- گنادوتروپین
۵- استروژن و البته با تعجب آندروژن و آنابولیکها دارد
این مورد می تواند به وسیله مکمل های داروهای آنتی کاتابولیکی دیگر همچون کلن بوترول یا افدرین مکمل های بنا کننده دیگر را افزایش دهد. این دارو با دوام اثر می کند اگر شما دوزهای مؤثر را پیدا کنید بر طبق منابع ما یک دوز مصرفی خوب۳ واحدIUدر هفته بازای هر پوند وزن بدن می باشد که بهتر است که مصرف شود . بطور مثال یک فرد با وزن ۲۰۰ پوند چیزی بالغ بر ۶۰ واحد در هفته باید سوما مصرف کند . دوزهای مصرفی می توانند درون عضلات و محدوده آنها تزریق بشوند البته ۳ بار در هفته که در مورد دوز مثالی بالا می شود ۳ تزریق ۲۰ واحدی . یک روش جالب و محبوب تزریق کردن زیر پوست و روی عضله می باشد که البته ۲/۱ سرنگ انسولین در هر بار.
وقتی که تزریق صورت گرفت البته به این روش ، بهتر است که دوز مصرفی در فاصله زمانی کوتاه روزانه مصرف شود که به هر طرف بدن با یک تزریق صورت بگیرد . دکترهای آمریکایی اغلب یک دوز مصرفی بالغ بر ۲ واحدIUدر روز توصیه می کنند با این وجود یک دوز مصرفی ایده آل ما بین ۴ تا ۱۰ واحدIU در روز است .
عوارض جانبی
عوارض جانبی این دارو اصولا همچون عوارض جانبی استروئیدهای آندروژنی و آنابولیکی نیستند. اغلب عوارض جانبیHypoglycemia(پایین آمدن سطح قند خون)هستند. عملکرد کوتاه مدت غده تیروئید را نیز سبب می شوند . یکی دیگر از عوارض جانبی استعمال این دارو ژیانتیسم است که در بدن های نرمال انسانی ایجاد می شود . این مهم فقط زمانی صدق می کند که استعمال در حین و دوره رشدی یک زندگی صورت بگیرد، چرا که تناسب رشد را متلاشی می کند. این خیلی مهم است که شخصی کاملاً رشد کرده است و بالغ شده است قبل از این که عوارض جانبی نادر دیگری به وسیله مصرف دارو ایجاد شود ، که شامل دیابت، آگراندیسمان داخلی، فشار خون بالا و آگراندیسمان (بزرگ نمایی ) کلیه نیز هستند.
طبق آمار مرکز دارویی آلمان، ۴۲% از شیشه های در بازار سیاه آمریکای شمالی توقیف شد، که تقلبی بودند. افزون بر این، شیشه های دارای برچسبهای هلندی و روسی نیزتقلبی هستند، این برچسبها عامل تشخیص نوع اصلی و تقلبی از یکدیگر می شوند. این مواد بیشتر به صورت پودردر دسترس هستندموارد دیگری که تقلبی بوده و توقیف شده استHumatrope۱۶ تحت عنوان کمپانی لیلی Lilly companyو با نام هلندی یا somatogen روسی می باشد. این هورمونها هزینه بالایی ندارند مگر اینکه سوماتروپین تقلبی باشند.استفاده از گونه های تقلبی این هورمونها به دلیل ناشناخته بودن نوع اصلی آن است که شاید بسیاری از استفاده کنندگان هنوز آنرا ندیده باشند
مشکل عمومی دیگری با تزریق و استعمال این دارو وجود ندارد اما مواظب ترکیب انسولین با آن باشید، چرا که ممکن است احتمال گرایش شما به سمت بیماری دیابت را افزایش دهد و تا آخر عمر می بایستی شما انسولین بزنید. تزریق سر خود انسولین می تواند مشکلات جدی را به دنبال داشته باشد . هورمون رشد از ماده سوماتروپین گرفته می شود که علاوه بر این به صورت پودر نیز وجود دارد که می بایستی آن را با یک محلول حل کرد که معمولاً همراه همان پودر وجود دارد . در اینجا پیشنهاد می کنیم که محلول بدست آمده را سریع تزریق کنید.
