عوامل فیزیولوژیکی موادی هستند که با هدف افزایش واکنش های فیزیولوژیکی بدن که نقشی در بهبود عملکردهای ورزشی دارند استفاده می شوند. فلسفه ورزشکارانی که از این مواد استفاده می نمایند این است که اگر عاملی به طور طبیعی نقش مثبتی در عملکردهای ورزشی دارد، مصرف مقادیر اضافی از آن، هم اخلاقی و هم مجاز است! بعضی از عوامل فیزیولوژیکی که به عنوان مواد دوپینگی و نیروزا مطرح هستند به قرار زیراند:
دوپینگ خون
اریتروپویتین
مصرف اکسیژن اضافی
اسید آسپارتیک
بارگیری بیکربنات
بارگیری فسفات
دوپینگ خون
اگرچه هر نوع دستکاری در ترکیب خون می تواند دوپینگ خون محسوب شود ولی معنای اختصاصی آن افزایش تعداد گلبول های قرمز خون بصورت غیر طبیعی است. دوپینگ خون از طریق تزریق خون همان فرد (تزریق اتولوگی) و یا خون فرد دیگر (تزریق همولوگی) با همان گروه خونی صورت می پذیرد.
اثرات نیروزایی پیشنهاد شده برای دوپینگ خون
افزایش تعداد گلبول های قرمز خون که حمل کننده های اکسیژن هستند می تواند ظرفیت حمل اکسیژن به بافتهای فعال را افزایش دهد و از این طریق ظرفیت انجام کار توسعه یابد.
اثرات تأیید شده دوپینگ خون
در تحقیقی که بوئیک (Buick) و همکاران 1980، روی دوندگان تمرین کرده انجام دادند نشان داده شد که تزریق خون باعث افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی تا 16 هفته بعد از تزریق می شود. همچنین افزایش زمان فعالیت روی نوار گردان (تردمیل) تا 7 روز بعد تزریق باقی نماند.
تحقیقات گوناگون بر روی دوندگان استقامت و نیز ورزشکاران اسکی استقامتی نشان داده است که دوپینگ خون با افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی سبب افزایش میزان ظرفیت کار ورزشکاران می شود. ورزشکاران استقامتی در تمامی آزمایش ها مسافت معین را در زمان کوتاه تری طی نمودند.
برای آنکه تزریق خون ثمربخش باشد باید اولا میزان خون تزریقی حداقل 900 میلی لیتر باشد، ثانیا تزریق خون باید حداقل 6 هفته الی 10 هفته بعد از خون گیری باشد (تا بدن دوباره حجم هماتوکریت طبیعی خود را بدست آورد)، ثالثا خون گرفته شده باید منجمد شود تا ترکیبات و گلبول های قرمز بتوانند برای مدت طولانی تری نگهداری و حفظ شوند.
خطرات دوپینگ خون
تزریق خون می تواند بار کار روی دستگاه قلبی ـ عروقی را افزایش دهد، همچنین باعث افزایش میزان چسبندگی خون و افزایش احتمال تشکیل لخته در خون شود. دریافت خون از فرد دیگر (تزریق همولوگی) می تواند عوارضی بالقوه نظیر عدم تطابق کامل گروه خونی و بروز واکنش های ایمنی و آلرژیک و یا انتقال بیماری های هپاتیت و ایدز را در پی داشته باشد.
