پروتئین وی به پرمصرف-ترین مکمل در میان اکثر بدنسازها و ورزشکاران رشته-های دیگر تبدیل شده است و به چند دلیل خوب به-عنوان یک پروتئین ایده-آل برای مصارف متنوع مورد استفاده قرار می-گیرد.
در چند تحقیق و آزمایش به-عمل آمده در خصوص پروتئین وی معلوم گردید که این پروتئین یک پروتئین مستعد برای کاهش نرخ سرطان، مبارزه با HIV، افزایش قدرت ایمنی بدن، کاهش استرس و پائین آورنده کلسترول، افزایش سطح سرتونین در داخل مغز، ارتقاء عملکرد کبد در گروهی که به-نوعی از بیماری هپاتیت رنج می-برند، کاهش فشار خون و افزایش عملکرد فیزیکی بدن به-عنوان نمونه می-توان اشاره کرد.
یکی از تأثیرات بارز پروتئین وی علی-الظاهر توانائی افزایش Glutathione GSH آن می-باشد. نمی-توان اهمیت GSH را در عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن نادیده گرفت. GSH به-طور قطع مهمترین آنتی-اکسیدان محلول در آب می-باشد که در بدن یافت می-شود.
GSH سه پپتایدی است که از آمینواسیدهای ال سیستین، ال گلوتامین و گلیسین تشکیل شده است. از آنجائی-که GSH به-عنوان یک ماده شناخته شده ضروری بر ایمنی بدن، اکسیدکننده استرس و حفظ سلامتی بدن می-باشد کاهش آن مرتبط است با یک لیست بلند از بیماری-ها. پروتئین وی جایگاه خاصی در برنامه غذائی افراد دارد. یکی از علائم دیگر کاهش GSH در ورزشکاران بروز سندم تمرین-زدگی می-باشد. بنابراین این احتمال وجود دارد که استفاده از پروتئین وی در جلوگیری از تمرین-زدگی و یا حداقل تخفیف آن بسیار دشوار است.
هنگامی-که در خصوص پروتئین وی صحبت می-کنیم در حقیقت داریم رجوع می-کنیم به یک پروتئین پیچیده که تشکیل شده از چندین زیرشاخه پروتئین-های (پپتاید) دیگر همچون، بتا، لاکتوگلوبولین، آلفا لاکتوآلبومین، ایمینوگلوبین IgGs، گلیوکوماکروپپتایدز، بووین سرم آلبومین BSA و پپتایدهای فرعی دیگر مثل لاکتوپروکسی دیبس، لی سوزیم و لاکتوفرین.
هر یک از این پپتایدهای فرعی که در وی وجود دارند به لحاظ خصوصیات بیولوژیکی در خواص ویژه خود می-باشند. اخیراً جداسازی این زیرشاخه-ها در مقیاس بزرگ یا غیرممکن بوده و یا برای هر منظور به-جزء تحقیقات بسیار هزینه-بر است. تکنولوژی فـ یـ لـ TERریــــنگ مدرن در دهه گذشته پیشرفت-های محسوسی داشته به-گونه-ای که این امکان را برای شرکت-ها فراهم ساخته که بتوانند پپتایدهای فعال بسیار حساس همچون لاکتوفرین و لاکتوپروکسی دیس را از وی جدا سازند.
خیلی از این زیرشاخه-ها آن-هم در مقادیر بسیار ناچیز در شیر گاو طبیعی و آن-هم کمتر از یک درصد یافت می-شوند. برای مثال: یکی از مهمترین این زیرشاخه-ها یعنی لاکتوفرین که گفته می-شود در جلوگیری از بسیاری از بیماری-ها و همچنین افزایش سیستم ایمنی و سلامتی عمومی بدن نقش دارد. تنها نیم تا یک درصد در پروتئین وی که از شیر گاو گرفته شده را تشکیل می-دهد در صورتی-که در شیر انسان این مقدار حدود ۱۵ درصد می-باشد. در دهه-های گذشته پروتئین وی (پودر وی) یک روند دگرگونی را طی کرده و تا به-حال چند نسل از آن تولید شده و به بازار مصرف عرضه شده-اند.
● نسل اول پودرهای پروتئین وی
این نوع محصول اولیه از پودر پروتئین وی حاوی حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد پروتئین و تعداد قابل توجهی لاکتوز، چربی و undenatured (پروتئینی که در اثر حرارت، کلیه ارزش-های غذائی خود را از دست نداده است و هنوز حاوی مقادیری از پروتئین می-باشد) پروتئین بود. این پودرها بیشتر به-صورت پوردهای پروتئین کنسانتره در نظر گرفته می-شدند و عمده مصرف-شان در صنعت موادغذائی و کیک و شیرینی-سازی بود.
● نسل دوم پودرهای پروتئین وی
بخش عمده-ای از پودرهای پروتئینی وی که امروز به فروش می-رسند از این نسل از پودر پروتئین-های وی می-باشند. فرمول تشکیل دهنده اکثر پودرهای وی نسل دوم مخلوطی از وی کنسانتره wps و وی ایزوله wpi می-باشد. در پودرهای وی کنسانتره کنونی حدوداً تشکل ۷۰% تا ۸۰% پروتئین و ۲۰% تا ۳۰% لاکتوز و چربی این پودرهای پروتئین به-طور کلی تشکیل شده-اند از ۹۰% تا ۹۶% پروتئین-های undenatured.
تحقیقات نشان داده است که تنها پروتئین وی در فرم طبیعی آن (به-گونه-ای دیگر یعنی در شکل اصلی آن) دارای فعالیت بیولوژیکی می-باشد. پودر وی که تحت فرآیند قرار گرفته تا چربی و لاکتوز و دیگر عناصر آن خارج شود، بدون از دست دادن فعالیت بیولوژیک آن توسط تولیدکنندگان نیازمند توجهات بسیار خاصی می-باشد.
در این فرآیند پروتئین می-بایست در درجه حرارت پائین و یا در محیط با سطح اسیدی بسیار کم برای جلوگیری از دست رفتن خاصیت طبیعی پروتئین آن تحت پروسه فوق قرار بگیرد.
حفظ خاصیت undenatured طبیعی پروتئین وی امر ضروری برای قابلیت ضد سرطانی و تحریک سیستم ایمنی آن می-باشد اکثر پروتئین-های وی نسل دوم جهت تأمین پروتئین مورد نیاز در هر سروینگ (وعده) با پروتئین ایزوله مخلوط می-باشند. کمتر از ۹۰ درصد بخش ایزوله پروتئین وی تشکیل شده از لحاظ پروتئین و لاکتوز موجود در آن حداقل بوده و میزان چربی هم در آن تقریباً صفر می-باشد. خیلی از این پروتئین-ها ایزوله که توسط کمپانی-ها عرضه می-شوند ایزوله-های با یون-های تغییر یافته می-باشند. این ایزوله به-وسیله برداشتن کنسانتره و به جریان انداختن آن (که از آن به-عنوان تغییر یون-ها نام می-برند) برای دست-یابی به پروتئین وی با ایزوله-های با یون-های تغییر یافته می-باشد. به-نظر یک واکنش شیمیائی ساده و جالب می-اید اما این روش معایب جدی در پی دارد. همانطور که پیش-تر ذکر شد پودر پروتئین وی یک پروتئین پیچیده می-باشد که تشکیل شده از چندین پپتاید زیرشاخه-ای که هر کدام دارای ویژگی و خاصیت منحصر به-فرد خود در حفظ سلامتی و ایمنی بدن می-باشند که بعضی از این زیرشاخه-ها در مقادیر بسیار کم یافت می-شوند. بنا به طبیعت فرآیند تغییر و تبدیل یون-ها کاهش قابل توجهی در بخش اعظمی از ارزش غذائی و خواص سلامتی دهنده اجزاء تشکیل دهنده آن به-وجود می-آید.
شاید بدین ترتیب بر مقادیر پروتئین تشکیل دهنده افزوده شود ولی در عوض بخش قابل توجهی از زیر شاخه-های تشکیل دهنده از دست می-روند. همین تغییر و تبدیل یون-ها باعث شده است که پروتئین-های ایزوله نسل دوم پروتئین-های وی به-عنوان یک انتخاب ضعیف تلقی شوند.
● نسل سوم پودرهای پروتئین وی
با پیشرفت-های اخیر در تکنیک-ها پروسه کردن مثل میکروفیلتریشن، اولترافیلتریشن، نانوفیلتریشن و… به-نظر می-رسد دیگر تولیدکنندگان به قابلیتی دست یافته-اند که می-توانند پودر پروتئین مناسب برای ارتقاء سلامتی و جلوگیری از بیماری را تولید نمایند.
تکنیک میکروفیلتریشن که در دمای پائین صورت می-گیرد این اجازه را می-دهد که بتوان پودر پروتئین وی تولید کرد که بیش از ۹۰ درصد آن را پروتئین تشکیل داده، و ضمن این-که زیرشاخه-های مهم آن نیز حفظ شده و درصد چربی و لاکتوز آن حداقل گردیده است و همچنین هیچ تغییری در ساختار طبیعی پروتئین آن به-وجود نیامده است.
همان-طور که تصور کردید این نوع پروتئین-های وی در قیاس با نوع-های دیگر آن گران-تر می-باشند. پودر مکمل پروتئین وی به-دلیل بالا بودن ارزش بیولوژیکی BV و همچنین بالا بودن آمینواسیدهای چند شاخه-ای BCAA در آن برای مقاصد ورزشی امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و به-همین خاطر همیشه از آن به-عنوان یک مکمل مؤثر در افزایش حجم عضلانی و یا حفظ حجم عضلانی یاد می-شود. شاید همین مسئله از دلایل اصلی پرفروش-ترین بودن این مکمل در بازار مکمل-ها باشد. به-هر حال هنوز اطلاعات علمی و مستند شده زیادی در خصوص مزایای پروتئین وی توسط محققین به-دست نیامده است. در آخر می-توان این-طور جمع-بندی کرد: پودر پروتئین وی برای مقاصدی همچون حفظ سلامتی و جلوگیری از بیماری اهمیت خاصی یافته است در صورتی-که تأثیر آن بر روی افزایش حجم عضلانی و ارتقاء قابلیت فیزیکی بدن هنوز کاملاً به اثبات نرسیده است
