مقدمه:
از گذشته تا کنون از عسل در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. مهمترین خاصیت عسل ، ضد میکروب بودن آن است. در حالی که عسل یک ماده کاملاً خوراکی است و بایستی محیط خوبی برای پرورش میکروب ها باشد ، ولیکن میکروب ها در معرض عسل نابود شده و اجساد آنها نیز به مرور از بین می رود. زیرا عسل حاوی آنتی بیوتیک و آنزیم دیاستاز است . در گذشته از این خاصیت عسل برای از بین بردن پینه های دست و پا سود می جستند.
ارتباط زنبور عسل با انسان سابقه طولاني داشته و حتي قبل از آن كه انسان خواندن ونوشتن بياموزد از اين حشره مفيد بهره برداري مي كرده است.
زنبور عسل علاوه بر گرده افشاني كه در حقيقت از اين طريق بيشترين استفاده را به انسا ن مي رساند به واسطه توليد فراوردها يي مثل عسل، موم و غيره در صنعت زنبورداري و بسياري ارز صنايع ديگر منشا خدمات بسيار ارزندهاي مي باشد.
١- محصولات خارج كندو:ان عده از محصولاتي كه زنبور به جستوجوي انها به خارج از كندوپروازكرد و پس از پيدا كردن با خود به كندو مي اورد.از جمله عسل، عسلك ، بره موم ، گرده آب
٢- محصولات داخل كندو: محصولاتي كه زنبورآنها را داخل بدن و به وسيله غدد معيني توليد نموده و در كندو مورد استفاده قرار مي دهد.از جمله موم ، زهر ، ژله ، رويال
عسل(honey):
عسل ماده شيرين ، غليظ و فوق اشباعي است كه توسط زنبوران عسل از شهد گل گياهان جمع اوري شده و تغيير شكل يافته و در داخل سلولهاي مومي كندو ذخيره مي گردد.
شهد به وسيله غده يا غده هاي مخصوصي كه معمولا در ته گل مي باشند توليد و ترشح مي گردد.
زنبور اين شهد را از روي گلها جمع آوري كرده ، در داخل كيسه اي مخصوص كه در بدنش قرار دارد و براي جمع آوري شهد و آب درست شده ، به طور موقت انبار مي كند.وقتي كه محتواي كيسه به حدودهفتاد mlg (به طور ميانگين) رسيد، زنبور گلها را رها كرده و راه كندو را در پيش مي گيرد.در بين راه مقداري دياستاز از نوع (invertase) كه در جدار همين كيسه تهيه و به داخل ان ترشح مي شودبه شهد اضافه مي نمايد.بعلاوه مقداري هم از اب ان را از راه جدار كيسه عسلي يا يسل دادن جذب بدنش نموده و به كمك كليه دفع مي كند.
زماني كه زنبور وارد كندو شد شهد را به همان حالت نارس داخل سلولها مي گذارد و شب هنگام كه قادر به خارج شدن از كندو نيست توسط حركات بالا و پايين خرطومش شهد را درمعرض مجاورت هوا قرار داده و همچنين با اضافه كردن مقداري دياستاز ابش را باز جذب مي نمايد.
اين كار آنقدر در طول شب توسط زنبورهاي مختلف تكرار مي شود تا شهد كاملا تغليظ شده و مقدار آب آن ٪١٧- ١٨ برسد.
چنين شهد غليظ و فوق اشباعي را عسل رسيده مي ناميم.
زنبورها معمولا پس از پر كردن سلول هايشان با چنين عسل غليظي ، سر سلولهايشان را با موم مي پوشانند.
تصور اينكه زنبور هاي برخي ازنژادها، عسل هاي خوشمزه تريا خوش رنگتري را جمع آوري مي كنند عقيدهاي ياميانه و خلاف واقعيت است.
چون نژاد زنبور ها در مزه ، رنگ وبوي عسل هيچ اثري نمي تواند بگذارد و عسل را بر حسب منبع جمع آوري شهد گل و يا به عبارت ديگر نوع گياه طبقه بندي مي كنند.مثل عسل مركبات ، عسل شبدر ، عسل يونجه ، عسل اقاقيا ، عسل گون و غيره
ارزيابي و داوري در مورد عسل:
مهمترين عامل در ارزيابي عسل عطر و درجه خلوص ان از مواد خارجي است.
عوامل ديگري كه در ارزيابي عسل اهميت دارند، مقدار آب موجود در عسل و عاري بودن از كريستال مي باشد كه در درجه دوم اهميت قرار دارند.جهت داوري و ارزيابي عسل ميتوان بشرح زير براي هر يك از مشخصاتنسبت به اهميت ان نمره داد.
١- چگالي عسل ٢٠ نمره (تمام عسل هايي كه بيشتر از ٦/ ١٨درصد آب دارند فاقد كيفيت لازم هستند.)
٢- عاري بودن از كريستالها ١٠ نمره
٣- درجه خلوص وتميز بودن عسل(شفافيت) ٣٠ نمره
٤- تميز و يكنواخت بودن ظرف عسل ١٠ نمره
٥- طعم وعطر عسل ٣٠ نمره
در ايران به خصوص در مناطق روستايي به علت تنوع زياد نباتات و استفاده زنبوران عسل از گياهان وحشي و كوهستاني عسل ها معمولا مخلوط هستند و عسلهايي را كه از شهد نباتات كوهستاني تهيه ميگردد بنام عسل هاي كوهستاني نام گذاري مي كنند.
در مورد ارزيابي و داوري عسل در بعضي از كشور هاي جهان عسل را بسته به ميزان شفافيت ، مقدار آب و عطر آن از يك تا چهار ويا بر حسب حروف لاتين (D.C.B.A) درجه بندي مي كنند.
شفافيت عسل بستگي به وجود دانه هاي گرده ، حباب هاي هوا و ساير مواد معلقه در عسل دارد.
طعم و عطر عسل بستگي به نوع گلي كه شهد آن توسط زنبور جمع آوري شده است دارد.
رنگ عسل يك فاكتور تعيين كننده كعفيت عسل نبوده و از بي رنگي تا زرد كهربايي و حتي قرمز وتيره رنگ تغيير مي كند.
مثال:
عسل اقاقيا ← بي رنگ عسل اويشن ← قرمز
عسل گون ← بي رنگ عسل شويد ← پر رنگ
تركيبات عسل:
١- آب: مقدار رطوبت عسل بستگي به مقدار شهد گل ، شرايط ذخيره شدن ان در سلولهاي قاب و همچنين شرايط جوي خارج از كندو دارد.
عسل هاي مختلف معمولا بين٪٢٠- ١٣رطوبط دارند.و همانطور كه ذكر شد در عسل درجه يك ميزان رطوبت ٦/ ١٨درصد است.
رطوبت عسل به وسيله رفراكتومتر (بازتاب سنج)قابل اندازهگيري است.
قندها:
حدود٪٩٩- ٩٥ مواد جامد عسل را قند ها تشكيل مي دهند.حدود٢٠نو ع قند مختلف در عسل وجود داردكه بر اساس پيچيدگي و اندازه مولكولي مي توان انها را طبقه بندي نمود.شيريني عسل ٢٥برابر قند معمولي يعني ساكارز وي باشد.(بعلت وجود قندهاي مختلف در عسل).
مهمترين قندهاي موجود در عسل:
١- لوولوز(فروكتو ر)٣٨٪ :قندهاي عمده عسل مي باشند و عمده شيريني عسل از اين دو قند است.
٢- گلوكز٣٠٪ : قندهاي عمده عسل مي باشند و عمده شيريني عسل از اين دو قند است.
٣- ساكارز :١-٢٪ (تغييرات تا ٨٪)
٤- كمتر از ١٠٪ ميليسيتوزو قندهاي ديگر مانند مالتوز، لاكتوز و غيره.
لو ولوز مسئول خاصيت رطوبت پذيري عسل بوده وحلاليت پذيري بيشتري نسبت به دكستروز (دي گلوكز)دارد:
به طور كلي اب وقندها حدود %97.9 تركيبات عسل را تشكيل مي دهندو مواد ديگر حدود %2.1 عسل را تشكيل مي دهند.
٣- اسيدها:
در عسل اسيدهاي مختلفي وجود دارد كه بدليل شيريني زياد عسل اشكار نيستند.
بدليل وجود اين اسيدها عسل داراي PH اسيدي مي باشد.(PH~3.9)
قبل از ورود به بحث اصلي ذكر اين نكته ضروري است كه ما دو لغت مشابه با دو معني متفاوت داريم: (عسل تقلبي و عسل مصنوعي) عسل مصنوعي يا صنعتي عسلي است كه از تغليظ آب ميوه ها تحت فرايندهاي خاصي بدست مي آيد مانند عسل خرما،ولي عسل تقلبي از راههاي مختلف بوجود مي آيد كه در اين مورد بحث خواهيم كرد.
عدهاي معتقدند كه وقتي كه عسل متبلور شده و در اصطلاح عاميانه شكرك زد ، تقلبي بوده و عسل سالم و طبيعي هميشه صاف و شفاف باقي مي ماند ، در صورتي كه اين طرز فكر اشتباه مي باشد.
عسلهاي مختلف در طول مدت نگهداري ايجاد كريستال مي نمايند، برخي در هنگام تهيه و برخي در هنگام چند ماه و حتي چند سال شكرك مي زنند.
سرعت شكرك زدن به عوامل مختلفي از جمله نسبت بين گلوكز و فروكتوز بستگي دارد.
مقدار فروكتوز عسل معمولا بيشتر از ميزان گلوكز است و هر چه قند ميزان فروكتوز كمتر باشد، شكرك زدن زودتر و سريعتر انجام مي شود.عمل رس كردن عسل يا كريستاليزا سيون عسل بر اثر عوامل مختلفي صورت مي گيرد.همانطور كه ذكر شد عسل بعلت درصد بالاي مواد قندي كه دارد مادهاي جامد است كه تحت شرايط بسيار شكنندهاي بصورت مايع قرار دارد (ماده اشباع شده قندي) و اگر شرايط مطلوب مهيا گردد رس ميكند كه اين پديده به تركيبات عسل، شرليط انبار و بسته بندي و ذخيره شدن عسل بستگي دارد.
عوامل موثر در پديده كريستاليزا سيون :
١- درجه حرارت محيط: درجه حرارت ١٦درجه سانتيگراد حرارت مطلوب براي تبلور مي باشد.
٢- دياستاز: باعث جذب ذرات ريز عسل و رسوب ان ها مي شود.(ته نشين شدن عسل).
٣- آب: رسوب عسل بصورت گلوكز هيدراته ميباشد كه در تنيجه نسبت ( ← D گلوكز/ W ← آب ( در عسل در عمل كريستاليزه شدن عسل بسيار مهم مي باشد.
٤- مقدار گلوكز: هر چه مقدار گلوكز عسل بيشتر باشد تمايل عسل به رسوب كردن بيشتر است.
مثال : عسل افتابگردان اساسا از گلوكز تشكيل يافته حدود ٣هفته تا يك ماه طول مي كشد تا رس كند.
٥- اجسام و مواد خارجي در عسل.
٦- نوع عسل و گياهان عسل زا.
به هر حال به جز چند گياه خاص در دنيا عسلي وجود ندارد كه دير يا زود در اثر ماندن متبلور نشود و در صنعت براي جلوگيري از متبلور شدن عسل در كارخانه هاي بسته بندي عملياتي روي عسل صورت مي گيرد.از جمله حرارت دادن عسل، افزودن جوهر ليمو به مقدار كم به عسل و غيره.
البته همانطور كه ذكر شداين عمليات باعث عقب افتادن پديده كريستاليزا سيون ميشود ولي از متبلور شدن عسل جلوگيري نمي كند.
در بعضي از كشور هاي اروپايي مردم عسل را به صورت شكرك زده مصرف ميكنند و حتي گاهي از اوقات با اضافه كردن مواد پودري (پودر قند) خود باعث تسريع اين امر مي شوند ولي در كشور ما خلاف اين عقيده وجود دارد و مردم عسل شكرك زده را مصرف نمي كنند و انرا نشانه كيفيت پايين عسل مي دانند.
در هر حال نظريات مختلفي در بين مردم وجود دارد كه از طريق هيچكدام از اين روشها نميتوان به تقلبي بودن يا سالم بودن عسل پي برد.براي اين امر حتما بايد به ازمايشگاههاي صنايع غذايي و تغذيه مراجعه كرد.
در اين قسمت چند روش ازمايشگاهي مرسوم براي بررسي ذكر مي گردد:
١- اندازه گيري ميزان ساكاروز موجود در عسل :
اين روش ساده ترين روش آزمايشگاهي بوده و همانطور كه ذكر شد ميزان ساكاروز موجود در عسل ٨-٢٪ درصد متغير است.
البته حد معمول اين اعداد (١-٢) درصد در نظر مي گيرند.
در صورتي كه در اثر تقلب در مناطقي كه قيمت شكر ارزان است براي تقلب به عسل شكر اضافه شود ساكاروز عسل بيشتر از حد ذكر شده ميگرددكه توسط ازمايش فريلينگ وتوسط دستگاه ساكرامات در آزمايشگاه مي توان به ميزان ساكاروز عسل پي برد.
البته افراد سودجو عسل را نيز حرارت مي دهند كه در متد هاي ديگر به ان اشاره مي گردد.
٢- تعيين نسبت بين قندهاي فروكتوز و گلوكز در عسل :
همانطور كه در قسمت مواد متشكله عسل اشاره شد ميزان فروكتوز عسل حدود ٣٨درصد و گلوكز حدود ٣٠درصد مي باشد. جهت تشخيص خلوص عسل تعيين نسبت بين قندهاي فروكتوز و گلوكز داراي اهميت است چون اين نسبت در عسل هاي طبيعي و عسلهاي مصنوعي متفاوت است.
عسل طبيعي و خالص ١٠٠/ ١١٩- ١٠٦= گلوكوز / فروكتوز ( لولوز)
عسل مصنوعي ١٠٠ / كمتر از ٩٥ = گلوكوز / فروكتوز ( لولوز)
در نتيجه هرگاه بعنوان تقلب قندهاي مصنوعي به عسل اضافه گردد (به جاي اضافه كردن ساكاروز يا شكر قندهاي فروكتوز و گلوكز اضافه گردد اين نسبت نيز تغيير مي كند) .
نسبت بين اين دو قند اثرات مهمي در پديده رس كردن يا كاتاليزاسيون عسل نيز دارد.
براي تعيين ميزان اين دو قند در عسل از روشهاي يدومتري يا روش نورپلاريزه استفاده مي گردد كه روش ازمايش مربوط به رشته صنايع غذايي است كه از ذكر ان خودداري مي گردد.
٣- جستجوي دياستاز :
همانطور كه ذكر شد در عسل طبيعي آنزيم هاي آميلاز ، كاتالازو اينورتاز يافت مي شوند وعسل حرارت ديده ويا عسل مصنوعي فاقد آنزيم مي باشد بنابراين با جستجوي آنزيم در عسل مي توان به تقلبي بودن يا نبودن عسل پي برد.
روش آزمايش :
يك قسمت عسل را با دو قسمت آب استريل مخلوط كرده ، ١٠سانتي متر مكعب از اين محلول را با ١سانتيمتر مكعب محلول نشاسته ١درصد مخلوط نموده ، يك ساعت در حرارت درجه سانتيگراد به حال خود ميگذاريم.
پس از آن ١سانتيمتر مكعب يد محلول (gr ١يد + gr ٢٠يدور پتاسيم + ٣٠٠ سانتيمتر مكعب آب مقطر) به ان اضافه نموده و با لوله شاهد كه به همين ترتيب ولي بدون حرارت دادن تهيه كرده ايم از نظر رنگ مقايسه مي كنيم.
اگر عسل طبيعي باشد و يا آنرا گرم نكرده باشند ، آنزيم هاي موجود در آن روي محلول نشاسته اثر نموده و آنرا هضم مي كنند در لوله گرم شده رنگ زيتوني يا قهوهاي ظا هر مي گردد، در حاليكه در لوله دوم رنگ محلول آبي سير متمايل به قهوهاي با قي مي ماند يعني آنزيم ها روي نشاسته اثر نمي كنند.
بنابراين در عسل طبيعي رنگ در لوله يكسان نيست ولي اگر عسل حرارت ديده يا تقلبي باشد رنگ دو لوله يكسان خواهد بود.
٤- انحراف نورپلاريزه :
همانطور كه ذكر شد قند هاي عسل داراي درجه انحراف نورپلاريزه خاص خود مي باشند.
در اين آزمايش با استفاده از دستگاه هاي دقيق تر مي توان خلوص عسل را تعيين كرد.
gr ٢٠ عسل را در٢٠ سانتيمتر مكعب آب سرد حل كرده ، ٤٠ سانتيمتر مكعب اتر اتيليك به آن افزوده و آنرا به آرامي بهم زده و مخلوط مي كنيم.قسمت اتري را در يك بشر كوچك وارد كرده ومي گذاريم تبخير شود.بايمانده تبخير را در١٠سانتي متر مكعب اتر حل كرده و به ٢ سانتيمتر مكعب از اين عصاره اتري٢ سانتيمتر مكعب محلول يك در صد رزورسينول در اسيد كلريدريك قوي اضافه مي كنيم.
هرگاه بلا فاصله رنگ صورتي در قسمت اسيدي ظاهر شود ، نتيجه مثبت بوده و دليل وجود قند اينورت مصنوعي در نمونه است.
اين رنگ صورتي پس از٢٠ دقيقه تيره شده و تبديل به رنگ قرمز آلبالويي در حد فاصل دو قسمت اتري و اسيدي ميگردد.هرگاه قند اينورت از تاثير آنزيم اينورتاز بر ساكاروز ايجاد شده باشد فاقد (H.M.F ) خواهد بود و نتيجه آزمايش فوق منفي خواهد بود.همچنين نتيجه اين آزمايش در مورد عسل طبيعي كه حرارت ديده باشد مثبت است. (وجود H.M.F را در عسل طبيعي كه ١٠٠درجه سانتيگراد حرارت ديده است با كروماتوكرافي كاغذي مي توان تشخيص داد.) H.M.Fاز اثر اسيدها و حرارت بر قند هاي ساده خصوصا فروكتوز بوجود مي آيد.بدين ترتيب كه فروكتوز ٢مولكول آب از دست داده و تبديل به H.M.F مي گردد.تشكيل H.M.Fاز گلوكز كاملا پيچيده تر مي باشد.
سطوح H.M.F در عسل تازه صفر مي باشد وبه تدريج تحت اثر گرماي محيط و انبار افزايش مي يابد و هرچه گرما بر حسب واحد/زمان بيشتر باشد مقدار H.M.F نيز بيشتر مي باشد.
در مورد ميزان استاندارد اين عسل كشورهاي مختلف بررسي هاي مختلفي انجام داده اند.
در آسيا كشور عربستان سعودي ودر اروپا كشور آلمان به ميزان بسيار پيشرفته اي در اين مورد ازمايشات وتحقيقات صورت داده اند.استاندارد جهاني نيز در سال ( ١٩٨٦) جدول تازهاي در اين مورد انتشار داد.
به طور كلي ميزان H.M.F در عسل در اين استاندارد mg/kg١٥-٨٠ در نظر گرفته اند.
در كشور ما اين ميزان mg/kg٥ در نظر گرفته مي شود.
در كشور هاي اروپايي رد كردن بسياري از عسل هاي با كيفيت بخاطر پاييني تحمل H.M.F به طور غير ضروري باعث محدود كردن بازار مي شود.در مورد دياستاز محاسبه آن به عنوان يك فاكتور اصلي در اندازه گيري كيفيت عسل بعلت تنوع بينهايت در سطوح ابتدايي آن نمي تواند به عنوان فاكتور اصلي مورد استفاده قرار گيرد.
همچنين براي كنترل كيفي عسل تجزيه شيميايي ، بررسي خواص فيزيكي نوري و معيارهاي ارگانولپتيكا� � ضروري است.
براي پرهيز از سوء استفاده از عسل وفريب مردم و توليد عسل تقلبي دولتهاي بسياري از كشورها مايل به كنترل صحيح عسل مي باشند.
بشر هزاران سال است كه از مخلوط بزاق زنبور و شهد گل كه عسل نام دارد، به عنوان داروي ي براي درمان زخم-ها استفاده مي- كند . آزمايش-هايي كه در سال-هاي اخير انجام گرفته، نشان داده اند كه عسل در درمان عفونت-هاي برجاي مانده از عمل سزارين و سوختگي-هاي از آنتي بيوتيك-هاي مرسوم كارآمدتر عمل مي-كند. اين ماده شيرين با طيف وسيعي از ميكروب-هاي خطرناك از جمله Helicobacter , Salmonella , E.coli به خوبي مبارزه مي-كند.
عسل روي باكتري-هاي مقاوم به آنتي بيوتيك، از جمله «ابر ميكروبي» به نام MRSA ، نيز موثر است و بر خلاف بيشتر آنتي بيوتيك ها به نحو چشمگيري باعث پيشرفت بهبودي زخم-ها مي-شود. هنوز به درستي نمي-دانيم عسل چگونه اين آثار را بر جاي مي-گذارد اما محققان اعتقاد دارند توان بهبود زخم-ها و مقابله با ميكروب-هاي مقاوم به آنتي بيوتيك- كه در اين ماده بي-نظير وجود دارد، ممكن است روزي عسل را از نوعي درمان جايگزين به يك شيوه درماني اساسي در پزشكي تبديل كند. رمز و راز اين توانايي-ها را بايد در شيوه تهيه عسل جست و جو كرد.
زنبورهاي كارگر طي بهار و تابستان شهد جمع آوري مي-كنند، هنگامي كه به كندو باز مي-گردند، آن- را از معده به دهان مي-آورند و در دهان دستياران خود مي-گذارند. آنها شهد را به درون حفره-هاي شانه تف مي-كنند و با بال-هايشان آن قدر آن را باد مي-زنند كه بيشتر آب موجود در شهد تبخير شود. در همين زمان، ب ز اق سرشار از آنزيم- زنبورها، ساكاروز را به گلوكز و فروكتوز تبديل مي-كند كه به آب باقيمانده در شهد پيوند مي-شوند . به اين ترتيب، بياباني بر جاي مي-ماند كه باكتري-ها نمي-توانند در آن زنده بمانند. البته ، حين رسيدن عسل فرصت زيادي براي تهاجم عوامل بيماريزا وجود دارد. اما آنزيمي به نام گلوكز اكسيداز اين فرصت را از آنها مي-گيرد. اين آنزيم با تبديل كردن گلوكز به اسيد گلوكونيك، فرآورده تلاش زنبورها را اسيدي و آن را براي بيشتر باكتري ها نامطلوب مي-سازد.
اغلب افراد عقيده دارند كه اسيدي بودن، تنها سلاح عسل در برابر باكتري-هاست. اما مطالعات نشان داده-اند تقريبا همه عسل-ها سلاحي سري دارند كه حتي اگر رقيق شوند، آنها را براي ميكروب-ها مرگبار مي-سازد: پراكسيد هيدروژن. اين ماده زماني در بيمارستان-ها به عنوان ضدعفوني كننده مصرف مي-شد. از تجزيه اين ماده راديكال-هاي آزاد تشكيل مي-شوند كه باكتري-ها را از بين مي-برند. چون اين واكنش-ها خيلي سريع رخ مي-دهد، پراكسيد هيدروژن را بايد در غلظت-هاي بالا بر زخم-ها استعمال كرد. البته ، اين ماده در اين غلظت-ها به بافت سالم آسيب مي-رساند.
در عسل، پراكسيد هيدروژن به كمك آنزيم گلوكز اكسيداز توليد مي-شود. اما ميزان آن هزار بار كمتر از مقداري است كه در گذشته روي زخم-ها استعمال مي-شد. در نتيجه ، گذاشتن عسل روي زخم-ها، ضمن جلوگيري از تهاجم و تخريب ميكروب-ها ، با آسيب بافتي همراه نيست. علاوه بر اين، همين طور كه پراكسيد هيدروژن تجزيه مي-شود ، گلوكز اكسيداز با تسهيل ساختن آن از گلوكز، پيوسته آن را جايگزين مي-كند. جالب-تر اين كه ، به دلايل ناشناخته وقتي عسل رقيق مي-شود، فعاليت اين آنزيم افزايش مي-يابد. . به همين خاطر، عسل حتي وقتي 7 تا 14 برابر رقيق شود، مي-تواند از رشد باكتري-هايي مانند MRSA جلوگيري كند. خلاصه ، زماني كه عسل روي زخم قرار مي گيرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقيق مي- شود ، در مبارزه با ميكروب-ها پرتوان-تر شود.
يكي ديگر از خصوصيات جالب عسل كه آن را از داروهاي ضد باكتري مرسوم مجزا مي-سازد، تقويت بهبود يافتن زخم هاست . داروها ي ضد باكتري علاوه بر نابودي باكتري-ها به سلول-هاي انسان نيز آسيب مي-رسانند . از طرف ديگر، آنها فقط با مهار كردن رشد ميكروب-ها به بهبودي زخم-ها كمك مي-كنند. اما عسل به طور مستقيم در بهبودي زخم-ها دخالت مي-كند. عسل محيط ويژه-اي را مي-آفريند كه براي رشد بافت مناسب است و در عين حال باميكروب-ها نيز مبارزه مي-كند. به علاوه، رطوبت عسل از درد وتخريب سلول-ها حين تعويض پانسمان-هاي خشك شده جلوگيري مي-كند.
عسل دست كم بخشي از توان ترميمي خود را مديون پراكسيد هيدروژن است. اين ماده، رشد رگ-هاي خوني را تحريك مي–كند. اين رگ-ها اكسيژن، مواد غذايي و سلول-هايي به نام فيبروپلاست ( كه بافت پيوندي جديدي را مي-سازند) را به موضع زخم هدايت مي-كنند. به علاوه، تركيب ناشناخته-اي دسته-اي از سلول-هاي ايمني به نام منو س يت رافعال مي-كند. اين سلول-ها عامل رشدي را آزاد مي-كنند كه سلول-هاي پوششي را تحريك مي-كنند تا تقسيم شوند و زخم را ببندند. منوس ي ت-ها به نوع ديگري از سلول-هاي ايمني به نام ماكروفاژ نيز تبديل مي–شوند. اين سلول-ها، ميكروب-ها و سلول-هاي مرده را مي-بلعند و آنها را هضم مي-كنند.
عسل در بهبود يافتن زخم معده نيز موثر است. يك قاشق چاي خوري عسل طبيعي در معده خالي مي-تواند مانع رشد باكتري خطرناكي به نام Helicubacter شود كه باعث اغلب زخم–هاي معده مي-شود. عسل، باكتري- مقاوم به آنتي بيوتيكي را كه باعث عفونت ريوي در بيماران مبتلا به فيبروز سيستيك مي-شود ، Burkholderia cepacia ، در محيط كشت از پا در آورده است.
به هر حال، همه عسل-ها از خواصي كه برشمرده شد به يك اندازه بهره-مند نيستند. شهد بعضي گل-ها مقدار زيادي كاتالاز دار د . اين آنزيم پراكسيد هيدروژن را تخريب مي-كند. بعضي شهدها، گلوكز اكسيد از را به گرما و نور حساس مي-كنند. با وجود اين، توان ضد ميكروبي بعضي عسل-ها حتي با جوشاندن آنها از بين نمي-رود. از اين رو، به نظر مي-رسد، عسل علاوه بر مولكول-هايي كه تاكنون شناخته شده است، مواد ضد ميكروب ديگري دارد كه به دما مقاوم ا ند.
از زمان مصريان باستان، عسل براي درمان زخم- استفاده مي-شده است و به نظر مي-رسد كه باكتري-ها هنوز توان مقابله با مواد ضد ميكروب آن را پيدا نكرده-اند. از اين رو، تلاش براي شناخت ن كامل تر اين ماده ، ما را در مقابله به ابر باكتري-هايي كه به آنتي بيوتيك-هاي مرسوم مقاوم شده-اند، ياري خواهد رساند. به هر حال، اين ماده دارويي را همانند ساير داروها بايد با مشورت متخصصان استفاده كرد. زيرا دانه-هاي گرده موجود در عسل طبيعي مي-توانند خود باعث عفونت شوند. خوشبختانه، گرده-ها را با پرتو گاما مي-توان از بين برد، بدون آن كه به خواص دارويي عسل آسيبي برسد. اميد است با تلاش-هاي محققان راه براي يك شيوه درماني جديد يعني «عسل درماني» هموار شود.
خواص دارویی عسل
عسل حاوی آنتی اکسیدان است، از این رو مصرف آن برای سلامت قلب و عروق مفید است. عسل به سلامت پوست کمک می کند و ضد پیری است.
در قدیم هر دارویی را با عسل مخلوط می کردند، زیرا خاصیت بهبود بخشی داروها را چند برابر می کرده و امروزه هم از عسل در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می کنند.
• از عسل در فرآورده های ضد سرفه بطور مستقیم و غیرمستقیم استفاده می شود . مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم های دهان و ورم گلو بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است.
• عسل با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان ها و لثه مضر نیست، بلکه لثه ها را سالم می سازد و دندان ها را سفید می کند.
• دستگاه گوارش را پاک می سازد و ضد اسهال است. در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی برعفونت های معده با هلیکو باکتر پیلوری دارد. از این رو ضد زخم معده و دستگاه گوارش است.
• عسل در درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) مفید است.
• عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می شود و در مسمومیت های غذایی، دستگاه گوارش را پاک می سازد.
• دوست کبد و پادزهر است، پس در بیماری های کبدی مصرف آن مفید است .سکنجبینی که با عسل تهیه می شود، صفرابری اعلاست.
• سنگ های کلیه و مثانه را از بین می برد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.
• عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی توصیه می شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند.
• برای رفع کم اشتهایی مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می بخشد. از این رو به رشد عضلات کمک می کند، پس برای بچه های کم اشتها و افراد ورزشکار بسیار مفید است.
• عسل گرفتگی مویرگ ها را باز می کند و برای عروق بسیار مفید است. پس سالمندان اگر هر روز شربت عسل و لیموی تازه بنوشند، عمر طولانی تری خواهند داشت.
• حتی موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک آن برای صورت، چین و چروک و فرورفتگی های پوست را می پوشاند و پوست را لطیف می کند.
بررسی مقالات سال های 1984 تا 2001 نشان می دهد حداقل 25 تحقیق راجع به اثرات ضد زخم عسل انجام شده که نتایج آنها مثبت بوده است. عسل به عنوان التیام دهنده زخم و نگهدارنده پوست مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین 40 مورد دیگر نشان داده ، عسل دارای اثرات ضد خونریزی با موفقیت 88 درصد بوده که این عمل به همراه اثرات ضد میکروب نیز بوده است.
خاصیت ضد میکروبی در عسل با PH حدود 2/3 تا 5 به هیدروژن پراکسید(H2O2) مرتبط بوده که از تغییرات آنزیمی گلوکز به گلوکونیک اسید حاصل می شود. به هرحال اثرضد میکروبی عسل پس از گرم شدن یا در معرض آفتاب قرار گرفتن کاهش می یابد.
عسل های تولیدشده از جنگل و کوه های اروپایی مرکزی بیشتر از درختان کاج(PINUSSPP) و عسل های حاصل از MANUKA در نیوزلند از گیاه LEPTESPERMUM SCOPARIUM دارای خاصیت بسیار قوی ضد میکروبی است و بروی برخی میکروب ها از جمله استافیوکوک اورئوس و اپیدرمیس و استرپتوکوکوس پیوژنز و آنتروباکتریاسه اثرات خوبی دارد. عسلی که در نیوزیلند و استرالیا از گیاه مذکور حاصل می شود در جهان منحصر به فرد بوده و به آن عسل UNIQUE MANUKA FACTOR)) می گویند.
سم شناسی : عسل ماده ای کاملاً خوراکی است ، ولی در موارد استثنایی ممکن است به اسپورعامل بوتولیسم آلوده باشد که ایجاد سم کرده و مسمومیت زاست ، به همین دلیل مصرف آن برای کودکان زیر یک سال ممنوع است. همچنین بعضی افرد ممکن است نسبت به دانه های گرده موجود درعسل حساسیت داشته باشند.
ممکن است بعضی از زنبورها به گل خرزهره و چند گل سمی دیگر عادت کنند و محصول سمی تهیه نمایند که البته این کار به ندرت اتفاق می افتد.
به هر حال از مصرف این ماده بسیار مفید غافل نشوید و از فواید زیاد آن سود بجویید.
20 معجزه عسل و دارچین
در اين مقاله با عسل و دارچين، درمان کننده بسياری از بيماری ها آشنا می شويم.
١ . درمان بیماری قلبی :
مخلوطی از عسل و پودر دارچین را تهیه کنید و به جای مربا روی نان قرار دهید و به طور منظم در وعده صبحانه صرف کنید.این روش در کاهش کلسترول،جلوگیری از بروز حمله قلبی، تنفس راحت و تقویت ضربان قلب موثر است.بیماران مبتلا به حمله قلبی نیز با مصرف روزانه این مخلوط از حمله قلبی بعدی درامان خواهند بود.بررسی روی سالمندان در آمریکا و کانادا نشان داده است،با بالا رفتن سن شاهرگ های حیاتی و سیاهرگ ها خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست می دهد.عسل و دارچین به شاهرگ ها و سیاهرگ ها قدرتی تازه میبخشد.
٢ . از بین بردن اثر خارش نیش های حشرات :
مخلوطی از یک سهم عسل، ٢ سهم آب ولرم و یک قاشق چای خوری پودر دارچین را روی قسمتی از بدن که احساس خارش می کنید،قرار دهید خارش و درد در عرض یک یا ٢ دقیقه فروکش خواهد کرد.
٣ . درمان التهاب مفصل(آرتریت):
روزانه،یک وعده صبح و یک وعده شب،مخلوطی از یک فنجان آب گرم، ٢ قاشق چای خوری عسل و یک قاشق چای خوری پودر دارچین مصرف شود.این مخلوط معجزه گر در صورت مصرف به طور منظم آرتریت های مزمن را نیز درمان می کند.بررسی های اخیر روی ٢٠٠ بیماری که قبل از صرف صبحانه از این مخلوط استفاده کردند نشان داد، ٧٣ نفر از آنان در عرض یک هفته کاملا از درد رهایی پیدا کردند و پس از یک ماه بیشتر افرادی که قادر به راه رفتن یا حرکت نبودند،بدون احساس هیچ دردی توانایی راه رفتن و تحرک خود را به دست آوردند.
٤ . جلوگیری از ریزش مو:
قبل از دوش گرفتن مخلوطی از مقداری روغن زیتون داغ،یک قاشق چای خوری عسل و یک قاشق پودر دارچین را به مدت ٥ تا ١٥ دقیقه روی سر قرار دهید و سپس آن را بشویید.
٥ . از بین بردن عفونت مثانه:
٢ قاشق غذاخوری عسل به همراه یک قاشق چای خوری پودر دارچین را با مقداری آب ولرم حل کنید و آن را بنوشید.این روش باعث می شود که میکروب های مثانه از بین برود.
٦ . درمان درد دندان:
مخلوطی از یک قاشق چای خوری پودر دارچین و ٥ قاشق چای خوری عسل تهیه کنید و روی دندان خراب بمالید.این عمل را ٣ بار در روز تکرار کنید تا درد تسکین یابد.
٧ . کاهش کلسترول:
٢ قاشق غذاخوری عسل را با ٣ قاشق چای خوری پودر دارچین در یک لیوان چای حل کنید و بنوشید.این کار میزان کلسترول خون را طی ٢ ساعت به ١٠ درصد کاهش می دهد.
٨ . درمان سرماخوردگی:
به مدت ٣ روز از مخلوط یک قاشق غذاخوری عسل با یک چهارم قاشق چای خوری پودر دارچین استفاده کنید.این روش برای درمان سرفه مزمن و سرماخوردگی و سینوزیت به کار می رود.
٩ . درمان ناباروری:
برای برطرف کردن این مشکل،به مردان توصیه می شود ٢ قاشق غذاخوری عسل را قبل از خواب میل کنند.در کشورهای چین،ژاپن و خاوردور که با مشکل ناباروری مواجه اند،در طول روز مخلوطی از مقداری پودر دارچین و یک دوم قاشق چای خوری عسل را به طور مرتب روی لثه و داخل دهان خود قرار می دهند تا مخلوط حاصل از طریق بزاق وارد بدن شود.زوجی که مدت ١٤ سال بچه دار نمی شدند با شروع مصرف عسل و دارچین پس از مدت کوتاهی صاحب دوقلو شدند.
١٠ . درد معده:
مصرف عسل و پودر دارچین علاوه بر درمان درد و نفخ معده،زخم معده را نیز درمان می کند.
١١ . تقویت سیستم ایمنی:
استفاده روزانه از عسل و پودر دارچین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و بدن را از حمله باکتری و ویروس محافظت می کند.دانشمندان دریافتند که عسل دارای مقدار زیادی ویتامین و آهن است.مصرف مداوم عسل گلبول های سفید خون را تقویت می کند تا بتواند با باکتری ها و بیماری های ویروسی مقابله کند.
١٢ . برطرف کردن سوء هاضمه:
قبل از هر وعده غذا،پودر دارچین را روی ٢ قاشق غذاخوری عسل بریزید و میل کنید تا از ترشح اضافی اسید معده رهایی پیدا کنید زیرا این مخلوط غذاهای سنگین را به راحتی هضم میکند.
١٣ . جلوگیری از آنفلوآنزا:
دانشمندی در اسپانیا ثابت کرده که مخلوط عسل و دارچین دارای مواد مفید طبیعی است که از میکروب های آنفلوآنزا و سرماخوردگی جلوگیری به عمل می آورد .
١٤ . افزایش طول عمر:
مصرف دائم و مرتب عسل و پودر دارچین مانع پیری زودرس می شود.مخلوطی از ٤ قاشق چای خوری عسل،یک قاشق چای خوری پودر دارچین و ٣ فنجان آب گرم را با هم بجوشانید.سپس مخلوط به دست آمده را ٣ الی ٤ بار در روز به مقدار یک چهارم فنجان میل کنید.این مخلوط علاوه بر طراوت بخشیدن و نرم نگه داشتن پوست از پیری زودرس نیز جلوگیری می کند.
١٥ .برطرف کردن جوش صورت:
قبل از خواب مخلوط ٣ قاشق غذاخوری عسل و ١ قاشق چای خوری دارچین را روی جوش ها قرار دهید و روز بعد با آب ولرم بشویید.تکرار روزانه این کار به مدت ٢ هفته،جوش ها را از بین می برد.
١٦ . درمان عفونت های پوستی:
قرار دادن مخلوطی به مقدار مساوی از عسل و پودر دارچین روی قسمت های مختلف پوست، عفونت های پوستی و اگزما را نیز درمان می کند.
١٧ . درمان سرطان:
تحقیقات جدید انجام گرفته در ژاپن و استرالیا نشان داده،سرطان های پیشرفته معده و استخوان به طور موفقیت آمیزی درمان شده است.بیماران مبتلا به این سرطان ها ٣ بار در روز و به مدت ٣ ماه یک قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق چای خوری دارچین را مخلوط و مصرف می کنند.
١٨ . از بین بردن خستگی مفرط:
مصرف نصف قاشق غذاخوری عسل و مقداری پودر دارچین در یک لیوان آب اول صبح و بعد از ظهر که بدن با افت نشاط روبه رو است طی یک هفته نیروی حیاتی بدن را افزایش می دهد.
١٩ . از بین بردن بوی بد دهان:
شما می توانید پس از بیدار شدن از خواب با محلولی از یک قاشق چای خوری عسل،مقداری پودر دارچین و آب گرم غرغره کنید تا در طول روز مشکل بوی بد دهان را نداشته باشید.
٢٠ . مشکل شنوایی:
مصرف روزانه مقدار مساوی از عسل و پودر دارچین در صبح و شب مشکل شنوایی را برطرف می کند.
شایان ذکر است،عسل مورد مصرف باید خام و پاستوریزه نشده باشد.زیرا که آنزیم های لازم به هنگام عمل پاستوریزه به علت حرارت دیدن از بین می رود.
