داروهای كاهنده قند خون

در بیماران دیابتی نوع 2 كه رژیم غذایی، كاهش وزن و ورزش، در كنترل قند خون مؤثر نباشد مصرف داروهای كاهنده قند خون، الزامی می شود. انواع داروهای كاهنده قندخون در زیرآورده شده است:
– سولفونیل اوره ها:

 
انواع این دسته داروها عبارتنداز:

Glipizide (Glucotrol) , Glimepiride (Amaryl) , Glyburide (Glynase) Glipizide (Glucortol XL

این داروها، با تحریك سلولهای پانكراس، باعث ترشح انسولین بیشتر می شوند.

 
عوارض این داروها عبارتند از هایپوگلایسمی (بیشتر با گلیبوراید) وافزایش وزن.

– Meglitinides:
از این گروه ، Repaglinide (Prandin را داریم كه با مكانیزم شبیه به سولفونیل اوره‌ها، باعث تحریك ترشح انسولین در موقع بعد از صرف غذا می شود.
عوارض این دارو عبارتنداز هاپیوگلایسمی و افزایش وزن.

مزیت این دارو این است كه با خوردن آن بلافاصله قبل از غذا، سریعاً اثر هایپوگلایسمیك اعمال می كند و قند خون بعد از صرف غذا را پایین می آورد و احتمال بروز هایپوگلایسمی در هنگام شب یا با حذف یك وعده غذایی با آن كمتر است.

بی گوانیدها:
از این گروه مت فورمین (گلوكوفاژ) را داریم كه بیشتر با تأثیر روی كبد از تولید گلوكز كبدی می كاهد (كاهش گلوكونئوژنز) و نیز برداشت گلوكز توسط ماهیچه ها را افزایش می‌دهد، اماتأثیری روی ترشح انسولین ندارد و باعث بروز هایپوگلایسمی نمی شود. این دارو تا حدودی باعث كاهش وزن می شود و سطح چربی خون را نیز بهبود می بخشد و برای بیمارانی كه اضافه وزن دارند، انتخاب مناسبی است.

از عوارض مت فورمین عبارتست از تهوع، اسهال، بی اشتهایی و نفخ و عارضه نادر آن لاكتیك اسیدوز شدید است كه می تواند مرگبار باشد كه معمولاً در بیماران كبدی، كلیوی و الكلی رخ می دهد. موارد منع مصرف مت فورمین عبارتند از: نارسایی كلیه، بیماری كبدی، دهیدراسیون، اسیدوز متابولیك حاد یا مزمن (از جمله كتو اسیدوز دیابتی) و نیز حساسیت به این دارو. مطالعات نشان داده است كه مت فورمین قند خون را تقریباً mg/dl 70-60 و HbA1C را %2 –5/1 كاهش می دهد و احتمالاً بخاطر كاهش سطح انسولین از طریق كاهش مقاومت به انسولین، باعث كاهش اترواسكروز می شود.

ممانعت كننده های آلفاگلوكوزید از:
از این گروه، آكاربوز (Precose) و Miglitol (Glyset را داریم كه در روده كوچك از آنزیم هایی كه مسئول هضم كربوهیدرات‌ها هستند ممانعت می كنند و بنابراین جذب كربوهیدرات ها را به تأخیر می اندازند و قند خون بعد از غذا را پائین می‌آوردند و به همین دلیل باید همراه با هر وعده غذایی مصرف شوند. این داروها باعث هایپوگلایسمی یا اضافه وزن نمی شوند اما اغلب عوارضی چون نفخ، اسهال و درد شكم دارند كه با افزودن تدریجی دوز دارو، برطرف می شود. تجویز این دارو برای افرادی كه دیابت خفیف دارند یا آنهایی كه داروهای دیگر كاهنده قند خون مصرف می كنند، مناسب تر به نظر می رسد.

Thiazolidinediones:
داروهای این دسته عبارتند از: Troglitazone (Rezulin)، Rosiglitazone (Avandia) Pioglitazone (Actos
Rezulin در سال 2000 از بازار آمریكا جمع آوری شد زیرا در بعضی بیماران باعث آسیب كبدی شده بود. این دسته داروها حساسیت به انسولین و برداشت گلوكز در ماهیچه را افزایش می دهند و تولید اندوژن گلوكز را نیز می كاهندو بدین ترتیب غلظت گلوكز پلاسما را كاهش می دهند. از عوارض این داروها اضافه وزن زیاد و ادم است. موارد منع مصرف آن در بیماران كبدی و قلبی است.

انتخاب دارو:
برای انتخاب نوع دارو، بیماران را به گروه چاق و لاغر تقسیم می كنیم. انتخاب بر این اساس است كه بیشتر بیماران لاغر مبتلا به دیابت نوع 2، دچار كمبود ترشح انسولین هستند و نه مقاومت به انسولین و بنابراین در این گروه، داروهای سولفونیل اوره توصیه میشود. اگر با این گروه داروها قند خون كنترل نشود، مت فورمین یا ممانعت كننده‌های آلفاگلوكوزیداز داده می شود.
در بیماران چاق مت فورمین معمولاً اولین انتخاب است، زیرا نه تنها باعث كاهش وزن می‌شود، بلكه خطر هایپوگلایسمی را هم ندارد.