● پنج مهارت اولیه
۱) حرکت در سربالایی ها:
▪ در سرابالایی ها حالت بدن باید کمی تغییر پیدا کند:
▪ بالا تنه کمی به جلو متمایل می شود.
▪ با پنجه، رکاب زده و پاشنه را به طرف پایین متمایل کنید.
▪ در سربالایی تند در جلو زین قرار گرفته و رکاب بزنید.
▪ از شاخ گاوی های فرمان استفاده کنید.
▪ از دندهای سبک تر بهره برده و سعی کنید دور پا را بالا برده و آن را در حد ثابت نگه دارید.
▪ به تنفس خود نظم و آهنگ متناسب با حرکت پاها و بدن بدهید.
● حالت ایده ال در سربالایی های تند، این چنین می باشد:
با خم شدن به طرف فرمان، وزن بالا تنه را به جلو متمایل کنید. بهترین وسیله برای این امر شاخ گاوی فرمان است که از آن می توانید به نحو احسن بهره ببرید. برخلاف دوچرخه سواری بر روی سطوح هموار و جادهای آسفالت، هیچ گاه در سربالایی های خاکی از روی زین بلند نشوید چرا که این عمل وزن را از روی چرخ عقب برداشته و باعث خلاص چرخیدن چرخ عقب می شود. پیست شما کوهستان و جاده های خاکی بوده و دوچرخه سواری در چنین شرایطی، نیاز به تکنیک های خاص خود را دارد که حتماً باید آنها را رعایت کنید.
۲) حرکت در سرازیری ها:
در سراشیبی ها یک اصل عمده را هیچ گاه فراموش نکنید و آن این که تحت هیچ شرایطی نگذارید چرخ عقب دوچرخه شما بلند شود و این میسر نیست مگر با داشتن تجربه و دانش کافی. یکی از پارامترهای مهم و بسیار اساسی که می تواند سرعت شما را در سراشیبی ها به بالا ترین حد ممکن برساند اعتماد به نفس شماست. چه در مورد خود و چه در مورد دوچرخه تان، تا سر حد امکان با رعایت نکات ایمنی از قبیل داشتن یک کاسکت خوب و استاندارد، دستکش مناسب، زانو بند، ساق بند، کتف بند، می توان تا حد زیادی از بروز حوادث جلوگیری کرد. با دارا بودن وسایل فردی فوق همواره باید این یقین را داشته باشید که اگر کنترل دوچرخه را از دست دادید و به زمین اصابت کردید، هیچ آسیبی شما نخواهد رسید. این اطمینان درونی تنها یکی از عوامل مهم برای دست یافتن به سرعت های بالا نیست. عامل دوم و مهم تر یک دوچرخه استاندارد و مناسب است. شما همان طور که با رعایت نکات فوق در مورد خود اطمینان پیدا می کنید باید در مورد دوچرخه تان هم اطمینان کامل را داشته باشید تا در هر زمان که اراده کردید، ترمز کنید و یا بتوانید بدون دغدغه خاطر مانور بدهید.
نکته بعدی که حائز اهمیت است، داشتن یک حالت ایده آل بدن در سراشیبی هاست که به دلیل جاذبه زمین و زاویه شیب های تند شما ناخودآگاه به طرف جلو متمایل می شوید و این امر سبب وارد آمدن وزن بدن بر چرخ جلو و تمایل مرکز ثقل به طرف جلو، و در نتیجه باعث از دست دادن کنترل دوچرخه و بالطبع بلند شدن چرخ عقب و از دست دادن کنترل دو چرخه می شود.
دو حالت کلی برای گرفتن فرم مناسب در سراشیبی های تند یعنی سراشیبی های سنگلاخ و ناهموار و سراشیبی های هموار و با شیب تند وجود دارد. در سراشیبی های ناهموار و سنگلاخ هیچ گاه بر روی زین ننشینید پس بهترین حالت این است که میله زین را از حد معمول کمی پائین تر بیاورید تا فاصله ای میان زین و نشیمن گاه ایجاد شود سپس روی پدال ها بایستید. نشیمن گاه را از زین عقب تر قرار دهید، زانوها را کمی خم کنید و با کشاله ران، زین را در بر بگیرید. این حالت باعث می شود تا:
۱- مرکز ثقل شما به عقب متمایل شود. ۲- با قسمت داخلی ران(کشاله ران) زین را در بر بگیرید، در این حالت می توانید کنترل عقب دوچرخه را در اختیار داشته باشید و به طور دائم و مستقیم بر زین فشار وارد آورید تا بر جلو تمایل پیدا نکنید. با رعایت تمامی نکات فوق و دارا بودن بهترین دوچرخه کوهستان باز هیچ دلیلی برای به خطر انداختن جانتان وجود ندارد. دارا بودن تمرکز کامل و یک دید قوی و شناخت نسبی به مسیر و قدرت مانور بالا، بسیار مهم است.
۳) ترمز گرفتن:
با این که جنس، مدل و نوع ترمز در نگه داشتن و کنترل دوچرخه در سرعت های بالا بسیار مهم است ولی از آن مهم تر نحوه صحیح استفاده کردن از ترمز می باشد. ترمز جلو بیش از ۷۰% در نگه داشتن چرخ موثر می باشد. نحوه درست استفاده کردن از آن را فرا بگیرید.
– تمرین: نحوه استفاده با هر دو ترمز – ترمز به فرم ABS – ترمز قبل از پیچ و حرکت – عدم گرفتن ترمز جلو در سنگلاخ ها
۴) پرش و عبور از موانع کوتاه:
هر مقدار هم که با احتیاط به طرف پائین در حرکت باشید باز با این حال، پرش امری اجتناب ناپذیر بوده و می بایست برای فرار از خطر، به سرعت، حالت پرش به خود گرفته و از روی موانع پرش کنید. پرش در حالت های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. همانند یک سنگ در جلو راه، عبور از چاله ها، رد کردن موانع و . . . برای عبور چرخ جلو از مانع یک راه حل بسیار ساده و همشگی وجود دارد و ان بلن کردن چرخ جلو از روی زمین با دستهاست(تک چرخ ). برای بلند کردن چرخ عقب و بدنه دوچرخه، بدون وجود فیکس ها در پنجه رکاب، شما قادر به سبک کردن چرخ عقب نیستید. فیکس های رکاب، کف پای شما را به پدال ها ثابت نگه می دارند.
بهترین حالت دید عمومی حدود ۱۰ متر و دید چرخ جلو ۲ متر است، اما باز این نیز مانند موارد فوق بستگی تام به نوع مسیر انتخابی شما خواهد داشت چنین دیدی کمک بسیاری به شما خواهد کرد تا حالت مناسب را نسبت به مانعی که با آن مواجه می شوید به خود بدهید. نقش کمک فنرهای متعددی که بر روی دوچرخه به منظور گرفتن شکها قرار دارد بسیار حائز اهمیت و غیر قابل انکار است، اما بهترین کمک فنر ممکن؛ بدن خود شماست که با گرفتن حالت مناسب می توانید نیروهای وارده را تا حد زیادی خنثی کند. حالت دست ها، پاها و ستون فقرات نیز بسیار مهم و حیاتی است. چهار عامل، سرعت شما را در سراشیبی ها به بالا ترین حد ممکن می رساند:
▪ اطمینان به خود از لحاظ بالا بردن نکات ایمنی فردی؛
▪ اطمینان به دوچرخه تان از لحاظ لوازم و قطعات؛
▪ داشتن تجربه کافی؛
▪ حالت صحیح بدن در سرا شیبی های تند؛
فیکس های پدال نیز بسیار کمک خوبی خواهند بود چرا که بر شکهای وارده، خطر در رفتن پا از روی پدال ها وجود دارد پس در کارهای جدی از فیکس پدال استفاده کنید.
▪ توصیه: هیچ گاه اعتماد به نفس خود را از دست ندهید، هر لحظه که فکر کردید و وسوسه شدید که زمین خواهید خورد این لحظه ای است که دوچرخه، شما را به زمین خواهد زد؛ با یک حالت ستیز و قدرت و نرمی به استقبال سراشیبی ها رفته و به خود تلقین کنید که هرگز تعادل خود را از دست نمی دهید.
۵) دور زدن:
▪ در دوچرخه سواری کوهستان بر خلاف دوچرخه سواری کورسی با عوارض و ناهمواری های متفاوت و گوناگونی مواجهه هستیم و به همین منظور نمی توان یک نسخه تمام عیار برای کلیه پیچ ها بیان نمود: در پیچ های جاده ای آسفالت و مسطح همانند دوچرخه سواری کورسی زانوی سمت داخل پیچ را کمی بیرون داده و زانوی مخالف را به طرف داخل فشار می آوریم – در پیچ های خاکی می توان از این روش استفاده کرد و بسته به نوع مسیر می توان پای سمت موافق پیچ را از رکاب خارج کرده و از آن برای تعادل کمک گرفت – اگر اطمینان دارید که از سمت روبرو وسیله به سمت شما تردد نمی کند از کل عرض جاده برای بردن پیچ بهره ببرید. (در جاده های خاکی ماشین رو مراقب وسط جاده باشید، بدلیل این که در این جاده ها در مسیر های که چرخ اتومبیل هستند جاده کوبیده شده و در وسط خاکی نرم و لغزنده قرار دارد، حرکت در عرض جاده می تواند خطرناک باشد)
▪ پیچیدن با سرعت پایین و شیب های تند و با زاویه کم را تمرین کنید.
● زمین خوردن:
زمین خوردن در دوچرخه سواری کوهستان امری اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین باید همیشه از آمادگی کامل ذهنی و جسمی برخوردار باشید. چه از لحاظ وسایل ایمنی یا شخصی از قبیل:کاسکت و دستکش و . . . و چه از بابت آمادگی روحی و جسمی از دست دادن کنترل دوچرخه و اصابت به زمین به چندین عامل مختلف بستگی دارد. مانند ناگهان ترمز گرفتن و تصادف با مانع چیزی که در تمام این حوادث مشترک بوده این است که در اکثر موارد به هنگام زمین خوردن، دوچرخه سوار در اثر سرعت به جلو پرتاب می شود و در اغلب اوقات فرد مورد نظر دچار آسیب های می شود که کمترین آنها خراش های بسیار عمیق جلدی است. شما در این هنگام می توانید با خونسردی و داشتن اعتماد به نفس و رعایت موارد ذیل، مقدار آسیب وارده به خود را به کمترین مقدار ممکن برسانید.
۱)در هنگام از دست دادن تعادل فرمان و رها و دوچرخه را از خود جدا کنید و سعی نکنید چرخ را همراه خود بیاورید.(توضیح: چرا که شما زمانی زمین می خورید که از سرعت بالایی برخوردار باشید و در این مورد اگر شما با دوچرخه تان با هم به زمین برخورد نمایید علاوه بر اصابت با زمین چرخ نیز از سمت بالا با شتاب به شما برخود می کند و آسیب مضاعف خواهید دید)
۲)با یک حرکت نیمه چرخشی در فضا سعی کنید که اول کف دست و سپس بازو، کتف و در نهایت تمام بدن شما با زمین تماس بگیرد.
۳)پس گرفتن شک اولیه با روش ۲ در این قسمت، چند بار بر روی زمین بچرخید تا تمام سرعت شما به صفر برسد.
۴) سریع از محوطه پیست یا منطقع عبور(خیابان و …)خود را به کنار بکشانید و به خسارت وارده به خود و دوچرخه تان بیندیشید!
مزیت عمده روش فوق در این است که وقتی چرخ جدا می شوید و به زمین اصابت می کنید یک عضو بدن شما، همانند مچ دست و …قادر به گرفتن تمام شک وارده نبوده و لازم است با چندین عضو و نیز عمل چرخش گریز از مرکز، سرعت خود را به صفر برسانید. یکی دیگر از مزیت های چرخش این است که کشیده شدن بر سطح زمین باعث ایجاد خراش های در طول بدن می شود ولی با عمل چرخش تا سر حد امکان از بروز این گونه جراحات جلوگیری خواهد کرد.
در انتهای این بحث باید خاطر نشان کرد که عمل چرخش برای مناطق سنگلاخ توصیه نشده و این روش برای مناطق شنی و یا خاک نرم بسیار مناسب بوده و کاربرد خوبی دارد.
با توجه به خطرات بیماری کزاز پیشنهاد می گردد آمپول ضد کزاز که دوره ۶ ماهه دارد تزریق گردیده تا بر اثر زخمی شدن به این بیماری دچار نشویم البته در صورت عدم تزریق و زخمی شدن تا ۶ ساعت می توان با تزریق پیشگیری کنیم.
لباس دوچرخه سواری
● كلاه ایمنی كه برای هر سن و هر درجه از مهارت در دوچرخه سواری پیشنهاد می شود و از وارد شدن ضربه به جمجمه، هنگام زمین خوردن یا تصادفات احتمالی جلوگیری می كند.
● دستكش مخصوص دوچرخه سواری برای تنظیم فشار وارد شده به كف دست هنگام گرفتن فرمان و زمین خوردن، و ایجاد اصطكاك هنگام عرق كردن دست ها.
● و دستكش مخصوص برای گرم نگهداشتن دست در هوای سرد.
● پیشانی بند برای جلوگیری از تماس باد سرد و گرم با پیشانی.
● كفش مخصوص كه دارای سوراخ های زیاد برای تهویه، وكف با انعطاف كم و مقاوم است و باعث می شود تمام نیروی وارده در محل برآمدگی پنجه پا به محور ركاب منتقل و از اتلاف انرژی و خستگی پا جلوگیری شود.
● پل كفش كه مانع از لیز خوردن كفش روی پنجه ركاب می شود.
● پیراهن مخصوص دوچرخه سواری كه برای كم كردن مقاومت هوا تنگ و چسبان است و دو یا سه جیب در پشت دارد.
● شلوار مخصوص دوچرخه سواری برای جلوگیری از آسیب رسانی سرما و آفتاب سوختگی. آستین برای جلوگیری از آفتاب سوختگی دست ها.
● عینك آفتابی كه از چشم ها در برابر آفتاب محافظت می كند.
● عینك بی رنگ برای محافظت چشم در هوای ابری بارانی برفی و تاریك.
● روكش كفش برای محافظت پا از آب و سرما.
● پای بند برای روی شلوار كه از تماس شلوار با سینی ها و زنجیر جلوگیری می كند.
● لوازم دیگری از قبیل جوراب، كلاه، آفتاب گیر، مچ بند، گرمكن و باد گیر را می توان نام برد
