آسیب-های مینیسک زانو
آناتومی:
- استخوان-های مفصل زانو شامل استخوان ران، درشت-نی و کشکک زانو است. سطوح مفصلی استخوان ران، درشت-نی و کشکک زانو با یک پوشش غضروفی ضخیم چند میلیمتری پوشیده شده كه این پوشش از فشار بیش از حد بر این سطوح مفصلی جلوگیری می-كند. مینیسک یک دیسک غضروفی هلالی شکل است که در قسمت داخل و خارج مفصل زانو وجود دارد. مفصل زانو توسط یک کپسول مفصلی حمایت می-شود که خود این کپسول توسط رباط-های داخلی و خارجی طرفی زانو پشتیبانی شده-اند. مینیسک داخلی به رباط داخلی طرفی زانو می-چسبد در حالی که مینیسک خارجی به لیگامان خارجی طرفی نمی-چسبد
نمای زانو از روبرو:
- رباط صلیبی خلفی تیبیا
- رباط جانبی مدیال- تیپا (میانی- درشت-نی)
- مینیسک میانی
- مینیسک میانی قدامی
- رباط عرضی زانو
- درشت–نی
- نازک-نی
- رباط صلیبی قدامی
- رباط جانبی خارجی
- مینیسک طرفی
- استخوان ران
نمای زانو از بالا:
- رباط عرضی زانو
- مینیسک طرفی
- مینیسک میانی
- محل اتصال مینیسک قدامی
علت آسیب-دیدگی مینیسك:
- ضایعه آسیب-دیدگی مینیسك زانو اغلب زمانی ایجاد می-شود که زانو همزمان با چرخش تحت کشش هم قرار بگیرد و غضروف مینیسک بین استخوان زانو و درشت-نی تحت فشار قرار گرفته باشد. معمولا مینیسک داخلی بیشتر از مینیسک خارجی آسیب می-بیند البته باید دانست كه مشاهده این ضایعه در بچه-ها بسیار نادر می-باشد.
علائم آسیب-دیدگی مینیسك:
- وقتی روی مفصل فشار وارد بیاید یا مفصل زانو بچرخد درد در مفصل (در قسمت طولی آن) ایجاد می-شود. چنانچه حركت-های بخصوصی باعث بروز درد ناگهانی شود ادمه این حركات ممكن است به التهاب زانو اضافه كند، در پاره-ای از موارد زانو قفل می-کند که نشانة متلاشی شدن مینیسك بر اثر فشار وارد آمده روی آن می-باشد. در مواردی دیگر منطقه-ای از زانو به نظر حساس می-آید كه ناشی از بیرون-زدگی مایع مفصل است (كیست مینیسك). باید به این نكته هم توجه داشت كه طولانی- شدن زمان ناراحتی باعث كاهش حركات عضله رانی و در نتیجه تضعیف آنها خواهد شد.
درمان موارد حاد:
- درمان باید بلافاصله بعد از آسیب-دیدگی شروع شود. هدف از درمان فوری به منظور جلوگیری از جراحات بیشتر می-باشد و تا جایی که ممکن است از خونریزی بعدی جلوگیری بعمل می-آید.
درمان موثر باعث کاهش خونریزی، عدم تشكیل بافت ناشی از جوش خوردن زخم و جلوگیری از عوارض دیگر می-شود که در صورت عدم جلوگیری به موقع این عوارض طبیعتا می-تواند باعث طولانی-تر شدن دوره بازتوانی و یا حتی منجر به ناتوانی گردد.درمان را تحت عنوان اصول Rice دنبال می-کنیم:Rest) R) استراحت:- توقف فوری فعالیت ورزشی.
Ice) I) یخ:
- بعد از آسیب-دیدگی باید بلافاصله به روی ناحیه آسیب-دیده یخ گذاشته شود. سرمای یخ باعث انقباض عروق خونی و توقف خونریزی می-شود. توجه داشته باشید كه در چنین شرایطی استفاده از اسپری سرما ساز موثر نخواهد بود همچنین یخ نباید مستقیما با پوست بدن تماس داشته باشد و باید با یک لایه نازک پارچه-ای (مانند باند کشی) پوشانده شده باشد. درمان با یخ باید به مدت 20 دقیقه در عرض 3 ساعت اول آسیب-دیدگی انجام شود.
در صورت امکان درمان باید شامل موارد زیر باشد:
Compression bandage) C) بانداژ فشاری:
- زانو باید با یک باند فشاری بسته شود البته نه آنقدر محکم که مانع حركت جریان خون در قسمت بانداژ شده گردد. توصیه می-شود كه بانداژ زانو تا زمان کاهش ورم ادامه یابد البته در طول شب بهتر است كه بانداژ برداشته شود. برای افزایش اثر باند فشاری بهتر است از یک تکه پشم یا نمد به ضخامت تقریبی یک سانتی متر در زیر باند و دقیقا در بالای محل خونریزی استفاده شود.
Elevation) E) بالا بردن:
- حتی-المكان محل آسیب-دیده بالاتر از سطح قلب قرار گیرد، این عمل جلوگیری از خونریزی می-كند و توصیه می-شود تا مادامی كه تورم وجود دارد این حركت ادامه یابد.
بازتوانی را می-توان از 24 تا 48 ساعت بعد از آسیب-دیدگی شروع کرد.
معاینه:
- اگر آسیب-دیدگی مفصل زانو مورد تردید باشد باید معاینه پزشکی انجام شود. در این صورت احتمالا معاینه بالینی معمولی کافی نیست و پزشک باید تست-های گوناگون زانو (تست مینیسک) را انجام دهد، هر چند که در طی چرخاندن زانو حساسیت و دردناکی زانو افزایش یابد. آرتروسکپی، اسکن MR یا سونو برای تشخیص در اكثر موارد ضروری می-باشد.
درمان:
- نتیجه درمان معمولا شامل تسکین درد و بازتوانی است ولی اگر ناراحتی کم کم از بین نرفت و قفل شدگی زانو و یا ضایعه واضح مینیسک وجود داشت (مثلا توسط سونو مشخص شده است) جراحی تجویز می-شود.
در عمل جراحی سعی می-شود تکه-های پاره شده مینیسک بریده شده و از بدن خارج شود. که در این حالت به دوره-ی بازتوانی طولانی-تری نیاز خواهند بود اما با عمل جراحی در دراز مدت تحلیل غضروف زانو کاهش می-یابد. باید دانست در موارد نادر پاره-گی مینیسك، تمامی آن توسط عمل جراحی از مفصل خارج خواهد شد.
بازتوانی:
- شامل کلیات و مراحل 1 تا 4 است.
- كليات
- مرحله اول
- مرحله دوم
- مرحله سوم
- مرحله چهارم
به دنبال عمل جراحی، می-توان اعمال فشار به روی زانو را به محض کاهش درد و التهاب شروع كرد. در بهترین موارد فعالیت کامل بعد از چند هفته امکان-پذیر است. در حالی كه عمل جراحی بدون عارضه باشد ورزشكار می-توان به سطح فعالیت ورزشی خود در طی یک ماه بازتوانی برگردد. البته باید توجه شود كه بازتوانی نباید باعث درد و التهاب در زانو شود.
عوارض:
- باید توجه داشت كه چنانچه قبل از عمل جراحی بهبودی کافی برای فعالیت ورزشی بوجود نیامد قبل از جراحی می-بایست از تشخیص آسیب-دیگی مینیسك مطمئن شد. معاینات تکمیلی شامل :عکس برداری با اشعه ایکس و سونو گرافی و اسکن MR می-باشد كه توصیه می-شود حتما انجام شود.در موارد خاص باید به عوارض زیر توجه داشت:
- صدمه غضروفی.
- پارگی رباط داخلی- طرفی زانو.
- پارگی رباط خارجی- طرفی زانو.
- پارگی رباط صلیبی- قدامی.
- پارگی رباط صلیبی خلفی.
- از هم گسیختگی غشای استخوانی.
- التهاب زرد پی.
- تجمع مایع در مفصل.
- التهاب کیسه بورس.
- بیماری تحلیل-برنده غضروف.
- التهاب چین مخاطی.
به دنبال یک آرتروسکپی مشکلاتی مانند تجمع مایع در مفصل، عفونت زخم یا مفصل زانو ممکن است بوجود آید که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
توصیه ویژه:
- از آنجایی که آسیب-دیدگی می-تواند عدم توانایی دائم ایجاد کند بایستی به موسسه بیمه خودتان گزارش دهید.
ترجمه قسمتی از مطالب سایتSportnetdoc.com
