كراتينين چيست و به چه دليل اهميت دارد ؟

مقدمه :
بدن مانند يك ماشين بسيار پيچيده از خود نشانه هايي بروز مي دهد كه تجزيه و تحليل هر يك از انها مي تواند منجر به تشخيص نارسايي ها و مشكلات بوجود آمده در آن گردد تا زمينه لازم براي مداوا هم فراهم شود و اين تشخيص ها فوق العاده حائز اهميت هستند . يكي از اعضاي حساس و مهم بدن كليه ها هستند كه اگر در عملكرد آنها اخلالي ايجاد شود براستي زندگي شخص مختل مي شود . فاكتورهاي متعددي در ادرار وجود دارد كه يكي از انها ميزان كراتينين ادار است كراتينين حاصل سوخت و ساز ردعضلات است به هيم دليل ورزشكاران و وزنه برداران و تمام كساني كه از عضلات خود استفاده زيادي مي كنند مقدار زيادي كراتينين در خون انها توليد مي شود كه از طريق كليه ها دفع مي گردد .
مقدار كراتينين را هم از طريق آزمايش خون و هم از طريق جمع آوري ادرار در يك دوره 24 ساعته مي توان اندازه گير كرد .
هر گاه ميزان كراتينين خون بالاتر از حد معمول شود نشانه نارسايي در كار كليه ها هست و به همين جهت معيار خوبي برا ي ارزيابي عملكرد كليه ها مي باشد مطلب زير در همين مورد است :

سطح كراتينين موجود در سرم خون و ميزان كليرنس آن ( يعني مقداري كه توسط كليه ها دفع مي شود ) از جمله معيارهاي مختلفي هستند كه از طريق آنها مي توان به چگونگي عملكرد كليه ها پي برد . در اينجا توضيحات تخصصي در باره اين موضوع براي انها كه علاقه مند هستند آمده است :
كراتينين ، پروتئيني است كه توسط عضلات توليد و وارد جريان خون مي شود . و ميزان آ ن در هر فردي تقريبا ثابت است . و چون حذف كراتينين در جريان خون توسط كليه ها صورت مي گيرد بنابراين اندازه گيري ميزان كراتينين در سرم خون مي تواند نشان دهنده عملكرد كليه ها باشد . هر گاه عملكرد كليه ها كاهش پيدا كند مثلا در مواردي كه يكي از كليه ها از بدن خارج مي شود تا به يكي از اعضاي خانواده اهداء شود سطح كراتينين افزايش مي يابد مقدرا معمول آن در بزرگسالان 1 است در اطفال كه عضلات كمتري دارند اين ميزان بايد 2/ 0 باشد . عضلات افرادي كه وزنه برداري مي كنند ممكن است مقداركراتينين بيشتري توليد كند .به هر حال در حالت طبيعي مقدار كراتينين سرم خون ، همانطوريكه گفته شد نشان دهنده وضعيت عملكرد كليه ها است . يك روز بعد از برداشتن يكي از كليه ها درمقدار كراتينين سرم خون به حالت پايدار : 8/1 مي رسد . هر گاه هر دو كليه برداشته شوند ( مثلا در مواردي كه شخص دچار سرطان شده است ) مقدار كراتينين بطور روزانه شروع به افزايش مي كند تا زملاني كه بيمار تحت دياليز قرار گيرد . سرعت بالا رفتن كراتينين در خون بستگي به مقدار عضلات شخص دارد . يك كودك را بايد هنگاميكه كراتينين خون او به 2 رسيد مورد دياليز قرار داد رد صورتيكه در مورد بزرگسالان اين رقم بايد به 10 يا حتي بالاتر برسد تا دياليز را شروع كنند.
كليرنس يا ميزان دفع كراتينين يعني ميزان كراتينيني كه در يك دوره زماني در خون وجود دارد و بر حسب ميلي ليتر بر دقيقه محاسبه مي شود . مقدار طبيعي ان : 120ml/min براي بزرگسالان است كه نسبت معكوس با سرم خون دارد . هر گاه ميزان كليرنس كراتينين به نصف مقدار طبيعي خود كاهش پيدا كند ميزان سرم خون دو برابر مي شود و وقتي كراتينين خون به 3 برسد به اين معني است كه كليرنس آن به 30 رسيده است وقتي 4 شود به 15 و به همبن ترتيب … اما اينكه چرا وقتي يكي ز كليه ها برداشته مي شود بجاي اينكه كراتينين 2 شود عدد 8ژ1 را نشان مي دهد بدليل اين است كه عمل فيلتر و تصفيه در كليه به حداكثر خودش مي رسد ( در واقع نوعي جبران كردن ) و بنظر مي رسد بدليل كار سخت تري كه تنها كليه موجود د ربدن شخص انجام مي دهد باعث مي شود كه عملكرد كليه كمي بيشتر از نصف افزايش پيدا كند .
معمولا هنگاميكه در بزرگسالان شواهدي دال بر نارسايي در كار كليه مشاهده مي شود و مثلا ميزان كراتينين خون به حدود 10 ميلي ليتر در دقيقه مي رسد بايد دياليز را شروع كرد . . ميزان دفع كراتينين از بدن ( كليرنس ) را بايداز طريق جمع آوري ادرا در طي 12 تا 24 ساعت و آزمايش آن اندازه گرفت . از اين طريق مي توان تخمين دقيق تري از عملكرد كليه ها بعمل آورد چون اين حالت ديگر بستگي به ميزان عضلات شخص ندارد.
توجه داشته باشيد كه واحدي كه در آمريكا مورد استفاده است : mg/dl است . براي تبديل به واحد بين المللي كه ميكرو مول بر ليتر است بايد مقدار كراتينين را در عدد 88 ضرب كنيد . بنابراين كراتينين 2mg/dl برابر همان 176 ميكرو مول بر ليتر است .